W Poznaniu odbędą się w środę główne uroczystości z okazji 105. rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego. Rocznica jest po raz trzeci obchodzona jako Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.
Centralne obchody organizują Samorząd Województwa Wielkopolskiego wraz z Towarzystwem Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.
„105 lat temu Wielkopolanie pokazali, jak wielką siłę ma ludzka solidarność! 105 lat temu nas przodkowie sięgnęli po broń, by walczyć o wolność. Wybuchło powstanie wielkopolskie, a potem nadeszło upragnione zwycięstwo” – podkreślił gospodarz obchodów, marszałek Marek Woźniak.
Środowe uroczystości rozpoczną się od złożenia kwiatów na mogile gen. Stanisława Taczaka i płk. Wincentego Wierzejewskiego na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan. Kwiaty pojawią się też przy tablicach pamiątkowych poświęconych m.in. dowódcom powstania, Ignacemu Janowi Paderewskiemu i pierwszemu poległemu powstańcowi, Franciszkowi Ratajczakowi.
W intencji powstańców wielkopolskich w poznańskiej farze zostanie odprawiona msza św. Po niej, o godz. 16.40 przy pomniku Powstańców Wielkopolskich odbędą się centralne uroczystości i ceremonia złożenia kwiatów. O tej samej godzinie, przyjętej umownie jako czas rozpoczęcia powstania, autobusy i tramwaje zatrzymają się na minutę, a pasażerowie wysłuchają okolicznościowego komunikatu.
W czwartek obchody 105. rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego odbędą się w Warszawie.
Od godz. 10.do 18.00 czynne będzie Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919; wstęp do muzeum będzie bezpłatny. Do odwiedzenia będzie m.in. najnowsza wystawa czasowa „Wojska Wielkopolskie w fotografii (1918-1920)”. Na zwiedzających będzie czekać fotograf w specjalnym atelier, w którym będzie można na pamiątkę wykonać zdjęcie portretowe m.in. w mundurze powstańczym.
Na Starym Rynku przed Odwachem pojawi się obozowisko powstańcze. Stanie tam replika samolotu Fokker D.VII oraz armata. Stowarzyszenie Grupa Rekonstrukcji Historycznej 3. Bastion Grolman zaprezentuje się w umundurowaniu oraz zrekonstruuje obozowisko z okresu powstania. Do wspólnego wykonania pieśni patriotycznych zaprosi Kapela zza Winkla.
Wielkopolskie Muzeum Niepodległości przygotowało spacer historyczny śladami powstania wielkopolskiego oraz warsztaty dla dzieci pt. „Historia plasteliną opowiedziana”.
Przez cały świąteczny dzień, od godz. 9. do 19. chętni będą mogli odwiedzić Kryptę Zasłużonych Wielkopolan przy kościele pw. św. Wojciecha w Poznaniu. W ostatnim czasie miejsce to przeszło remont. Przy kościele pw. św. Wojciecha w Poznaniu złożone są m.in. prochy twórcy polskiego hymnu Józefa Wybickiego, współtwórcy Legionów Polskich gen. Antoniego Kosińskiego oraz urny z sercem generała Jana Henryka Dąbrowskiego i z ziemią z miejsca pochówku gen. Ignacego Prądzyńskiego.
Specjalną niespodziankę na Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego przygotowało Muzeum Broni Pancernej. Ppłk Tomasz Ogrodniczuk powiedział PAP, że tuż przed Bożym Narodzeniem do muzeum sprowadzony został po zakończonych pracach konserwatorskich i w nowym malowaniu czołg Centurion Mk.5. Środa będzie jedynym dniem, gdy będzie można go podziwiać. W muzeum do 6 stycznia trwa przerwa techniczna, instytucja otwiera się wyłącznie ze względu na rocznicę powstania.
W Muzeum Broni Pancernej podziwiać można m.in. unikatowy, zrekonstruowany pociąg pancerny nr 11 „Poznańczyk”. Pociąg został sformowany w grudniu 1918 roku w Warszawie. Składał się z osłoniętych betonem i workami z piaskiem wagonów towarowych uzbrojonych w karabiny maszynowe. W trakcie powstania wielkopolskiego brał udział m.in. w zdobyciu Ostrowa Wielkopolskiego i Krotoszyna; w 1920 roku był wykorzystywany podczas wojny polsko-bolszewickiej.
Stojący na terenie Muzeum Broni Pancernej pociąg jest złożony wyłącznie z elementów z epoki. W jego skład wchodzą: parowóz TP3-36 z tendrem z 1913 roku, dwie platformy z 1913 roku oraz oryginalny wagon szturmowy z „Poznańczyka” z 1918 roku.
Pamięć powstania i powstańców poznaniacy będą mogli uczcić wspólnym śpiewem. Wydarzenie „105 lat radości z wolności!” zorganizowane zostanie na placu Kolegiackim. Na scenie pojawi się 40 poznańskich artystów: soliści i instrumentaliści m.in. z Teatru Muzycznego i Teatru Polskiego. Jak powiedział PAP Jan Zujewicz z Instytutu Poznańskiego pomysł na wspólne śpiewanie w rocznicę powstania wielkopolskiego zrodził się na kanwie koncertu organizowanego co roku 1 sierpnia w Warszawie.
Organizatorzy zapraszają do gremialnego wykonania najbardziej znanych powstańczych piosenek. Każdy uczestnik wydarzenia dostanie do ręki darmowy śpiewnik. Utwory będzie można śpiewać i bez śpiewnika – teksty piosenek zostaną wyświetlone na telebimie. Chętni będą się mogli rozgrzać herbatą i czekoladą, zabiorą flagi i chorągiewki powstańcze.
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. Za dzień jego zakończenia uznaje się 16 lutego 1919 r., kiedy to Niemcy i państwa ententy podpisały rozejm w Trewirze. Do nowego rozejmu dodano korzystne dla Polski postanowienia dotyczące zakończenia konfliktu polsko-niemieckiego, w szczególności powstania wielkopolskiego. Ostatecznie przynależność Wielkopolski do Rzeczypospolitej potwierdził zawarty 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski.
Od 2021 roku 27 grudnia przypada Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Święto to upamiętnia zwycięski zryw Polaków przeciwko Niemcom z lat 1918–1919. Sejm przyjął ustawę ustanawiającą nowe święto państwowe 1 października, a 28 października jednogłośnie poparł ją Senat. Natomiast 23 listopada w historycznym miejscu, czyli w dawnym poznańskim Hotelu Bazar, w którym tuż przed wybuchem powstania wielkopolskiego zamieszkał Ignacy Jan Paderewski, prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę.
Ustawa była inicjatywą ustawodawczą prezydenta. Stanowiła odpowiedź na głosy przedstawicieli społeczności, działaczy patriotycznych oraz władz samorządowych z Wielkopolski. Z pomysłem ustanowienia święta państwowego wyszły wspólnie: Wielkopolskie Muzeum Niepodległości, Fundacja Zakłady Kórnickie, Muzeum Narodowe w Poznaniu, poznański oddział Instytutu Pamięci Narodowej, Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918–1919 oraz Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski.
W stolicy Wielkopolski za trzy lata gotowa ma być nowa siedziba Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.
Nowoczesny obiekt wraz z wystawą stałą o powierzchni 3 tys. mkw. zostanie wybudowany w historycznym sąsiedztwie Wzgórza św. Wojciecha – cmentarza i krypty Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu, gdzie spoczywają m.in. prochy generała Stanisława Taczaka, pierwszego naczelnego dowódcy powstania i generała Jana Henryka Dąbrowskiego, bohatera powstania wielkopolskiego 1806 r. (PAP)
autor: Rafał Pogrzebny
rpo/ mick/