Dopiero w 2012 r. śledczy próbujący ustalić losy dziecka, którego zwłoki znaleziono w stawie w Cieszynie dwa lata wcześniej, zdołali ustalić jego tożsamość. Okazało się, że to dwuletni Szymon z Będzina, który zmarł, zakatowany przez rodziców.
Mimo gigantycznej pracy wykonanej przez policję śledztwo najpierw umorzono z powodu niewykrycia sprawców. Kilka miesięcy później, jak w wielu policyjnych dochodzeniach, przełomowe okazały się zeznania świadka – osoby z sąsiedztwa, którą zaniepokoiła długa nieobecność chłopca w domu i nie przekonały wyjaśnienia rodziców, że mały choruje i jest w szpitalu.
„Była to jedna z najbardziej wstrząsających spraw, które działy się na Śląsku. Gdy w marcu 2010 r. znaleziono zwłoki tego chłopczyka w stawie w Cieszynie, od razu było wiadomo, że jego śmierć to nie był nieszczęśliwy wypadek. Nikt z bliskich chłopca nie szukał, nie zgłosił, zaginięcia. To dawało do myślenia. Dopiero po dwóch latach dzięki sąsiadowi tajemnica śmierci została rozwiązana” – wspomina relacjonująca tę sprawę dziennikarka „Faktu” Aleksandra Ratajczak-Mańka.
Zwłoki dziecka zauważyli 19 marca 2010 r. w stawie na obrzeżach Cieszyna dwaj chłopcy. Leżało tam kilka dni. Ustalono, że przyczyną śmierci był uraz jamy brzusznej. Pod koniec kwietnia chłopiec został pochowany w bezimiennym grobie w Cieszynie. Poruszeni jego śmiercią mieszkańcy miasta stawiali tam znicze i przynosili zabawki.
Policyjni specjaliści na podstawie pośmiertnego zdjęcia sporządzili portret – wiek z wyglądu około dwóch lat, wzrost około 85 cm, szczupłej budowy ciała, twarz pociągła, czoło wysokie, usta średniej wielkości, cera blada, włosy krótkie, blond, uszy duże przylegające, nos mały, oczy niebieskie, uzębienie pełne. Portret publikowały wszystkie media, a policjanci pukali do tysięcy drzwi w całym województwie, sprawdzając rodziny, w których są chłopcy w podobnym wieku. Przesłuchiwano nawet osoby, które płaciły kartami płatniczymi za ubranka dziecięce takie jak te, w które ubrane było dziecko.
Prokuratura przedłużała śledztwo. W końcu – w kwietniu 2012 r., po ponad dwóch latach – zostało umorzone. Latem nastąpił jednak przełom po anonimowym telefonie do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Będzinie. Osoba przedstawiająca się jako sąsiadka poinformowała, że w mieszkającej obok rodzinie od dłuższego czasu nie widziała jednego z dzieci – Szymona. Parę dni później rodzice dziecka zostali zatrzymani. 25 czerwca bielski sąd rejonowy zadecydował o ich aresztowaniu. Badania DNA potwierdziły, że zmarły chłopiec był synem tej pary.
Prokuratura zarzuciła matce – 40-letniej Beacie Ch. – zabójstwo, za co grozi kara od 8 do 25 lat więzienia lub dożywocie. Kobieta nie przyznała się do winy. Jej 41-letni konkubent Jarosław R. usłyszał zarzut nieudzielenia pomocy dziecku, które znajdowało się w położeniu zagrażającym życiu, w połączeniu z nieumyślnym doprowadzeniem do śmierci, za co grozi kara do 5 lat więzienia. Przyznał się do zarzucanego mu czynu.
Według ustaleń śledztwa i procesu ojciec uderzył dziecko, bo było płaczliwe i nie wykonywało poleceń. Po ciosie stan Szymona sukcesywnie się pogarszał – dziecku pękło jelito cienkie. Wywiązało się ropne zapalenie otrzewnej. Przez cztery dni chłopiec płakał, nie chciał jeść i pić, miał biegunkę. Na kilka godzin przez śmiercią oskarżony miał ponownie uderzyć syna w brzuch. Z ustaleń biegłych wynika, że gdyby rodzice po wystąpieniu objawów chorobowych poszli z Szymonem do lekarza, zapobiegliby jego śmierci. Taka szansa istniała jeszcze na kilka godzin przed zgonem.
W śledztwie rodzice Szymona wzajemnie obarczali się winą – Ch. mówiła, że to R. uderzył syna w brzuch, R. – że to matka go kopnęła dziecko i uklękła na nim.
W dniu śmierci syna przewieźli jego zwłoki samochodem do Cieszyna. Do auta zabrali też jeszcze dwie wspólne córki: 4-letnią i niespełna roczną. Szymon został kompletnie ubrany, odpowiednio do pory roku. Włożono go do torby i przewieziono w bagażniku, a następnie matka położyła go na brzegu stawu.
Już po śmierci dziecka rodzice wyłudzili świadczenia socjalne na syna w wysokości blisko 4 tys. zł. Matka udała się nawet na szczepienie z podstawionym zamiast Szymona wnukiem, po tym, jak do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej przyszło pismo z przychodni z pytaniem, czy rodzina zmieniła miejsce zamieszkania, ponieważ dzieci nie były poddawane obowiązkowym szczepieniom. Pracownicy będzińskiego MOPS zetknęli się z rodziną dziecka w latach 2008 i 2009, kiedy złożyła wniosek o pomoc materialną. Wywiady środowiskowe nie wskazały wtedy na nic niepokojącego – dzieci były zdrowe i zadbane, a mieszkanie schludne, sąsiedzi nie zgłaszali nieprawidłowości.
Pierwszy proces w tej sprawie ruszył we wrześniu 2013 r. W maju 2015 r. Sąd Okręgowy w Katowicach skazał ojca Szymona na 10 lat więzienia. Przypisał mu spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu dziecka, czego nieumyślnym skutkiem był zgon Szymona. Matce wymierzył 5 lat pozbawienia wolności, uznając ją za winną narażenia dziecka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia i nieumyślne spowodowanie śmierci syna.
Po zaskarżeniu orzeczenia Sąd Apelacyjny w Katowicach w grudniu 2015 r. uchylił wyrok i nakazał powtórzenie procesu. Prokuratura, która od początku tej sprawy żądała dla oskarżonych 15 lat pozbawienia wolności, w apelacji domagała się dożywocia. Sąd częściowo uwzględnił apelację oskarżenia i dzięki temu jego wyrok był surowszy niż ten, który zapadł przed sądem okręgowym. Sąd apelacyjny uznał, że stopień społecznej szkodliwości czynu był wyższy niż przyjął sąd I instancji. Uznał, że rodzice, nie udzielając Szymonowi pomocy, godzili się na jego śmierć.
Podobnie jak sąd I instancji, także sąd apelacyjny dał wiarę wyjaśnieniom Beaty Ch., która mówiła, że to ojciec uderzył dziecko (Jarosław R. winą obarczał swą partnerkę). Sędzia Gwidon Jaworski dodał, że potwierdzają je opinie biegłych. Zaznaczył zarazem, że oboje rodzice są winni tego, co się stało. Każde z nich mogło wezwać pomoc lub pójść z Szymonem do szpitala lub na pogotowie. Wyższa kara dla R. wynikała z tego, że to on spowodował obrażenia, które skutkowały śmiercią dziecka.
Sędzia Jaworski zaznaczył, że jeśli Beata Ch. czuła się zastraszona przez partnera, mogła też pójść na policję. „Żyjemy w nowoczesnym kraju, gdzie jest szereg instytucji, które pomagają osobom niewydolnym, zastraszonym, to nie jest Afganistan, głęboka prowincja, tylko Polska XXI wieku. Gdyby oskarżona taką wolę wyraziła, to na pewno pomoc by otrzymała, a to – w ocenie biegłych – zapewne spowodowałoby, że z dużym prawdopodobieństwem Szymkowi udałoby się uratować życie” – podkreślił sędzia.
Dodał, że rodzice doskonale zdawali sobie sprawę, że ich dziecko po uderzeniu w brzuch cierpi, a mimo to nie udzielili mu pomocy. Stan chorobowy rozwijał się przez kilka dni, a krótko przed śmiercią Szymona ojciec jeszcze raz uderzył dziecko w brzuch, nie mogąc go uspokoić.
„Świadczy to o tym, że działanie oskarżonego, akceptowane przecież przez oskarżoną – bo ona to widziała i temu nie przeciwdziałała – świadczy o znacznym nasileniu złej woli, niewłaściwym stosunku do dziecka, o rażącym naruszeniu podstawowych obowiązków rodzicielskich, o karceniu dziecka, które jest chore, które zwraca się do jedynych osób, którym ufa, od których oczekuje pomocy (…), a w odpowiedzi na to jest bite” – podkreślił sędzia Gwidon Jaworski, uzasadniając zaostrzenie rodzicom Szymona kar.
Ojciec Szymona został skazany na 15 lat więzienia, a matka na 13 lat.
„Wiele czasu poświęciliśmy tej sprawie. Do dziś bulwersuje mnie to, że matka, która urodziła 8 dzieci, mogła zgotować taki los swojemu synowi. Pozwoliła, by jej partner uderzył dziecko kopniakiem w brzuch, patrzyła, jak jej syn kona w męczarniach. Pozwoliła mu umrzeć, zgodziła się, by go wywieźć samochodem nad staw i wyrzucić jak śmiecia. To się nie mieści w głowie. Potem kłamała przez dwa lata, że Szymon jest w szpitalu albo u dziadków i pobierała na niego zasiłki. To kobieta bez uczuć, wykorzystała nawet własnego wnuka – syna swojej córki, by podstawić go na obowiązkowe szczepienie jako Szymona. Ona i jej partner podjęli wiele logistycznych zabiegów, by ukryć śmierć własnego dziecka. To nie tylko oburzające, bulwersujące, ale też niezrozumiałe dla normalnego człowieka. Tym bardziej że oboje byli poczytalni i mieli świadomość krzywdy, którą wyrządzili własnemu, bezbronnemu dziecku” – dodaje redaktor Ratajczak-Mańka. (PAP)
Autorka: Anna Gumułka
lun/ joz/
