To nieprawda, że wśród dzieci i młodzieży wzrasta liczba samobójstw: jest wręcz odwrotnie – przekonywała we wtorek suicydolog Lucyna Kicińska, ekspertka z Biura ds. Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
„Nie ma zatem żadnej epidemii samobójstw, nie mamy prawa o tym mówić” – zaznaczyła. Specjalistka przekonywała o tym z okazji rozpoczęcia kampanii Akademii Uważnego Rodzica, zorganizowanej przez Forum Przeciw Depresji oraz platformę „Życie Warte jest Rozmowy”.
Suicydolog Lucyna Kicińska, która jest koordynatorem serwisu „Życie Warte jest Rozmowy”, powołała się na dane Komendy Głównej Policji, z których wynika, że w 2023 r. doszło do 145 samobójstw wśród dzieci i młodzieży. Do siedmiu takich tragicznych zdarzeń doszło wśród dzieci w wieku 7-12 lat, a 138 dotyczyło nastolatków od 13. do 18. roku życia.
„W porównaniu do liczby śmierci samobójczych w tych przedziałach wiekowych w stosunku do 2022 r. mamy do czynienia ze spadkiem na poziomie 7 proc.” – zaznaczyła. W 2022 r. było 156 samobójstw wśród dzieci i młodzieży. „Jest to zatem pierwszy od 2018 r. spadek liczby śmierci samobójczych osób poniżej 19. roku życia” – dodała.
Polska nie jest też na jednym z pierwszych miejsc pod tym względem w Unii Europejskiej. Z danych przedstawionych podczas spotkania z dziennikarzami wynika, że wyższy współczynnik samobójstw jest w takich krajach jak Litwa, Łotwa, Islandia, Estonia, Norwegia i Finlandia.
Specjalistka przyznała, że to nie oznacza, że jest się czym cieszyć, bo każdy przypadek odebrania sobie życie jest tragedią. Według KGP w ostatnich 10 latach zarejestrowano 1224 zamachy samobójcze zakończone zgonem wśród osób poniżej 19 lat. „Samobójstwa stanowią drugą po wypadkach komunikacyjnych przyczynę zgonów wśród młodych ludzi” – podkreśliła Kicińska.
Przyznała, że oficjalne statystyki nie oddają faktycznej sytuacji, gdyż w grupie 10-19-latków na jedno samobójstwo prawdopodobnie przypada 100-200 prób samobójczych. Oznacza to, że w Polsce rocznie nastolatki podejmowały od 15 600 do 31 200 prób samobójczych.
Specjalistka odniosła się do głównych motywów w podejmowaniu ostatniej próby samobójczej. Najczęściej jest to chęć zwrócenia uwagi otoczenia na swoje problemy. Powiedziała, że wskazują na to badania prof. Marty Makary-Studzińskiej z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, opublikowane na łamach czasopisma „Psychiatria” w 2013 r. Inne przyczyny to: ukaranie winnych kryzysowej sytuacji, zemsta na rodzicach, partnerze, nauczycielce czy grupie rówieśniczej lub wywarcie presji na drugiej osobie (rodzicach, rodzeństwie lub nauczycielach). Próba samobójcza jest także szukaniem pomocy u innych oraz sposobem uniknięcia odpowiedzialności za swoje zachowanie.
Ważne jest udzielenie w porę pomocy emocjonalnej osobie z myślami samobójczymi, nierzadko wcześniej sygnalizowane, na przykład podczas kłótni lub w kryzysie emocjonalnym, w silnym stresie. Osoba, która ma myśli samobójcze, nie musi zaraz targnąć się na własne życie. „Przelotne myśli samobójcze są w naturze naszego gatunku, to nic nadzwyczajnego” – tłumaczyła Lucyna Kicińska. Na ogół ustępują one wraz poprawą sytuacji emocjonalnej i życiowej. Jedynie u części osób się utrwalają, a problem ten zaczyna się nasilać, gdy nad tymi myślami tracimy kontrolę.
W takiej sytuacji należy szukać pomocy; warto zgłosić, że dziecko ma takie myśli – w szkole lub do poradni zdrowia psychicznego. W całym kraju są ośrodki opieki środowiskowej oraz centra zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży. Chodzi o podjęcie jakiekolwiek działania, bo – jak przekonuje kampania i platforma edukacyjno-informacyjna – „Życie Warte jest Rozmowy”.
Dostępne są ogólnopolskie linie wsparcia – dla dzieci i młodzieży pod numerami 116 111 oraz 800 121 212 (obydwa całodobowo), a dla dorosłych: 116 123 i 800 702 222 (również całodobowo). Dostępny jest „Telefon pogadania”: 800 012 005 (codziennie 12.00-20.00), telefon dla dorosłych w sprawach dzieci: 800 100 100 (pon.-pt. 12.00-15.00) oraz 800 800 602 (pon.-pt. 15.00-19.00). Inne linie wsparcia to „Dobre Słowa – telefon dla seniorów” – 12 333 70 88 (codziennie 10.00-12.00 i 17.00-19.00), „Telefon Zaufania Młodych – 22 484 88 04 (pon.-sob. 11.00-21.00), „Antydepresyjny Telefon. Zaufania” – 22 484 88 01 (pon.-pt. 15.00-20.00 oraz „Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji” – 22 594 91 00 (środa-czwartek 17.00-19.00). Więcej na ten temat na stronie: www.zwjr.pl
W ramach kampanii Akademii Uważnego Rodzica, zorganizowanej przez Forum Przeciw Depresji oraz platformę „Życie Warte jest Rozmowy” przewidziany jest cykl spotkań edukacyjnych dla dorosłych, którzy chcą pogłębić swą wiedzę na temat potrzeb nastolatków i doskonalić komunikację z dziećmi. Odbędą się one w maju oraz październiku 2024 r. i będą prowadzone online. Pierwsze spotkanie zaplanowano na 8 maja 2024 r., trzy kolejne odbędą się 15.05., 11.05 i 29.05, wszystkie w godzinach 18.00-20.00. (PAP)
Zbigniew Wojtasiński
zbw/ agt/