W Cytadeli Warszawskiej odbyły się uroczystości upamiętniające 110. rocznicę akcji uwolnienia więźniów politycznych z „Pawiaka”.
W Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, pokazano filmy dotyczące tamtej akcji oraz cykl scen historycznych, poświęconych działaniom konspiracyjnym organizacji niepodległościowych i zbrojnym wystąpieniom przeciw zaborcom rosyjskim w latach 1905-1907. Nad wydarzeniem patronat objęło Polskie Radio.
Michał Cieślak z Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej wyjaśnia, że akcja „Dziesięciu z Pawiaka”, czyli wykradzenia dziesięciu polskich konspiratorów skazanych na śmierć z rosyjskiego więzienia śledczego, była niezwykle brawurowa i niepowtarzalna. Bojowcy Polskiej Partii Socjalistycznej dowodzeni przez Jana „Jura” Gorzechowskiego, przebrani za carskich żandarmów, z fałszywymi dokumentami wykradli swoich kolegów, którzy mieli zostać straceni. Akcja odbyła się bez jednego wystrzału, a dziesięciu konspiratorów zostało uratowanych.
Dyrektor Muzeum Więzienia „Pawiak” Joanna Gierczyńska mówi, że celem uroczystości było też przypomnienie, że „Pawiak” był nie tylko niemieckim więzieniem. Warto pamiętać, tłumaczy dyrektor Muzeum, że „Pawiak” to nie tylko katownia gestapo z czasu II wojny światowej, ale że w czasie rewolucyjnej zawieruchy było to, po Cytadeli Warszawskiej, największe więzienie dla więźniów politycznych. Ci ludzie – wyjaśnia Joanna Gierczyńska – podjęli walkę z carskim władzami, za którą wszystkim złapanym groziła kara śmierci.
Uwolnieni 110 lat temu działacze Polskiej Partii Socjalistycznej byli skazani na karę śmierci za między innymi ataki na żandarmów czy carskich urzędników.
PPS została założona w Paryżu w listopadzie 1892 roku i była ugrupowaniem o charakterze niepodległościowym, socjalistycznym i pracowniczym. Od początku funkcjonowania PPS w Polsce, w jej działania włączył się między innymi Józef Piłsudski.
IAR/Witold Banach/dyd