Rzecznik Praw Obywatelskich ocenia, że wielu spośród niepełnosprawnych umysłowo i psychicznie więźniów nigdy nie powinno trafić za kraty. Niektórzy z nich są jak dzieci.
Biuro RPO przedstawiło dziś wyniki kontroli, jaką przeprowadziło w 36 ze 154 jednostek penitencjarnych w kraju. Jego pracownicy prześledzili historie 100 więźniów z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną.
Zdaniem Adama Bodnara, Rzecznika Praw Obywatelskich, nawet jedna czwarta z tych osób nie powinna w ogóle znaleźć się za kratami. Pozostali powinni mieć zapewnioną opiekę specjalistów terapeutów.
Kodeks Karny przewiduje, że osoba, która ma stwierdzoną niepoczytalność nie powinna podlegać odpowiedzialności karnej. Rzecznik Praw Obywatelskich zauważa jednak, że nie zawsze ta niepełnosprawność jest dostrzegana. „Nie zawsze u takiej osoby, która jest zatrzymana jako sprawca przestępstwa lub podejrzany, jest dostrzegana ta niepełnosprawność. Wtedy trafia ona w ten system” – mówi Adam Bodnar.
Ewa Dawidziuk z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich tłumaczy, że potrzebne jest uwrażliwienie poszczególnych instytucji, które uczestniczą w procesie decydowania o pozbawianiu wolności. Jak mówi. powinno to nastąpić już w momencie zatrzymania danej osoby. Jej zdaniem, jeżeli policja przy przesłuchaniu takiej osoby, ma wątpliwości co do jej poczytalności, powinna to odnotować chociażby w krótkiej notatce. Jak mówi to może być ważna informacja dla sądu. „Sąd nie wyda wówczas wyroku skazującego na bezwzględną karę pozbawienia wolności bez obecności takiego człowieka. Będzie zobowiązany wezwać go na rozprawę, bo przepisy mówią, że w przypadku wątpliwości co do stanu psychicznego, nie może być wydany wyrok nakazowy” – tłumaczy.
64 osoby, których historiom przyjrzeli się pracownicy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, były wskazane przez resort sprawiedliwości. Pozostałe 36 osób dostrzeżono podczas wizytacji jednostek penitencjarnych. Pracownicy Biura RPO przypuszczają, że niezweryfikowanych osób może być więcej.
IAR/Monika Gosławska