Silvio Berlusconi był tym politykiem, który najmocniej rozwinął aurę sławy wokół stanowiska szefa rządu, zbudował status celebryty. Był też jednym z pierwszych w Europie „polityków memicznych”, jego znaczenie we włoskiej popkulturze utrzyma się jeszcze długo – powiedział PAP dr Tomasz Skocki z Katedry Italianistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
W poniedziałek w Mediolanie w wieku 86 lat zmarł trzykrotny premier Włoch Silvio Berlusconi. „Miał oczywiście wielu zwolenników, ale też przeciwników, a nawet wrogów wśród polityków, dziennikarzy i innych. Mimo to w kraju generalnie zwraca się uwagę na to, że był to człowiek, który najwyraźniej zaznaczył się w ostatnich dziesięcioleciach włoskiej polityki” – podkreślił dr Skocki, przywołując włoskie reakcje na śmierć wpływowego polityka i postaci popkultury.
„Dotyczy to nawet najbardziej lewicowych gazet, które zawsze Berlusconiego zwalczały” – dodał.
Ekspert zwrócił uwagę na to, że wraz ze śmiercią byłego premiera, we Włoszech końca dobiegła „pewna epoka”. „Był postacią może niewygodną, kontrowersyjną, kojarzoną ze skandalami politycznymi i obyczajowymi, ale na pewno istotną. Bez niego Włochy wyglądałyby inaczej i inaczej będą wyglądać po jego śmierci” – ocenił.
„Na początku kariery był politycznym outsiderem, dlatego też wiele lat później porównywano do niego Donalda Trumpa. W momencie, gdy Berlusconi zainteresował się polityką, we Włoszech upadał istniejący system polityczny. Mówiło się, że wtedy właśnie zakończyła się pierwsze republika włoska, a zaczęła druga, której twarzą został Berlusconi” – przypomniał dr Skocki, wracając do politycznych początków Berlusconiego.
W marcu 1994 roku Berlusconi wygrał wybory i razem z Sojuszem Narodowym Gianfranco Finiego i Ligą Północną Umberto Bossiego powołał swój pierwszy rząd. Gabinet przetrwał niecały rok. Następny – z tymi samymi sojusznikami – powołał w roku 2001, tym razem przepracowując całą kadencję.
„Mówił, że do polityki wszedł dlatego, że stary system polityczny upadł, a on nie może pozwolić na to, by do władzy doszli komuniści. Od początku prezentował się w roli antykomunisty oraz osoby, która odświeży politykę po aferach z początku lat 90.” – powiedział dr Skocki.
Wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego zaznaczył, że jednym z wyznaczników okresu przemian na włoskiej scenie politycznej był stosunek do faszyzmu. „Pierwsza republika wywodziła się z włoskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej, a więc z walki z faszyzmem i nazizmem. Jej fundamentem było potępienie faszyzmu i tworzyły ją stronnictwa, które z nim walczyły” – wyjaśnił.
„Druga republika nastąpiła po zakończeniu zimnej wojny i upadku starego politycznego establishmentu; Partia Komunistyczna zmieniła swoją nazwę, a w koalicję z Berlusconim weszli post-faszyści. Partie, które były do tamtego momentu marginalne bądź marginalizowane, dostały się do rządu – coś nie do pomyślenia w republice pierwszej” – dodał dr Skocki.
Podkreślił, że trzykrotny premier Włoch zawsze był jednak w stanie w jakimś stopniu kontrolować najbardziej skrajne elementy swojego otoczenia. „O trzeciej republice zaczęło się we Włoszech mówić w 2018 roku, kiedy do władzy doszły partie antysystemowe. Mam wrażenie, że dyskurs ten jednak wygasł, gdy po roku rząd się rozpadł” – powiedział rozmówca PAP.
Zapytany o to, jak wyglądałby stosunek włoskiego rządu do wojny na Ukrainie w hipotetycznej sytuacji objęcia władzy przez Berlusconiego, dr Skocki ocenił, że udzielane Kijowowi wsparcie mogłoby wyglądać przynajmniej częściowo inaczej. „Obecna premier Giorgia Meloni jest we włoskiej koalicji rządzącej głosem najbardziej proukraińskim; gdyby – hipotetycznie – na czele gabinetu stał Berlusconi, nie wykluczam, że kontrowersyjnych wypowiedzi z jego strony mogłoby być więcej i kwestia wsparcia Kijowa mogłaby się skomplikować. Wykluczam natomiast kompletny brak zaangażowania Włoch w pomoc Ukrainie” – powiedział.
Jakub Bawołek (PAP)
