Na skwerze u zbiegu ulic Karowej i Browarnej w Warszawie odsłonięto pomnik kpt. Stanisława Jankowskiego „Agatona”. Oficera wywiadu Armii Krajowej, cichociemnego, bohatera Powstania Warszawskiego, jednego z najważniejszych architektów odbudowy stolicy po II wojnie światowej. Monument powstał z inicjatywy Fundacji Pamięci o Bohaterach Powstania Warszawskiego.
Prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski mówił podczas uroczystości, że życiorys kapitana Jankowskiego można podzielić na okresy powstańczy, odbudowę Warszawy i działalność poza granicami Polski. Zauważył, że pomnik bohatera nawiązuje do jego pracy jako architekta.
„Wszyscy pamiętamy, jak ważną rolę odegrał w procesie odbudowania naszego miasta. Co ważne, nie spoczął na laurach i kontynuował pracę. Zresztą to też ciekawe, że ten pomnik właśnie odzwierciedla pana Stanisława w tej roli architekta. Oczywiście samo słowo architekt może być odbierane również figuratywnie, jako człowiek, który planuje, łączy, odbudowuje i przede wszystkim pomaga swoją olbrzymią wiedzą” – mówił Trzaskowski.
Wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich Jerzy Mindziukiewicz mówił, że z życiorysu „Agatona” wynika lekcja dla młodych, jak ważną wartością jest wolność.
„Poczułem, jak straszne jest to właśnie, gdzie nie ma wolności, nie ma niepodległości. Gdzie siedzi się przy karbidówce, gdzie się odrabia lekcje, wąchając zapach karbidówki, przecierając obolałe oczy. Dlatego wydaje mi się, że szczególnie młodzież powinna pamiętać o tym, że wolność, niepodległość to jest podstawowa rzecz. Tej niepodległości i wolności należy chronić jak tylko można” – mówił Jerzy Mindziukiewicz ps. „Jur”.
Trzymetrowy pomnik, przedstawiający stojącą postać architekta, został wykuty w szarym granicie. Zaprojektował go rzeźbiarz profesor Antoni Janusz Pastwa.
W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku Stanisław Jankowski pseudonim „Agaton” został skierowany do obrony Wilna. Wzięty do niewoli przez Sowietów, uciekł z obozu internowania i przedostał się do Francji. Wstąpił tam do Polskich Sił Zbrojnych. Po klęsce Francji w czerwcu 1940 roku, został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Po przeszkoleniu wrócił w 1942 roku, skacząc ze spadochronem jako cichociemny do okupowanej Polski. W kraju dostał zadanie utworzenia Wydziału Legalizacji i Techniki w Oddziale II Komendy Głównej Armii Krajowej. Razem ze współpracownikami fałszował dokumenty, dzięki którym setki żołnierzy i kurierów zbrojnego podziemia uniknęło śmierci. W latach 1943-1944 pracownie wydziału produkowały miesięcznie około tysiąca sztuk podrabianych dokumentów.
W Powstaniu Warszawskim Stanisław Jankowski został dowódcą plutonu „Agaton” w batalionie „Pięść”. Walczył na Woli, Starówce i Żoliborzu, siedem razy przechodził kanałami. Dwukrotnie sprowadził na Żoliborz oddziały odsieczy z Puszczy Kampinoskiej. Później był dowódcą oddziału osłonowego KG AK. Po upadku powstania dostał się do niewoli i jako jeniec niemieckiego oflagu został adiutantem generała Tadeusza Komorowskiego „Bora”.
Po wojnie przebywał w Londynie. W 1946 roku wrócił do komunistycznej Polski. Jego pasją była architektura. Zatrudnił się w Biurze Odbudowy Stolicy, aby wspomóc odbudowę Warszawy ze zgliszczy wojennych. Był między innymi współautorem projektów Trasy W-Z i Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej – MDM, a także wielu opracowań planów rozwoju Warszawy. Brał też udział w pracach nad projektem Traktu Pamięci Męczeństwa i Walki Żydów na Muranowie.
Zmarł 5 marca 2002 roku. Został pochowany na cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie.
IAR/Informacyjna Agencja Radiowa/wcześn./d rydz/w dyd