Zmarł ostatni żołnierz „Żandarmerii”, oddziału zbrojnego Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej. Tadeusz Ryba ps. „Jeleń” miał 88 lat.
Tadeusz Ryba urodził się w 1928 roku w Barnowcu, małej wiosce w gminie Łabowa. W wieku 20 lat wstąpił do „Żandarmerii”, oddziału Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej dowodzonego przez Stanisława Pióro. Ich kapelanem był jezuita ks. Władysław Gurgacz. Grupę rozpracowali agenci Służby Bezpieczeństwa. – W sierpniu 1949 roku rozegrał się ostatni akt dramatu „Żandarmerii”. Wprowadzony do oddziału agent o kryptonimie „Las”, Czesław Kowalewski, przygotował fikcyjny plan przedostania się na Zachód. Partyzanci w Starej Lubowni wsiedli do autobusu.
Gdy dojechali do pierwszej serpentyny w pobliżu Niżnych Rużbachów, kierowca nagle się zatrzymał i wyskoczył do rowu. Wtedy ze wszystkich stron padły strzały. Dowódca Stanisław Pióro „Emir” strzelił sobie w głowę – opowiada Jacek Zygadlewicz, autor licznych publikacji o żołnierzach PPAN. Tę akcję wielokrotnie wspominał również Tadeusz Ryba. – Widziałem mojego kolegę Józka Witowskiego „Rolanda” powieszonego za nogi w drzwiach. To był jeden krwawy strzęp. Bito nas gumowymi pałami grubości butelki – opowiadał „Jeleń”. W październiku 1949 roku Ryba został skazany przez Wojskowy Sąd w Krakowie na karę dożywotniego więzienia.
W 1953 roku karę zmniejszono do 12 lat pozbawienia wolności. Ostatecznie wyszedł po 7 latach w lipcu 1956 roku. W 1993 roku Sąd Wojewódzki w Nowym Sączu zrehabilitował go i awansował do stopnia porucznika. Niezłomny został odznaczony m.in. Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Partyzanckim i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
We wrześniu 2016 roku Złotym Medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju” udekorował go Antoni Macierewicz, szef MON. Tadeusz Ryba zmarł 6 października, został pochowany na cmentarzu w Nowym Sączu Zawadzie. Był ostatnim żołnierzem Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej. Zaledwie 4 dni przed nim, 2 października, zmarł Józef Witowski ps. „Roland”. Informację o PPAN można znaleźć w internecie na stronie: gurgacz.cba.pl.
Edyta Zając aip, Fot. Archiwum J. Zygadlewicza