Szef MSZ Jacek Czaputowicz wygłosił w Sejmie informację o priorytetach polskiej polityki zagranicznej w 2019 roku. Podkreślił, że Polska konsekwentnie wzmacnia strategiczne partnerstwo ze Stanami Zjednoczonymi. Nie godzi się natomiast na uzależnienie wypłaty środków z Unii Europejskiej od od stanu praworządności. Minister dodał, że Polska opowiada się za zdecydowaną reakcją Unii wobec agresywnej polityki Rosji, między innymi wobec Ukrainy. Zapewnił, że Polska jest przygotowana na opuszczenie europejskiej wspólnoty przez Wielką Brytanię, nawet jeśli nastąpi to bez umowy.
Szef dyplomacji rozpoczął swoje wystąpienie od podkreślenia obecnego znaczenia Polski na arenie międzynarodowej. Powiedział, że połączenie wizji i celów osób piastujących najważniejsze urzędy w państwie sprawiło, że Polska jest krajem aktywnym i słuchanym, cieszącym się coraz większym szacunkiem zagranicznych partnerów.
Następnie Jacek Czaputowicz odniósł się do przypadającej w tym roku 30. rocznicy czerwca 1989 roku. Podkreślił, że tegoroczne obchody rocznicy wyborów z 1989 roku powinny pokazać rolę Polski w demokratyzowaniu Europy. Zwrócił także uwagę na rolę Senatu po pierwszych, częściowo wolnych wyborach. „4 czerwca 1989 roku Senat został wybrany w sposób w pełni demokratyczny. Przytłaczające zwycięstwo kandydatów „Solidarności” ukazało prawdziwe aspiracje społeczne” – zauważył minister.
Jacek Czaputowicz przypomniał, że pierwszego maja przypada 15. rocznica wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Szef MSZ powiedział, że tego dnia w Warszawie spotkają się przywódcy wszystkich krajów, które od 2004 roku przystąpiły do Unii. Podkreślił, że Polska będzie aktywnie działać na rzecz tworzenia silnej Unii Europejskiej – wspólnoty krajów i narodów. „Opowiadamy się za silną Unią. Unią, która przyczynia się do wzrostu gospodarczego i dobrobytu społeczeństw” – powiedział szef MSZ. „Unią, która wspiera wyrównywanie poziomów życia obywateli wszystkich państw członkowskich. Unią, która w pełni wykorzystuje potencjał drzemiący we wspólnym rynku oraz przestrzega wszystkich czterech swobód – przepływu towarów, kapitału, osób, usług” – podkreślił minister Czaputowicz. Zapowiedział również, że Polska będzie działać na rzecz budowy zaufania obywateli do Unii Europejskiej. Jacek Czaputowicz odniósł się także do brexitu i konsekwencji, które za sobą niesie. Powiedział, że brexit utrudni Komisji Europejskiej równoważenie interesów państw dużych i mniejszych. Jacek Czaputowicz stwierdził, że u podstaw brexitu mogło leżeć przekonanie Brytyjczyków o braku wpływu na decyzje podejmowane w Brukseli. Dodał, że opuszczenie Unii przez Wielką Brytanię będzie miało negatywny wpływ na unijny system ważenia głosów. „System ważenia głosów uprzywilejowuje największe państwa członkowskie. Po brexicie waga głosu państw największych wzrośnie jeszcze bardziej” – stwierdził Jacek Czaputowicz. Dodał, że brexit doprowadzi także do osłabienia wspólnotowej metody podejmowania decyzji.
Jacek Czaputowicz zapewnił, że Polska jest przygotowana na opuszczenie europejskiej wspólnoty przez Wielką Brytanię, nawet jeśli nastąpi to bez umowy. Szef MSZ powiedział, że dzięki aktywnej postawie Polski, Unia przyjęła rozwiązania pozwalające na dostęp polskich przewoźników drogowych i lotniczych do rynku brytyjskiego. Przypomniał, że na wypadek brexitu bez porozumienia rząd brytyjski przedstawił plan ochrony obywateli UE, w tym Polaków. „Rząd Polski przyjął pakiet rozwiązań legislacyjnych, chroniących prawa mieszkających w naszym kraju Brytyjczyków” – dodał minister.
Szef MSZ odniósł się także do wypłaty środków unijnych, które mają być uzależnione od stanu praworządności. Jacek Czaputowicz podkreślił, że Polska nie godzi się na uzależnienie wypłaty środków od tego aspektu. Powiedział, że wypłata środków unijnych jest traktatowym zobowiązaniem. „W propozycji Komisji Europejskiej uderza brak precyzji kryteriów oceny praworządności, silnie obniżony próg blokowania decyzji, a przede wszystkim brak podstaw prawnych do takich działań” – oświadczył Jacek Czaputowicz. Wśród zagrożeń dla unijnej wspólnoty szef polskiego MSZ wskazał także ruchy populistyczne, które pojawiły się po lewej i prawej stronie sceny politycznej.
Jacek Czaputowicz powiedział, że Polska opowiada się za zdecydowaną reakcją Unii wobec agresywnej polityki Rosji, między innymi wobec Ukrainy i krajów Europy wschodniej. Minister przypomniał, że Rosja nie wypełnia tego, do czego jest zobowiązana zgodnie z prawem międzynarodowym. „Domagamy się uwolnienia uwięzionych przez Rosję ukraińskich marynarzy, zwrotu ukraińskich statków i przywrócenia pełnej swobody żeglugi między Morzem Azowskim a właściwą częścią Morza Czarnego” – mówił Jacek Czaputowicz. Zaapelował także o wykonanie rezolucji zgromadzenia parlamentarnego Rady Europy, która wzywa Rosję do przekazania Polsce wraku rządowego TU154.
Jacek Czaputowicz, odnosząc się do relacji Polski z państwami Europy Wschodniej, przypomniał, że polscy konsulowie wydali w ubiegłym roku ukraińskim obywatelom blisko 850 tysięcy wiz. „Wciąż jednak musimy pracować nad dialogiem historycznym” – dodał szef polskiej dyplomacji. Podkreślił, że nasz kraj oczekuje cofnięcia zakazu strony ukraińskiej na ekshumacje szczątków ludności polskiej, pochowanej na Ukrainie. Jacek Czaputowicz mówił, że polityka wschodnia prowadzona przez Polskę jest ważna zarówno dla naszego kraju, jak i dla całej Unii Europejskiej. „W ramach tej polityki Polska koncentruje się na utrzymaniu twardego i jednolitego stanowiska wobec Rosji oraz możliwie ambitnej agendy w relacjach z państwami partnerstwa wschodniego” – mówił szef MSZ. Dodał, że Polska chce budować ze wschodnimi partnerami współpracę polityczną i gospodarczą. Jednym z jej elementów ma być budowa korytarzy transportowych, łączących wschód i zachód Europy.
Mówiąc o Europejskim Funduszu Obronnym, Jacek Czaputowicz podkreślił, że jest on potrzebny, ale nie powinien osłabiać więzi w ramach NATO. Minister zapowiedział również, że Polska jest gotowa ponosić współodpowiedzialność na pokój i bezpieczeństwo w Europie i na świecie. W listopadzie polscy żołnierze, w ramach operacji ONZ, pojadą do Libanu. Minister Czaputowicz podkreślił, że Polska uczestniczy w wielu unijnych misjach w Libii, Mali, Somalii, Republice Środkowej Afryki oraz u wybrzeży Rogu Afryki.
Jacek Czaputowicz zaznaczył, że w ubiegłym roku Polska skutecznie angażowała się we współpracę na rzecz pokoju i dialogu na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ. Dodał, że Polska organizowała lub współorganizowała wiele spotkań, poświęconych sytuacji ludności cywilnej w regionach objętych konfliktami zbrojnymi, konsekwencjom zmian klimatycznych dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, a także sytuacji na przykład na Ukrainie i w Syrii.
Jacek Czaputowicz powiedział, że Polska konsekwentnie wzmacnia strategiczne partnerstwo ze Stanami Zjednoczonymi. Podkreślił, że strategiczne partnerstwo Polski z USA stanowi znaczący składnik wspólnoty transatlantyckiej. Szef resortu dodał, że Polska jest przekonana, iż utrzymanie silnych więzi transatlantyckich leży w interesie wszystkich państw. „Polska jest zdecydowanym orędownikiem dialogu w sytuacji zróżnicowanych stanowisk wśród partnerów wspólnoty” – mówił minister. Podkreślił, że różne stanowiska państw wynikają z odmiennych uwarunkowań, oceń, doświadczeń. Minister powiedział, że Polska jest przykładnym członkiem Sojuszu Północnoatlantyckiego.
Jacek Czaputowicz poinformował, że w tym roku planowane są wizyty w Stanach Zjednoczonych prezydenta Andrzeja Dudy i premiera Mateusza Morawieckiego. Będą one miały charakter gospodarczy.
Minister spraw zagranicznych zapewnił, że nie będzie można domagać się restytucji mienia żydowskiego w Polsce na podstawie amerykańskiej ustawy Just act 447. Jacek Czaputowicz podkreślił, że ustawa ta jest wewnętrznym prawem Stanów Zjednoczonych i nie rodzi obowiązków dla innych państw. „W szczególności nie stanowi podstawy prawnej wysuwania roszczeń prawnych w stosunku do mienia w Polsce, które zostało odebrane przez nazistowskie Niemcy, sowiecką Rosję w czasie II wojny światowej oraz władze komunistyczne po jej zakończeniu” – przekonywał minister.
Minister spraw zagranicznych powiedział, że Polska chce dobrych relacji z Izraelem, ale nie godzi się na niesprawiedliwe oskarżenia ze strony polityków tego kraju. Jacek Czaputowicz podkreślił, że Polska chce rozmawiać z Izraelem zarówno o współczesności, jak i historii, ale w duchu wzajemnego szacunku i bez powielania stereotypów.
Jacek Czaputowicz powiedział, że Polska chce odnowienia współpracy z Francją i Niemcami w ramach Trójkąta Weimarskiego. Zdaniem szefa MSZ, Niemcy są dla Polski jednym z najważniejszych partnerów gospodarczych i politycznych w Europie. Minister spraw zagranicznych zaznaczył, że oba kraje różni jednak podejście do budowy gazociągu Nord Stream 2. Podkreślił, że z punktu widzenia Polski, inwestycja ta jest zagrożeniem politycznym i gospodarczym dla naszego kraju i całego regionu Morza Bałtyckiego. Minister dodał, że z apewnienie bezpieczeństwa energetycznego jest jednym z priorytetów polityki zagranicznej Polski. Jacek Czaputowicz podkreślił, że kluczowe jest uniezależnienie się Polski i innych krajów UE od rosyjskiego gazu. Dlatego nasz kraj konsekwentnie sprzeciwia się budowie gazociągu Nord Stream 2, którym surowiec po dnie Bałtyku ma popłynąć z Rosji do Niemiec. Szef polskiej dyplomacji zaznaczył, że najważniejszym elementem zabezpieczenia gazowego naszego regionu jest budowa gazociągu Baltic Pipe, łączącego Polskę – przez Danię i Norwegię – ze złożami gazu ziemnego na Morzu Północnym.
Jacek Czaputowicz powiedział, że ważnym składnikiem procesu integracji europejskiej jest współpraca regionalna. Podkreślił, że Polska uczestniczy w wielu regionalnych projektach z krajami, z którymi łączy ją historyczna i kulturowa wspólnota. Najważniejsze fora współpracy regionalnej to Grupa Wyszehradzka, Inicjatywa Trójmorza i Bukaresztańska Dziewiątka. „Działając razem, mówiąc wspólnym głosem, jesteśmy po prostu silniejsi” – przekonywał Jacek Czaputowicz. Minister zaznaczył, że współpraca w ramach Grupy Wyszehradzkiej daje wymierne efekty. „Z partnerami z Czech, Słowacji i Węgier Polska wypracowała wspólne stanowisko, dotyczące przyszłości Unii Europejskiej i przyjmowania migrantów” – podkreślił szef polskiej dyplomacji.
Jacek Czaputowicz zapewnił, że polski rząd będzie w dalszym ciągu wspierał organizacje i media polonijne. Minister podkreślił, że szczególnie ważna jest pomoc rodakom na Wschodzie. Dlatego rząd wspiera starania ministerstwa edukacji narodowej na rzecz kierowania większej liczby nauczycieli do środowisk polskich za naszą wschodnią granicą. Wspiera też działalność obywatelską w zakresie pomocy żyjącym tam Polakom. „Będziemy dopominać się o prawa Polaków wszędzie tam, gdzie nie są one właściwie chronione” – mówił minister. Dodawał, że w razie potrzeby Polska skorzysta z forów wielostronnych. „Naszym niezmiennym celem pozostaje, by Polacy mieszkający za granicą uzyskali wszystkie prawa, które wynikają z porozumień bilateralnych i standardów europejskich” – podkreślił Jacek Czaputowicz.
Wystąpienia szefa polskiej dyplomacji słuchał w Sejmie m.in. prezydent Andrzej Duda. Po przemówieniu ministra odbędzie się debata, w której szef resortu spraw zagranicznych będzie odpowiadał na pytania posłów.
Szef dyplomacji co roku wygłasza w Sejmie wystąpienie, w którym przedstawia osiągnięcia i priorytety polskiej polityki zagranicznej.
Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/wczesn./Wj/Siekaj