Literacka Nagroda Nobla znów w polskich rękach. 23 lata po nagrodzie dla Wisławy Szymborskiej znów mamy powód do dumy.
Olga Tokarczu jest drugą Polką z tym elitarnym wyróżnieniem. Wcześniej noblowskim laurem nagrodzono tylko Wisławę Szymborską. Olga Tokarczuk została uhonorowana Literacką Nagrodą Nobla za 2018 rok. W uzasadnieniu Akademia Szwedzka podkreśliła narracyjną wyobraźnię autorki. Literackiego Nobla za 2019 rok otrzymał natomiast Austriak Peter Handke. W tym roku przyznano bowiem dwie nagrody.
Olga Tokarczuk jest drugą Polką – po Wisławie Szymborskiej – która otrzymała literackiego Nobla. W sumie pięcioro Polaków zostało uhonorowanych tą nagrodą.
Olga Tokarczuk nagrodzona za narracyjną wyobraźnię
Jak podała Akademia Szwedzka, nagrodę dla polskiej pisarki przyznano za „narracyjną wyobraźnię, która z encyklopedyczną pasją reprezentuje przekraczanie granic, jako sposób na życie.”
Pisarka urodziła się 29 stycznia 1962 r. w Sulechowie. Ukończyła psychologięna Uniwersytecie Warszawskimi po studiach pracowała jako psychoterapeutka w poradni zdrowia psychicznego w Wałbrzychu. Gdy jej pierwsze utwory literackie zyskały popularność, zrezygnowała z pracy i po przeprowadzeniu się do Nowej Rudy i w całości poświęciła się pisaniu. Mieszka na Dolnym Śląsku, rowadzi warsztaty prozatorskie w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim.
– „Gratulacje dla Pani Olgi Tokarczuk. Sukces polskiego twórcy bardzo cieszy, tym bardziej, że to kolejny międzynarodowy sukces Pani Tokarczuk. Nagroda Nobla to dobitny dowód na to, że polska kultura jest doceniana na całym świecie. Gratuluję!” – napisał na Twitterze wicepremier, minister kultury Piotr Gliński. Przyznał, że wcześniej nie przeczytał do końca żadnej książki Olgi Tokarczuk, jednak teraz zobowiązuje się do nadrobienia zaległości.
W związku z nagrodą Pani Tokarczuk minister kultury tym bardziej zobowiązuje się powrócić do niedokończonych wcześniej lektur noblistki ;) 2/2
— Piotr Gliński (@PiotrGlinski) October 10, 2019
Literacka Nagroda Nobla. Odejść od męskocentryzmu
Jak pisał dziennik „The Guardian”, w tym roku przewodniczący komitetu noblowskiego Anders Olsson zapowiedział, że Akademia winna poszerzyć spektrum autorów nominowanych do nagrody i odejść od panującego dotąd męskocentrycznego podejścia do tego wyróżnienia. Na 114 dotychczasowych laureatów literackiego Nobla tylko 14 było kobietami. W tym gronie jest Wisława Szymborska, która to wyróżnienie dostała w 1996 roku.
Teraz piętnastą kobiecą laureatką została Olga Tokarczuk. Była ona wymieniana jako jedna z głównych faworytek do nagrody, jednak wśród jej „rywalek” znalazły się m.in. Ludmiła Ulitskaja z Rosji, pochodząca z Gwadelupy pisarka Maryse Condé (uhonorowana w ubiegłym roku nieformalnym Noblem) oraz Kanadyjka Margaret Atwood.
Zadebiutowała w 1979r. na łamach młodzieżowego pisma „Na przełaj”, gdzie pod pseudonimem Natasza Borodin ogłosiła pierwsze opowiadania. Jako powieściopisarka zadebiutowała w 1993r. Wydała wówczas „Podróż ludzi Księgi”. W 1995r. ukazała się druga powieść autorki, „E.E.” – o dojrzewaniu dziewczynki, która nagle uzyskuje zdolności parapsychiczne i równie nagle je traci. Dużym sukcesem Tokarczuk okazała się także wydana w 1996r. powieść „Prawiek i inne czasy”.
W pierwszej połowie października 2007r. ukazała się powieść „Bieguni”. Tokarczuk pracowała nad nią trzy lata. Wspomina, że większość notatek robiła w czasie podróży. „Ale nie jest to książka o podróży. Nie ma w niej opisów zabytków i miejsc. Nie jest to dziennik podróży ani reportaż. Chciałam raczej przyjrzeć się temu, co to znaczy podróżować, poruszać się, przemieszczać. Jaki to ma sens? Co nam to daje? Co to znaczy”. Jak mówi sama Tokarczuk, „pisanie powieści jest dla mnie przeniesionym w dojrzałość opowiadaniem sobie samemu bajek. Tak jak to robią dzieci, zanim zasną. Posługują się przy tym językiem z pogranicza snu i jawy, opisują i zmyślają”.
Sporą popularnością cieszyły się jej gawędziarskie „Księgi Jakubowe” z 2014 r., rozgrywające się w czasach I Rzeczypospolitej. Na podstawie jej powieść „Prowadź mój pług przez kości umarłych” Agnieszka Holland nakręciła w 2017 r. film „Pokot”.
Tokarczuk uhonorowana została dotąd licznymi nagrodami, m.in. Nagrodą Fundacji im. Kościelskich, Paszportem Polityki oraz sześcioma nominacjami do Nagrody Literackiej „Nike” (zdobyła ją w 2008 r.). 22 maja 2018 r. ogłoszono, że książka „Bieguni”, w tłumaczeniu Jennifer Croft, wydana pod angielskim tytułem „Flights”, zdobyła nagrodę The Man Booker International Prize. Z kolei w lipcu 2019 r. Tokarczuk otrzymała Nagrodę Laure-Bataillon dla najlepszej książki przełożonej na język francuski za „Księgi Jakubowe”.
Laureaci Literackiej Nagrody Nobla otrzymują 9 mln szwedzkich koron, czyli nieco ponad 3,5 mln zł.
Red. AIP