Udaną amputację części nogi sprzed 31 tys. lat udokumentowano na stanowisku archeologicznym w jaskini na Borneo – informują naukowcy na łamach tygodnika „Nature”.
Na Borneo, na długo nim pojawiły się metalowe narzędzia, antybiotyki czy silne środki przeciwbólowe, dokonano udanej amputacji części nogi. Świadczy to zarówno o umiejętnościach chirurgicznych pierwotnych łowców zbieraczy, jak również o chęci niesienia pomocy swoim bliskim – komentuje członkini zespołu naukowego, Charlotte Roberts z Durham University (W. Brytania). Określa zabieg jako skomplikowany.
Antropolożka Margaret Mead została kiedyś zapytana przez studentów, jakie są jej zdaniem najwcześniejsze oznaki narodzin kultury ludzkiej. Spodziewano się, że będzie mówić o najstarszej ceramice lub narzędziach do polowania. Mead odpowiedziała, że dla niej taką najstarszą oznaką jest zrośnięta kość udowa, znaleziona na jednym ze stanowisk archeologicznych. W świecie zwierzęcym osobnik z takim złamaniem najpewniej by umarł. Przeżycie w takiej sytuacji zależało od kilkutygodniowej opieki ze strony innych, okazanej empatii i poświęcenia własnych zasobów.
Mead odwoływała się do artefaktu sprzed ok. 15 tys. lat, najnowsze odkrycie na Borneo jest dwa razy starsze, datowano je bowiem na ok. 31 tys. lat. Znalezisko jest dowodem nie tylko na empatię, ale i wiedzę w zakresie chirurgii, leczenia obrażeń i uśmierzania bólu.
Prace archeologiczne rozpoczęły się w 2020 r., kiedy to naukowcy z Australii i Indonezji rozpoczęli badania w jaskini Liang Tebo, w odległym, porośniętym gęstym lasem rejonie wyspy. Jak relacjonują badacze, nie ma tam żadnych mieszkańców, zasięgu ani prądu.
Wstępne badania wykazały, że ściany groty ozdobione były rysunkami konturów dłoni i zygzakowatych szlaczków. Porównując te freski z innymi w okolicy, datowano je na co najmniej 40 tys. lat. W innych jaskiniach na tym obszarze odkryto malunki zwierząt.
Dalsze prace archeologiczne doprowadziły do odkrycia szkieletu, znajdującego się w jaskini najprawdopodobniej jako efekt pochówku. Zmarłego, którego płci nie ustalono, ułożono w pozycji skulonej, obok twarzy umieszczono nieco czerwonego barwnika ochry. Wiek osoby datowano na ok. 20 lat.
Po całkowitym odsłonięciu szkieletu archeolodzy zobaczyli, że w lewej nodze widoczny jest spory ubytek kości piszczelowej. Na kości widoczne były ślady gojenia się. Analizy wykazały, że kość nie była zmiażdżona (jak np. w wyniku przygniecenia skałą czy pogryzienia przez zwierzę), ale została odcięta w poprzek, prostopadle do swej długości – opisuje współautorka, Melandri Vlok z University of Sydney.
Po amputacji młoda osoba żyła jeszcze 6-9 lat – uważają badacze. Ich zdaniem, żeby taki zabieg mógł być skuteczny w tropikalnym środowisku Bornego, oprócz działań chirurgicznych musiano zastosować jakąś naturalną formę antyseptyki oraz środki przeciwbólowe. Naukowcy wskazują, że w regionie rośnie np. roślina Pangium edule, która może być użyta jako naturalny antyseptyk.
Naukowcy doszli do wniosku, że mają do czynienia z udaną amputacją sprzed 31 tys. lat. Najstarsza znana dotąd, udana amputacja, miała miejsce ok. siedem tys, lat temu na terenie Francji.
Więcej – w publikacji źródłowej (https://www.nature.com/articles/s41586-022-05160-8) (PAP)
krx/ zan/