Podopieczni Wielkopolskiego Stowarzyszenia Alzheimerowskiego korzystają z technologii VR. W ten sposób mogą przenosić się w wirtualne światy. Jak mówi Andrzej Rossa, prezes stowarzyszenia, to zajęcie, które poprawia podopiecznym humor, a dodatkowo pozytywnie wpływa na ich pamięć.
Wielkopolskie Stowarzyszenie Alzheimerowskie mieści się w nowoczesnym budynku przy ul. Garczyńskiego na poznańskiej Wildzie. To tu, w jednym z pokoi, odbywają się wirtualne podróże. W jednej chwili może on stać się tarasem z widokiem na góry czy polem uprawnym. Wszystko to za sprawą wirtualnej rzeczywistości, czyli obrazu stworzonego przy użyciu technologii informatycznej. To „gra komputerowa”, która przy użyciu specjalnych okularów i dżojstików, multimedialnie kreuje otaczającą nas przestrzeń.
Andrzej Rossa, prezes Stowarzyszenia, o tej technologii dowiedział się przypadkiem. Od razu postanowił wykorzystać ją z podopiecznymi. – Dwa lata temu przeczytałem artykuł i skontaktowałem się z dr. Marcinem Czubem z Politechniki Wrocławskiej. Zaprosił mnie do swojego instytutu, gdzie nie tylko poznałem cały zespół, ale zobaczyłem też jaki mają sprzęt. To oni poradzili mi, co powinienem kupić – wspomina Rossa. Wirtualny seans odbywa się w obecności fizjoterapeuty, psychologa i prezesa. Pierwszym pacjentem jest pan Bogumił, postawny mężczyzna, ok. 60. roku życia. Od razu widać, że ma silny charakter, ale z powodu choroby nie pamięta niektórych słów.
Na początku Marta Buraczyk-Nosal, fizjoterapeuta, wykonuje z podopiecznym krótkie badanie. Prosi go, by stanął prosto, złączył stopy i wyciągną przed siebie wyprostowane ręce. Każe mu stać w tej pozycji przez kilka sekund. Następnie prosi, by zrobił to samo z zamkniętymi oczami. – Teraz wiemy, że nic panu nie dolega. Gdyby pan odchylał się do boku, to jest sygnał dla nas, że ma problem z błędnikiem. Jeśli odchylałby się do tyłu, świadczyłoby to o dysfunkcji w móżdżku – wyjaśnia pani Marta. Fizjoterapeutka razem z psycholog Paulą Rosą zakładają panu Bogumiłowi specjalne okulary. Na monitorze laptopa widać, że pacjent znajduje się na polu uprawnym. – Tu jest grządka. Jedna, druga, a tam trzecia – opisuje pan Bogumił.
– A jakie narzędzia stoją przed panem?- pyta pani Marta. – Łopata. Tutaj mamy wiadro, taczkę, a na taczce leżą grabie – odpowiada podopieczny. Na koniec prezes Stowarzyszenia pyta pacjenta, czy przestrzeń, w której się znajduje przypomina mu jakieś państwo lub miasto. – Pasuje mi to np. do Arabii Saudyjskiej – odpowiada po namyśle pan Bogumił. – O proszę. My nigdy tam nie byliśmy, a pan? – nawiązuje od razu pani Marta. – Tak, tak, byłem – odpowiada z przekonaniem pan Bogumił. Kolejnym pacjentem jest pan Bernard. Jest on dużo starszy od pozostałych podopiecznych, lekko nie dosłyszy. Panie Marta i Paula mówią do niego głośno i powoli.
Podopieczny ma zaufanie do pracowników. Choć widać, że jeszcze nie rozumie, co może oznaczać „przeniesienie” do innego świata, zgadza się na to i bardzo odważnie ubiera okulary. Pani psycholog powoli spaceruje z pacjentem po pokoju, a pan Bernard widzi, że porusza się po tarasie, z którego rozciąga się widok na góry. – Motyle przed chwilą fruwały. Niebieski, biały, pomarańczowy, ten też niebieski – wylicza. – Niech pan wyciągnie powoli rękę przed siebie – zaleca pani Paula. – O! Na ręce mi usiadł! – wykrzykuje z zadowoleniem pan Bernard. – Ale numer, nie? – wtóruje mu pani Paula. Na pytanie psychologa co widać w tle, pan Bernard odpowiada, że widzi góry. Od razu nawiązuje do wspomnień.
– Moja siostra mieszkała w górze – mówi, ale widać, że jeszcze zbiera myśli, więc pracownicy stowarzyszenia dają mu czas do namysłu. Po chwili na jego twarzy maluje się uśmiech. – W Jeleniej Górze, więc często tam wyjeżdżałem – poprawia się pacjent. I dodaje: – Już jakieś pięć lat nie byłem w górach. W ogóle mało jeździłem, bo miałem ogródek i tak bardzo go cały czas pilnowałem. Nie mogłem go zostawić. Przez to dużo straciłem, bo nie zwiedziłem świata. Do Stowarzyszenia trafiają głównie osoby z chorobą Alzheimera, ale także takie, u których pojawiają się problemy w obszarze funkcji poznawczych. Pacjenci mają problem z pamięcią krótkotrwałą lub długotrwałą.
– Ta zabawa podnosi samopoczucie. W momencie, kiedy jest szaro na dworze, możemy przenieść się gdzieś, gdzie jest słonecznie. To również działa trochę jak fototerapia, która przeciwdziała depresyjnie. Kolejną rzeczą, która bardzo nas cieszy i w tym tak naprawdę pokładamy nadzieję, jest to, że ta gra stymuluje mózg. Tworzą się nowe sieci neuronalne, mózg odżywa i w ten sposób możemy udoskonalać funkcje poznawcze. To taka forma neurorehabilitacji – tłumaczy Paula Rosa, psycholog. [zdj 40901359 k1 l] I dodaje: – To również odwraca uwagę od tego, co jest tu i teraz. Pacjenci przestają myśleć o tym, że coś złego się z nimi dzieje, a bardziej skupiają się na tym świecie 3D. Jeżeli przenosimy się w różne światy, czy w góry, czy nad morze, to jest to również świetna forma terapii reminiscencyjnej. Pacjent może przypominać sobie wydarzenia ze swojego życia. To działa trochę na zasadzie skojarzeń, odblokowuje wspomnienia.
Przedstawiciele Stowarzyszenia w technologii pokładają ogromne nadzieje. – Naszym zdaniem to jest bardzo obiecująca nowa technologia, która ma przewagę nad fizjoterapią konwencjonalną. Czasami pacjenci, którzy do nas trafiają są „zblokowani” przez różne otępienia i boją się pokonać jakąś odległość. Tutaj, będąc w innym świecie, w sprzyjających warunkach przyrody, nawet nie wiedzą, kiedy otwierają swoją postawę, prostują sylwetkę, wykonują swobodne kroki i zaczynają więcej mówić – wyjaśnia Marta Buraczyk-Nosal.
Z kolei Andrzej Rossa dodaje: – W Wielkiej Brytanii opracowali program, w którym skanują mieszkania podopiecznych i na takim terenie działają. My też byśmy chcieli w coś takiego wejść. Być może do takiej współpracy byłaby chętna Politechnika Poznańska, albo jakaś inna firma? Przy wykorzystaniu naszego potencjału i możliwości, jakimi są obecność psychologa, fizjoterapeuty i pacjentów, można razem rozpocząć profesjonalne badania, i napisać taki projekt, dzięki któremu pacjenci będą mogli świetnie się bawić, czy przypominać sobie, że byli w górach, ale również żeby mogli na co dzień mógł poćwiczyć rozkład swojego mieszkania.
aip