Profilaktyka zakażenia HIV może oznaczać wykonanie jednego zastrzyku co 8 tygodni. Nowy preparat chroniący przez AIDS jest skuteczniejszy niż codzienna terapia doustna, a jego skuteczność utrzymuje się nawet przez rok. Jak więc działa środek, na którego opracowanie czekaliśmy ponad 30 lat?
Szczepionka przeciw HIV to środek poszukiwany od początku lat 80. ubiegłego wieku. To właśnie wtedy rozpoczęła się epidemia (ang. human immunodeficiency virus), która zabrała nawet 35 mld ludzkich istnień i trwa do dziś. Z tego powodu uważana jest za 400 razy bardziej zabójczą niż obecna pandemia COVID-19. Aktulanie z HIV i AIDS żyje co najmniej 38 mln ludzi na świecie.
Po szeregu nieskutecznych preparatów, których badania musiały być przerwane nawet jeszcze w tym roku (tak było m.in. w tym roku z preparatem V520 firmy Merck), nareszcie przyszedł czas na sukces. Odnieśli go amerykańscy naukowcy z Uniwersytetu Emory’ego, podając tę informację na 23. Międzynarodowej Konferencji AIDS 2020.
W badaniach o symbolu HPTN 083, przeprowadzonych w ramach ogólnoświatowej sieci prób klinicznych „The HIV Prevention Trials Network” (HPTN), która łączy wspólnie zaangażowanych specjalistów z całego świata, wzięło udział 7 proc. z 4,5 tys. uczestników na całym globie. Tym samym Uniwersytet Emory’ego jest kluczową instytucją w próbach leku. Nowy specyfik nosi kabotegrawir (ang. cabotegravir, CAB LA) i ma długotrwałą aktywność w organizmie. Działa na zasadzie przedekspozycyjnej profilaktyki zakażenia (PrEP, pre-exposure prophylaxis), co oznacza podawanie leków mogących uchronić przed zakażeniem.
Przyjmowany jest co 8 tygodni w formie zastrzyku. Kabotegrawir wykazał większą skuteczność niż opracowany wcześniej środek zawierający emtrycytabinę z tenofowirem, który musi być przyjmowany doustnie każdego dnia i jest znany w USA pod nazwą Truvada. Badania porównujące efektywność działania tych środków są wciąż prowadzone w 43 ośrodkach na świecie. Skuteczność oraz bezpieczeństwo stosowania nowego leku potwierdziły już prace przeprowadzone na makakach w maju 2020 r. Podano wtedy do wiadomości, że w porównaniu z alternatywną terapią okres działania kabotegrawiru jest dłuższy i wynosi nawet rok.
Autorzy szczepionki wyjaśniają, że zaprojektowali swój preparat w inny sposób niż te, które opracowano do tej pory. Zamiast stymulować organizm jedynie do produkcji przeciwciał neutralizujących wirusa HIV, wywołuje też odporność komórkową, pobudzając silną odpowiedź immunologiczną w błonach śluzowych. Zapewnia to dwukierunkową ochronę przed zakażeniem.