2022 rok przejdzie do historii pod znakiem brutalnej napaści Rosji na Ukrainę. Wiele imprez odbyło się pod hasłami solidarności z broniącymi się Ukraińcami – m.in. wypraszano z nich reprezentantów Rosji; podjęto również szereg inicjatyw i działań pomocowych.
STYCZEŃ
3.01 – Jarosław Sellin, sekretarz stanu w MKiDN, został powołany na stanowisko Generalnego Konserwatora Zabytków. Pełniąca dotychczas tę funkcję Magdalena Gawin złożyła rezygnację – została powołana na stanowisko dyrektora Instytutu Pileckiego.
20.01 – W Bibliotece Narodowej w Warszawie – w 275. rocznicę jej powstania – otwarto nowe czytelnie.
22.01 – Kowno zostało oficjalnie Europejską Stolicą Kultury.
31.01 – Prof. Jan Tomkowski, historyk literatury, prozaik, eseista oraz autor podręczników do literatury powszechnej i polskiej otrzymał Nagrodę Literacką Skrzydła Dedala, przyznawaną przez Bibliotekę Narodową.
LUTY
16.02 – Szczepan Twardoch otrzymał Nagrodę im. Kazimierza Kutza, przyznawaną – przez Teatr Śląski, Miasto Katowice i Uniwersytet Śląski – osobom łączącym artystyczną aktywność ze społecznym zaangażowaniem.
17.02 – Filozof i etyk z KUL ks. prof. Alfred Wierzbicki został uhonorowany przez Towarzystwo Jana Karskiego Medalem 75-lecia Misji Jana Karskiego, „za odwagę głoszenia prawdy w Kościele” i za to, że „staje przy tych, którym odbierana jest twarz i godność, których jest mniej, których prześladują i biją”.
18.02 – XVII-wieczne obrazy „Karczma Pod Świętym Michałem” Pietera II Brueghla oraz „Martwa natura” Willema Claesza Hedy, wzbogaciły kolekcję Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie.
23.02 – Zarządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego powołano w MKiDN Zespół zadaniowy do monitorowania i analizowania zagrożeń dla dziedzictwa kulturowego, który we współpracy z Centrum Pomocy podjął koordynowanie pomocy na rzecz ratowania ukraińskiego dziedzictwa kulturalnego zagrożonego działaniami wojennymi Rosji.
25.02 – Z powodu inwazji na Ukrainę Europejska Unia Nadawców (EBU) wykluczyła Rosję z tegorocznego konkursu piosenki Eurowizji, którego jest organizatorem.
25.02 – Muzeum Matisse’a w Nicei ogłosiło, że zawiesza wymianę kulturalną z Chinami – powodem jest brak potępienia rosyjskiego ataku na Ukrainę przez chińskie władze. W związku z tym odwołano otwarcie ekspozycji „Matisse by Matisse”, największej w historii indywidualnej wystawy francuskiego artysty w Chinach. Wystawa prawie trzystu prac Henriego Matisse’a miała zostać otwarta 26 marca w Centrum Sztuki Współczesnej (UCCA) w Pekinie, a następnie w lipcu przeniesiona do UCCA Edge w Szanghaju.
MARZEC
1.03 – W Ostrołęce otwarto Muzeum Żołnierzy Wyklętych – państwową instytucję kultury prowadzoną wyłącznie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. „Muzeum jest pamiątką po naszych ojcach, braciach, którzy oddali życie za tą wolną Polskę. Zostawili rodziny i dzieci, a poszli walczyć o Polskę. Po tylu latach, gdy czcimy rocznicę śmierci majora Łupaszki, niektórzy posłowie wychodzą z Sejmu na znak protestu, mówiąc w dalszym ciągu, po tylu latach, że to byli bandyci” – mówił podczas uroczystości Marek Franczak, syn Józefa Franczaka „Lalka”. „Dzisiaj, gdy Sowieci, spadkobiercy tamtych morderców, NKWD-zistów, atakują Ukrainę, gdzie Ukraińcy bronią się, też będą nazywać ich bandytami?” – pytał.
2.03 – Polski Instytut Sztuki Filmowej odwołał 16. Festiwal Filmów Rosyjskich „Sputnik nad Polską” – najważniejszy w Polsce przegląd kinematografii rosyjskiej. „Nie można dopuszczać do sytuacji, w której agresor napadający na demokratyczne państwo ma prawo bez żadnych konsekwencji zgłaszać filmy swojej produkcji do udziału w festiwalach międzynarodowych oraz brać udział w wydarzeniach kulturalnych” – podano w uzasadnieniu.
3.03 – Teatr Wielki – Opera Narodowa, na znak solidarności z Ukrainą, odwołał zaplanowaną na 8 kwietnia premierę „Borysa Godunowa” Modesta Musorgskiego w reżyserii Mariusza Trelińskiego.
3.03 – „Historia się powtarza, jaki cel ma powtarzanie przez świat +nigdy więcej+, gdy w Babim Jarze znów giną ludzie” – napisał prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. Położony w Kijowie Babi Jar był miejscem masowych mordów Żydów przez Niemców podczas II wojny światowej. W rosyjskim ostrzale znajdującej się tam wieży telewizyjnej zginęło 5 osób.
3.03 – W grupie inicjatywnej Komitetu Pomocy Muzeom Ukrainy znalazło się kilkunastu dyrektorów i wicedyrektorów muzeów z całej Polski, m.in. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Muzeum Auschwitz – Birkenau, Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Zamku Królewskiego w Warszawie, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Muzeum Emigracji w Gdyni, Ossolineum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Galerii Narodowej w Pradze, Muzeum Historii Polski, Muzeum AK w Krakowie, Centrum Historii Zajezdnia, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Muzeum Wojska w Białymstoku, Muzeum Getta Warszawskiego oraz Muzeum Etnograficznego w Warszawie.
4.03 – Fundacja Historia i Kultura, organizator m.in. Targów Książki w Warszawie, Targów Książki w Katowicach oraz Targów Książki Historycznej, „potępiając rosyjską inwazję na Ukrainę, łamanie prawa międzynarodowego i nieludzkie ataki na ukraińską ludność cywilną”, zawiesiła wszelką współpracę z rosyjskimi instytucjami kulturalnymi.
16.03 – W Warszawie otwarto Centrum Edukacyjne Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej.
16.03 – W zbombardowanym przez Rosjan budynku Donieckiego Akademickiego Obwodowego Teatru Dramatycznego w Mariupolu zginęło ok. 300 osób, które szukały tam schronienia, po tym jak straciły po rosyjskich nalotach własne domy.
23.03 – „Dopóki Rosjanie mordują dzieci, kobiety i zmieniają wojnę w mordowanie ludności cywilnej, mój pogląd jest jednoznaczny: żadnej rosyjskiej kultury” – powiedział w Radiu Łódź wicepremier Piotr Gliński.
27.03 – Odbył się charytatywny telewizyjny maraton koncertowy na rzecz Ukrainy – transmisja nadawana w języku angielskim przez TVP była retransmitowana w innych 20 krajach Europy i świata. Koncert oglądano również na głównych placach miast Europy – m.in. na warszawskim placu Defilad, na Rynku Starego Miasta w Pradze, pod Bramą Brandenburską w Berlinie, na Trafalgar Square w Londynie i na pl. Katedralnym w Mediolanie – a także na platformach streamingowych i w mediach społecznościowych.
28.03 – Film „CODA” w reż. Sian Heder został uhonorowany trzema Oscarami – za najlepszy film, scenariusz adaptowany i drugoplanową rolę Troya Kotsura. Najwięcej – sześć statuetek, trafiło do twórców „Diuny” w reż. Denisa Villeneuve’a. Podczas gali uczczono minutą ciszy Ukraińców poległych w walce z rosyjskim agresorem. Wyrażono również podziw dla obywateli Ukrainy, którzy „walczą dalej mimo ciemności”. „Chcemy przekazać, jak ważne jest dla nas bycie człowiekiem w chwili, kiedy miliony rodzin z Ukrainy potrzebują jedzenia, opieki medycznej, czystej wody. Dlatego prosimy o wsparcie Ukrainy w dowolny sposób – #standwithukraine” – zaapelowano. Francis Ford Coppola, Al Pacino i Robert De Niro – którzy pojawili się w związku z 50-leciem serii filmów „Ojciec chrzestny” – zawołali ze sceny: „Niech żyje Ukraina!”.
KWIECIEŃ
4.04 – „Nie możemy być obojętni. Mamy obowiązek działać zdecydowanie. Dzięki bohaterskiej obronie Ukrainy Europa otrzymała szansę na zdecydowane działanie. Jeżeli tego nie zrobimy, zło zwycięży i nasze dzieci nam tego nie zapomną” – mówił wicepremier, minister kultury prof. Piotr Gliński na posiedzeniu Rady Unii Europejskiej ds. Edukacji, Młodzieży, Kultury i Sportu (EYCS) w Luksemburgu. „W Europie toczy się wojna wywołana przez Rosję. Ukraina bohatersko broni nie tylko swojej niepodległości, ale także niepodległości Europy. Broni europejskich wartości. Podstawową siłą, która broni dziś Europę, jest więc gotowość Ukraińców do poświęcenia swojego życia w obronie ojczyzny. Ta gotowość wynika z patriotyzmu, czyli miłości do ojczyzny” – podkreślił.
21.04 – Kyiv Symphony Orchestra, ewakuowana z Ukrainy, koncertem w Filharmonii Narodowej w Warszawie rozpoczęła europejskie tournée.
22.04 – Na zaproszenie ministra kultury i polityki informacyjnej Ukrainy Ołeksandra Tkaczenko wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński oraz minister kultury Litwy Simonas Kairys złożyli wizytę na Ukrainie – celem spotkania było „wsparcie Ukrainy w przeciwdziałaniu agresji Federacji Rosyjskiej w obszarze kultury i informacji”.
22.04 – Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO odroczył zaplanowaną na 19-30 czerwca sesję w Kazaniu – z uwagi na agresję Rosji na Ukrainę. O odwołanie sesji zaapelował 4 marca w liście do dyrektor generalnej UNESCO Audrey Azoulay minister kultury i dziedzictwa narodowego, prof. Piotr Gliński.
25.04 – W Oświęcimiu otwarto oficjalnie Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej.
29.04 – Projektantka mody, dziennikarka Barbara Hoff, socjolog kultury, emerytowana prof. UKSW Elżbieta Rekłajtis oraz wieloletni proboszcz parafii pw. św. Karola Boromeusza w Warszawie, opiekun administracyjny Starych Powązek ks. Marek Gałęziewski zostali uhonorowani Złotymi Medalami „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
MAJ
10.05 – Prof. Bogumiła Rouba i Barbara Nowak-Obelinda oły Nagrody im. Profesora Jana Zachwatowicza za wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań, konserwacji i rewaloryzacji zabytków.
11.05 – 37 okazów przyrodniczych i 46 książek naukowych – zagrabionych podczas II wojny światowej – wróciło z Haus der Natur w Salzburgu do Muzeum i Instytutu Zoologii Polskiej Akademii Nauk.
12.05 – Sejm przyjął ustawę o ustanowieniu Narodowego Dnia Powstań Śląskich – 20 czerwca. „Dzisiaj, w dobie, kiedy wojna jest za naszą granicą, kiedy obce mocarstwo naszym sąsiadom wydziera ich ziemie i burzy ich domy, nawet my, którzy nigdy nie widzieliśmy na własne oczy wojny, tutaj w Polsce, rozumiemy to z wyrazistością, jakiej nie było nigdy dotąd, co to znaczy mieć ojczyznę, co to znaczy samemu stanowić o sobie, co to znaczy móc budować własne bezpieczeństwo i co to znaczy móc zapewnić bezpieczeństwo własnej rodzinie” – podkreślił prezydent Andrzej Duda, podpisując ustawę.
12.05 – Odbyło się pierwsze spotkanie polsko-litewsko-ukraińskiej grupy roboczej ds. digitalizacji dziedzictwa kulturowego na Ukrainie.
20.05 – Odsłonięto posągi lwów na Cmentarzu Orląt Lwowskich. „To krok w kierunku ostatecznego przebaczenia wzajemnych krzywd” – napisał po polsku na Facebooku mer Lwowa Andrij Sadowy. „Wojna Rosji przeciwko Ukrainie pokazała, kto jest przyjacielem, a kto wrogiem” – dodał polityk.
20.05 – Film „Lombard” w reżyserii Łukasza Kowalskiego otrzymał Grand Prix 19. Festiwalu Millennium Docs Against Gravity.
28.05 – Podczas festiwalu w Cannes Kelvin Redvers, kanadyjski producent filmowy, nie został wpuszczony przez ochronę na pokaz filmu – na który był zaproszony – ponieważ do obowiązkowego smokingu włożył tradycyjne mokasyny. Redvers jest Indianinem. Złotą Palmę przyznano szwedzkiemu filmowi „W trójkącie” w reżyserii Rubena Östlunda. Nagrodę Jury otrzymał Jerzy Skolimowski za „IO”. Wcześniej organizatorzy festiwalu cofnęli akredytacje dziennikarzom i krytykom z Rosji, którzy nie potępili zbrojnej inwazji Rosji na Ukrainę.
CZERWIEC
1.06 – W Kijowie minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński oraz minister kultury i polityki informacyjnej Ukrainy Oleksandr Tkaczenko podpisali memorandum, w którym „Polska i Ukraina zadeklarowały dążenie do rozwijania współpracy oraz podkreśliły znaczenie przyjaznych stosunków i zaufania między stronami w zakresie zachowania pamięci narodowej”.
2.06 – Na Zamku Królewskim w Warszawie wręczono nagrody „Kustosz Pamięci Narodowej”. „Laureatów łączy to, że całym sercem poświęcali się na rzecz Polski wolnej i pełnej czci dla bohaterów narodowych” – napisał prezydent Andrzej Duda w liście do uczestników uroczystości. Wśród uhonorowanych znalazł się m.in. mjr Waldemar Kowalski, funkcjonariusz Służby Więziennej, który na podstawie akt więziennych i relacji świadków przyczynił się do odnalezienia i ekshumacji szczątków bohaterów podziemia antykomunistycznego – Danuty Siedzikówny „Inki”, Feliksa Selmanowicza „Zagończyka” i Adama Dedio „Adriana”.
8.06 – W Waszyngtonie otwarto Muzeum Ofiar Komunizmu, którego jednym z zadań jest jak najszersze pokazanie polskiej opowieści dotyczącej komunizmu i jego ofiar, poczynając od walki z bolszewicką Rosją w 1920 r., działalności antykomunistycznego podziemia, aż do powstania NSZZ „Solidarność”. W przemówieniu do uczestników uroczystości wicepremier Piotr Gliński powiedział, że ekspozycja Muzeum Ofiar Komunizmu ukazuje martyrologię ponad 100 milionów ofiar komunizmu na świecie, odsłania logikę funkcjonowania komunistycznego systemu i pokazuje, że jest on złem, z którym należy walczyć do samego końca.
12.06 – Europoseł, filozof prof. Ryszard Legutko otrzymał podczas XII Kongresu Polska Wielki Projekt Nagrodę im. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.
13.06 – Spektakl telewizyjny „Król Edyp” w reżyserii Jacka Raginis-Królikiewicza i słuchowisko „Edyp z Kolonos” w reżyserii Mariusza Malca zdobyły Grand Prix XXI Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry 2022”. Nagrody podczas festiwalu odebrali też m.in. Magdalena Zawadzka i Andrzej Mastalerz.
22.06 – Otwarto nowy Skarbiec Koronny w Zamku Królewskim na Wawelu w Krakowie.
LIPIEC
1.07 – Muzeum Polskie pozostanie w Rapperswilu – w mieście powstanie także szwajcarski oddział Instytutu Pileckiego. Wspólną siedzibą obu instytucji będzie zakupiony przez państwo polskie kompleks Schwanen w Rapperswilu – ogłosił podczas wizyty w Szwajcarii wicepremier Piotr Gliński.
3.07 – TISZ – Festiwal Żydowskiego Jedzenia, organizowany przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN został nagrodzony Europejską Nagrodą Dziedzictwa Kulturowego w kategorii „Edukacja, Szkolenia i Zwiększanie Świadomości” w ramach unijnego programu Kreatywna Europa.
5.07 – W Mikuliszkach w obwodzie grodzieńskim na Białorusi został zrównany z ziemią cmentarz żołnierzy AK, poległych w 1944 roku. Nie pozostał żaden z 22 krzyży stojących w tym miejscu pamięci. „To trudny do wyjaśnienia, bezprecedensowy akt bestialstwa i niewytłumaczalne podważenie wzajemnych zobowiązań Polski i Białorusi w zakresie ochrony miejsc pamięci. Wzywamy władze w Mińsku do zaprzestania tych praktyk przypominających najczarniejsze karty z historii komunistycznego reżimu” – napisano w opublikowanym w reakcji na to wydarzenie komunikacie MSZ.
6.07 – Po raz 47. wręczono w Warszawie Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. „Polska bez kultury ludowej nie miałaby swojej duszy” – napisał premier Mateusz Morawiecki w liście do uczestników uroczystości.
8.07 – Premiera „Amadeusza” Petera Shaffera w reżyserii Anny Wieczur w warszawskim Teatrze Dramatycznym zwieńczyła 10-letnią dyrekcję Tadeusza Słobodzianka.
16.07 – „Niszczenie ukraińskich dóbr kultury to celowe i okrutne działanie Kremla” – powiedział ambasador Polski przy ONZ Krzysztof Szczerski podczas posiedzenia Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych poświęconemu wojennym zniszczenia dziedzictwa kulturowego na Ukrainie.
28.07 – Ukrainian Freedom Orchestra wystąpiła w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie, rozpoczynając tournée po Europie i Stanach Zjednoczonych.
SIERPIEŃ
4.08 – W Muzeum Powstania Warszawskiego otwarto wystawę „Wola 1944: Wymazywanie. Ludobójstwo i sprawa Reinefartha”. Dyrektor Instytutu Pileckiego Magdalena Gawin przypomniała, że Heinz Reinefarth, nazywany katem Warszawy, „nigdy nie miał procesu, miał tylko śledztwa, która się ciągnęły od 1958 r. do roku 1964”. Oceniła, że Reinefarth jest „symbolem nazistowskich zbrodni, matactw prawniczych powojennych Niemiec oraz jest przede wszystkim symbolem opuszczenia Polaków przez ówczesnych komunistyczny rząd”. Jan Ołdakowski, dyrektor MPW podkreślił, że mieszkańcy Woli „nie byli tylko zabijani, oni byli też w następnym kroku pozbawiani jakiejkolwiek tożsamości, ślad ich istnienia niknął, bo ich ciała były palone”. „Po wojnie z Woli wywożono tylko prochy” – dodał.
11.08 – „Operacja polska” była wstrząsającym ludobójstwem. Nie można tego nazwać inaczej – napisał prezydent Andrzej Duda w liście do uczestników czwartkowej uroczystości zorganizowanej w Warszawie ku czci ofiar „operacji polskiej” NKWD 1937–38.
12.08 – Salman Rushdie, brytyjski pisarz urodzony w Indiach, mieszkający w Nowym Jorku, który miał wygłosić wykład o wolności artystycznej w Chautauqua Institution, został zaatakowany nożem przez 24-letniego Hadiego Matara z Fairview w New Jersey. Rushdie, autor „Szatańskich wersetów”, 33 lata wcześniej, 14 lutego 1989 r., został przez ówczesnego przywódcę Iranu Ruhollaha Chomejniego skazany na śmierć.
15.08 – Ok. 80 proc. Polaków zaangażowało się konkretnie w pomoc uchodźcom z ogarniętej wojną Ukrainie, ośmielę się to nazwać kolejnym „cudem nad Wisłą” – powiedział na Jasnej Górze metropolita częstochowski abp Wacław Depo.
16.08 – Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej przeprosiła aktorkę Sacheen Littlefeather, Indiankę z plemienia Apaczów, która podczas oscarowej gali 27 marca 1973 r. odczytała przemówienie Marlona Brando, o tym, jak źle są pokazywani w przemyśle filmowym Indianie. Kobieta ubrana w tradycyjny strój indiański weszła na scenę jako reprezentantka Brando, który wcześniej odmówił udziału w gali, i spotkała się z ogromną nienawiścią – została wyśmiana i wygwizdana. Poparcie Brando okazało się mirażem, ale ostracyzm branży nie – nie dostała od tamtej chwili żadnego angażu.
17.08 – Dotychczas zapewniliśmy pomoc ponad 100 instytucjom kultury na Ukrainie, a podjęta w maju współpraca z Rządową Agencją Rezerw Strategicznych sprawiła, że nasze wsparcie dociera do najtrudniej dostępnych logistycznie zakątków Ukrainy – poinformowała w rozmowie PAP dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa Katarzyna Zalasińska.
18.08 – Estonia doświadczyła największych cyberataków od 2007 roku – poinformował na Twitterze estoński wiceminister transformacji cyfrowej Luukas Ilves. Do ataków przyznała się rosyjska grupa Killnet informując, że ich powodem było usunięcie sowieckiego pomnika czołgu T-34 z widoku publicznego w Narwie na północnym wschodzie Estonii. Mieszkańcy Narwy to w większości ludność rosyjskojęzyczna – teren wokół pomnika musiała zabezpieczać policja. Czołg został przetransportowany do Estońskiego Muzeum Wojny.
23.08 – W Parku Zwycięstwa w stolicy Łotwy Rydze rozpoczął się demontaż sowieckiego monumentu zbudowanego w 1985 r. Centralną część „Pomnika żołnierzy Armii Radzieckiej – wyzwolicieli radzieckiej Łotwy i Rygi z rąk niemiecko-faszystowskich okupantów” stanowił wysoki na 79 m obelisk z gwiazdą. Po rozebraniu pomnik został zutylizowany.
24.08 – Zarząd Główny Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich potępił rosyjskich propagandystów, którzy „nakręcają spiralę nienawiści wobec napadniętej Ukrainy”. Powinni być oni sądzeni jak „zbrodniarze wojenni” – podkreślono w wydanym oświadczeniu.
28.08 – W Nowym Sączu odsłonięto pomnik z nazwiskami 12 tys. Żydów, mieszkańców tego miasta, ofiar Holokaustu.
27.08 – WRZESIEŃ
1.09 – Na Zamku Królewskim w Warszawie przedstawiono raport ws. strat wojennych Polski. Ogólna kwota strat Polski w czasie II wojny światowej poniesionych w wyniku niemieckiej agresji to 6 bilionów 220 miliardów 609 milionów zł. Prezentujący raport poseł PiS Arkadiusz Mularczyk przekazał m.in., że „w wyniku działań wojennych i okupacji niemieckiej straty w dobrach kultury i dziełach sztuki wyniosły około 19 mld 310 mln zł”, a straty te obejmują: „nieodwracalne zniszczenia w muzeach, muzyce, plastyce, literaturze, filmie, przedmiotach kultu religijnego”. Podał przykłady straconych dzieł sztuki: „Portret Młodzieńca” Rafaela Santiego, datowany na 1510 r., a także zdemontowany pomnik Fryderyka Chopina oraz zniszczone zbiory Archiwum Akt Nowych i Zamek Królewski w Warszawie.
3.09 – Lekturą 11. Narodowego Czytania były „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza.
11.09 – Złotego Lwa 78. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji otrzymała francuska reżyser Audrey Diwan za film „Zdarzenie”. Wielka Nagroda Jury trafiła do Paola Sorrentino za film „To była ręka Boga”.
18.09 – Film „The Silent Twins” w reżyserii Agnieszki Smoczyńskiej otrzymał Złote Lwy 47. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.
21.09 – W Stębarku (Warmińsko-mazurskie) otwarto nową całoroczną siedzibę Muzeum Bitwy pod Grunwaldem. Do tej pory turyści odwiedzający Pola Grunwaldzkie mogli zwiedzać wystawy w okresie wakacyjnym, w małym budynku muzeum.
29.09 – W Muzeum Narodowym w Warszawie otwarto wystawę „Łukaszowcy. Wielki powrót”. Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński przypomniał podczas wernisażu, że prezentowane obrazy miały być w zamiarze autorów prezentacją polskiego wkładu w dorobek cywilizacyjny oraz świadectwem wiary w lepszą przyszłość. „Po ponad 80 latach możemy je ponownie zaprezentować polskiej publiczności. Dziś spełniliśmy nasz honorowy obowiązek przywrócenia tego, co ważne dla naszej tożsamości. Powrót tych obrazów to przewracanie ważnych dla wspólnoty dzieł” – powiedział. Dodał, że najlepszym miejscem stałej prezentacji tych dzieł będzie budowana obecnie siedziba Muzeum Historii Polski.
PAŹDZIERNIK
1.10 – Podczas gali zamknięcia XIV Festiwalu Filmowego „Niepokorni Niezłomni Wyklęci” w Gdyni „Platynowy Opornik” za całokształt twórczości otrzymał wydawca i producent filmowy Mirosław Chojecki.
6.10 – Laureatką Literackiej Nagrody Nobla została francuska pisarka Annie Ernaux.
17.10 – Laureatem Nagrody Bookera za powieść „The Seven Moons of Maali” został Lankijczyk Shehan Karunatilaka.
21.10 – Hina Maeda z Japonii zdobyła pierwszą nagrodę 16. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego.
23.10 – Zakończył się 38. Warszawski Festiwal Filmowy, goszczący w tym roku Odesa International Film Festival.
27.10 – W czterech miejscowościach: Głubczycach, Byczynie, Bobolicach oraz Staszowie zdemontowano pomniki poświęcone Armii Czerwonej. „To symbol systemu, który wciąż unosi się swoim duchem w dzisiejszej Federacji Rosyjskiej i który odpowiada w warstwie wartości i mentalnej za śmierć współczesnych Ukraińców w XXI wieku” – mówił w Głubczycach prezes IPN Karol Nawrocki.
LISTOPAD
2.11 – W Ostrowi Mazowieckiej otwarto Muzeum Dom Rodziny Pileckich. „Ten dom jest symbolem wychowania całego pokolenia – +Kolumbów+ i Żołnierzy Niezłomnych. Takie właśnie domy, jak ten, stały w całej Polsce – powiedział podczas otwarcia prezydent Andrzej Duda.
4.11 – Podpisano akt przekazania przez Skarb Państwa terenu na warszawskiej Cytadeli, na którym trwa budowa Muzeum Historii Polski.
4.11 – Na Cmentarzu Żołnierzy Wojska Polskiego w Gdańsku pochowano w piątek dziesięciu obrońców Westerplatte. W uroczystościach uczestniczył m.in. prezydent Andrzej Duda.
9.11 – U Dominikanów w Krakowie odbył się wernisaż dziesięciu obrazów Jezusa Miłosiernego stworzonych przez polskich malarzy na podstawie wizji zawartych w Dzienniczku św. s. Faustyny Kowalskiej. Kurator przedsięwzięcia „Namalować katolicyzm od nowa”, szef Teologii Politycznej Dariusz Karłowicz podkreślił ciężar, jaki spoczywa na współczesnych artystach z powodu utrwalonej tradycji wykonawczej tego obrazu, a jednocześnie pogłębiającej się sekularyzacji.
1O.11 – Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza otrzymał Marcin Pilis, autor powieści „Cisza w Pogrance”, opowiadającej o wydarzeniach na Wołyniu w lipcu 1943 r.
12.11 – Prochy prezydentów RP na uchodźstwie złożono do sarkofagów w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. Obok Władysława Raczkiewicza, Augusta Zaleskiego i Stanisława Ostrowskiego pochowani zostali ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski i jego małżonka Karolina Kaczorowska.
13.11 – Laureatkami tegorocznej Nagrody Koryfeusz Muzyki Polskiej zostały dyrygentka Anna Sułkowska-Migoń i skrzypaczka Agata Szymczewska. Nagrodę Honorową otrzymała Jadwiga Mackiewicz – „Ciocia Jadzia” organizująca w Filharmonii Narodowej od 1955 r. poranki muzyczne dla dzieci.
29.11 – Spółka Pałac Saski podpisała umowę ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich, które ma zorganizować i przeprowadzić w 2023 r. konkurs na opracowanie koncepcji architektonicznej odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie.
GRUDZIEŃ
1.12 – Polskie tradycje flisackie zostały wpisane na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO.
1.12 – Obraz Wassilego Kandinsky’ego skradziony w 1984 r. z Muzeum Narodowego w Warszawie został sprzedany na aukcji w Berlinie za 310 tys. euro. „Niemiecki dom aukcyjny zachował się jak zwykły paser: sprzedał Kandinskiego, mimo że wiedział, że pochodzi z kradzieży z polskiego muzeum” – napisał na twitterze wicepremier, minister kultury Piotr Gliński.
2.12 – Rzeczniczka berlińskiego domu aukcyjnego Grisebach przesłała PAP oświadczenie, dotyczące aukcji akwareli Wassilego Kandinsky’ego, w którym zapewnia, że pochodzenie obrazu zostało sprawdzone „z największą starannością”. Transakcja została jednak wstrzymana.
5.12 – Reżyser Maria Dłużewska, socjolog prof. Andrzej Zybertowicz, dyrygent Łukasz Borowicz i poeta, pieśniarz Leszek Długosz otrzymali Nagrody Mediów Publicznych.
7.12 – Z okazji podsumowania Roku Romantyzmu Polskiego ukazał się album „Jednego serca. (Kon)teksty polskiego romantyzmu”, będący wspólnym przedsięwzięciem muzycznym MKKiDN oraz Agencji Muzycznej Polskiego Radia.
8.12 – Rektorzy 6 uczelni artystycznych podpisali z przedstawicielami spółki Pałac Saski listy intencyjne, deklarując wolę współpracy w zakresie odtworzenia rzeźbiarskich elementów budynków zachodniej pierzei placu Piłsudskiego.
12.12 – Siedem aktów oskarżenia przeciwko byłym sędziom i prokuratorom, 38 wniosków do Sądu Najwyższego o możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności kolejnych 25 osób, wnioski o zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie dwóch byłych sędziów – efekty pracy prokuratorów IPN w ramach rozliczeń stanu wojennego przedstawili na konferencji prasowej w Warszawie prezes IPN dr Karol Nawrocki i dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Andrzej Pozorski.
12.12 – Skrzypek prof. Krzysztof Jakowicz oraz poeta i pieśniarz Leszek Długosz otrzymali doroczne Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt twórczości.
16.12 – W Narodowym Muzeum Techniki w Warszawie otwarto wystawę główną i dwuczęściową wystawę stałą.
18.12 – Śpiewak operowy Tomasz Konieczny został uhonorowany złotym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
20.12 – Komitet Pomocy Muzeom Ukrainy poinformował, że wysłał w tym roku dziesięć transportów z 80 tonami pomocy dla blisko 90 ukraińskich placówek muzealnych. (PAP)
ksi/ pat/