Żołnierze wyklęci to kontynuatorzy fenomenu Polskiego Państwa Podziemnego – mówią historycy, pytani o znaczenie antykomunistycznego oporu. Dziś obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, jest on hołdem dla walczących z komunistycznym reżimem w latach 1944-1963.
Jak wyjaśnił profesor Uniwersytetu Gdańskiego Piotr Niwiński, nie można oddzielać czynu żołnierzy wyklętych od państwowego systemu konspiracji w czasie okupacji niemieckiej. „To ci sami żołnierze, którzy podjęli walkę o wolną Polskę, to ci sami żołnierze, którzy tę walkę kontynuowali bez względu na to, jaki okupant na naszych ziemiach się znalazł. Na Wileńszczyźnie żołnierze AK i podziemia przechodzili pięciokrotnie różnych okupantów i za każdym razem tę swoją postawę pokazywali” – powiedział historyk.
W 1945 roku konspirację antykomunistyczną stanowiło około 200 tysięcy żołnierzy. Jednak doktor Tomasz Łabuszewski, naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Warszawie, zaznaczył, że choć walka żołnierzy wyklętych była skazana na porażkę, pokazała dalekosiężne cele całego państwa.
„To jest tak jak z historią powstań narodowo-wyzwoleńczych w XIX wieku. To one ukształtowały to głębokie przywiązanie społeczeństwa polskiego, tkwiącego pod zaborami, do idei Polski niepodległej. Wydaje się, że podobną rolę spełnili również żołnierze podziemia antykomunistycznego dla społeczeństwa polskiego, tkwiącego w okowach PRL” – ocenił doktor Tomasz Łabuszewski.
Wiceprezes IPN profesor Krzysztof Szwagrzyk stwierdził, że żołnierze wyklęci mieli pełną świadomość, iż nie mogą zwyciężyć w walce, mimo to zdecydowali się na trwanie w oporze przeciwko komunizmowi. „Gdybyśmy zawsze próbowali uznać, że najpierw przed podjęciem jakiejkolwiek walki, musimy usiąść i zastanowić się, czy nam się to opłaci, czy nie, myślę, że doszlibyśmy do nikąd. Tym większa chwała i zasługa tych, którzy tę walkę w tych trudnych warunkach podjęli i kontynuowali” – mówił profesor Szwagrzyk.
Według szacunków badaczy IPN, ponad 20 tysięcy uczestników antykomunistycznego powstania zginęło w walkach i obławach lub zostało potajemnie zamordowanych. Ofiarami mordów sądowych padło ponad 3 tysiące członków podziemia. Blisko 20 tysięcy zostało zamęczonych w więzieniach i aresztach.
Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/Karol Darmoros/dw