Najwyższa Izba Kontroli ostrzega, że polskie szkoły wyższe są coraz słabsze pod względem kadry naukowej. Bazując na wynikach przeprowadzonej kontroli, jako przyczynę NIK wskazuje ograniczający system nadawania stopni naukowych, który nie pozwala na optymalny rozwój uczelni pod kątem kadrowym.
Prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski zwraca uwagę, że w ciągu ostatnich czterech lat w całym kraju systematycznie spada liczba młodych pracowników naukowych. Wiąże to z wadliwym mechanizmem motywacyjnym pracowników naukowych oraz nieprzejrzystymi procedurami nadawania stopni naukowych. W ocenie instytucji procedury te nie są też objęte właściwym nadzorem przez Centralną Komisję ds. Stopni i Tytułów. NIK zarzuca Komisji między innymi niedociągnięcia w procedurach związanych z nadawaniem stopnia doktora habilitowanego.
Z badań kwestionariuszowych przeprowadzonych wśród władz ponad 140 polskich uczelni publicznych oraz instytutów badawczych wynika, że głównymi barierami w uzyskiwaniu stopnia doktora habilitowanego i pozyskiwaniu młodych pracowników naukowych przez szkoły wyższe są niskie płace, brak stabilności zatrudnienia w nauce i niskie nakłady na badania naukowe w ogóle.
Jak mówił Krzysztof Kwiatkowski, referując wyniki kontroli przeprowadzonej przez NIK, w dziewięciu jednostkach akademickich i badawczych, problemem jest także wiązanie zatrudnienia pracowników naukowych z obowiązkiem dydaktycznym. W ocenie prezesa „w istotnym stopniu odgradza to pracowników naukowych od pracy ściśle naukowej”.”Tylko 1 procent w nich poświęcało czas wyłącznie na pracę naukową” – mówił Krzysztof Kwiatkowski.
Wprawdzie badania naukowe i ich efekty nie muszą być powiązane ze stopniami naukowymi, jednak ich zdobywanie jest koniecznym krokiem rozwoju kariery pracowników naukowych. Dla uczelni zaś zatrudnianie odpowiedniej liczby pracowników mających stopnie naukowe to warunek prowadzenia studiów oraz prawa nadawania stopni naukowych.
W celu usprawnienia procesu rozwoju polskich kadr naukowych NIK sugeruje Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego dokonanie pogłębionej analizy procedur dotyczących nadawania stopni naukowych, doprecyzowanie wymagań wobec osób ubiegający się o nadanie stopnia doktora habilitowanego oraz wsparcie m.in. finansowe Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów. Tej ostatniej zaleca uporządkowanie procedur dotyczących wyboru członków komisji habilitacyjnych i weryfikacji spełniania przez uczelnie warunków do nadawania stopni naukowych.
Informacyjna Agencja Radiowa (IAR)/NIK/jl/dyd