Przekształcenie OFE oznacza, że środki z nich trafią do portfeli Polaków, bo staną się prywatne – ocenił w środę wiceszef Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej Waldemar Buda. We wtorek rząd przyjął projekt ws. przeniesieniem środków z OFE na IKE.
Zgodnie z projektem przeniesienia środków z otwartych funduszy emerytalnych na indywidualne konta emerytalne, przedłożonym przez ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej, OFE przestaną działać w dotychczasowej formie, a każdy członek OFE będzie miał do wyboru dwa warianty. Opcją domyślną będzie przeniesienie środków z OFE na indywidualne konto emerytalne (IKE). Alternatywnie – możliwe będzie złożenie deklaracji o przeniesieniu swoich środków w całości do ZUS. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 czerwca br. Od tego dnia do 2 sierpnia 2021 r. będzie też czas na składanie deklaracji o przeniesieniu środków z OFE do ZUS.
Wiceminister Buda pytany był na antenie radia TokFM o jednorazową opłatę przekształceniową na rzecz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w łącznej wysokości 15 proc. wartości aktywów OFE pobieraną ze środków OFE. „Do tej pory te środki były opodatkowane według stawki podatku PIT, czyli najmniej 17 proc., a w wielu przypadkach 32 proc. My obniżamy opodatkowanie tej kwoty, a przede wszystkim oddajemy te środki Polakom, bo bez względu na to, czy one były opodatkowane czy nie, to Polacy nie mieli żadnego wpływu na to, czy te środki ostatecznie do nich trafią” – powiedział.
Ocenił, że „te środki trafiają do portfeli Polaków, bo one stają się prywatne, i już nikt nie będzie mógł nawet pomyśleć o planie, jaki został zrealizowany w 2014 r., czyli przelanie tych środków bez zgody Polaków do ZUS”.
Dopytywany, na czym będzie polegało w praktyce to, że te pieniądze będą prywatne, Buda wskazał, że „OFE było to narzędzie publiczne, tzn. w każdym momencie ustawą można było zdecydować, że te środki zostaną rozdysponowane w dowolny sposób, i tak to się niestety stało w 2014 r.”
„Myśmy doszli do wniosku, że trzeba te środki przenieść na narzędzie, na instrument, który jest w ocenie prawników narzędziem prywatnym, do którego państwo nie ma żadnego dostępu. Tak jak OFE nawet w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego zostało uznane za narzędzie publiczne, tak IKE jest narzędziem całkowicie prywatnym” – powiedział.
Wskazał, że w ustawie jest przepis „mówiący wprost, że nie ma odwrotu od tej sytuacji, czyli po przekazaniu 28 stycznia na indywidualne konta Polaków one stają się już własnością”. Zaznaczył, że „de facto trzeba je będzie wykazywać w oświadczeniach majątkowych”.
Jak powiedział, w związku z tym, że te środki pochodzą ze składki emerytalnej, jedyny warunek stawiany przy ich wypłacie to osiągnięciu wieku emerytalnego.
Pytany, dlaczego opłata pobierana jest na początku tej operacji, a nie np. przy wypłacie środków za kilkadziesiąt lat, powiedział, że nie można było tej sytuacji „zostawić w różnorodności”. „Tzn. jak ktoś zdecyduje się na przekazanie tych środków do ZUS, to płaci podatek normalnie zryczałtowany PIT, a tutaj nie płaciłby w ogóle. Musieliśmy zastosować jakąś stawkę i minimalnie, ile mogliśmy zastosować to jest 15 proc., tak żeby Trybunał Konstytucyjny kiedyś tego nie zakwestionował” – wyjaśniał. Dodał, że środki pobierane są teraz, by „nikt później, kiedykolwiek nie chciał więcej”.
„My zapisujemy w ustawie, że ta kwota wypłacana nie podlega już dodatkowemu opodatkowaniu i nie chcielibyśmy, żeby ktoś za jakiś czas doszedł do wniosku, że – zobaczcie, te środki jeszcze nie były opodatkowane, to zaproponujmy 30 albo 35 proc. opodatkowania tej kwoty. My chcemy zabezpieczyć Polaków tu i teraz” – podkreślił. Ocenił, że „fiskalnie nie ma to żadnego zysku”, a chodzi o bezpieczeństwo Polaków, „żeby raz na zawsze przeciąć tę sytuację, żeby byli pewni, że to są ich środki i nikt więcej ich nie będzie opodatkowywał”.
Pytany o datę przeliczenia aktywów, powiedział, że kluczową datą będzie data wejścia w życie ustawy. „Ta wycena nie może być mniejsza niż na 1 czerwca” – powiedział.
Zaznaczył, że opowiedziałby się za gwarancjami w konstytucji, ale proces jej zmiany jest bardzo trudny.
„Wydaje mi się, że zapisy ustawowe są absolutnie precyzyjne. Proszę zwrócić uwagę, zapis, który mówi o tym, że te środki wtórnie nie podlegają zwrotowi do Skarbu Państwa, wtórnemu transferowi, powoduje, że wywłaszczenie z tych środków musiałoby się odbyć na zasadzie konstytucji, tzn. za słusznym odszkodowaniem, czyli wypłaceniem ekwiwalentu równego zabieranym środkom, więc to jest w zasadzie niemożliwe. My wszystko, co na poziomie ustawowym da się wpisać, żeby gwarantować te środki, zrobiliśmy” – podkreślił.
Według projektu w związku z przeniesieniem środków z otwartych funduszy emerytalnych na indywidualne konta emerytalne, OFE zostaną przekształcone w specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte prowadzące IKE. Każdy ubezpieczony będzie miał prawo wyboru – domyślną opcją będzie przeniesienie środków z OFE na IKE, z możliwością jego dalszego dobrowolnego zasilania. Stanie się to bez potrzeby wykonywania jakichkolwiek czynności, czy dostarczania dokumentów przez oszczędzających. Pieniądze zgromadzone w IKE będą prywatne i dziedziczone – w przeciwieństwie do środków w ZUS.
W przypadku gdy członek OFE skorzysta z prawa do złożenia deklaracji o przeniesieniu jego pieniędzy do ZUS, wówczas środki te zostaną w całości zapisane na koncie ubezpieczonego prowadzonym w ZUS, a odpowiadające im aktywa trafią do Funduszu Rezerwy Demograficznej. Wypłata środków z IKE będzie możliwa po osiągnięciu wieku emerytalnego i będzie wolna od jakiegokolwiek podatku.
Jak wyjaśniono, ze względu na to, że emerytury z ZUS są opodatkowane podatkiem dochodowym PIT stawką 17 proc. lub 32 proc. – aby zachować równowagę – ze środków OFE zostanie pobrana jednorazowa opłata przekształceniowa na rzecz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w łącznej wysokości 15 proc. wartości aktywów OFE.
Opłata zostanie rozłożona na dwie raty, obie płatne w 2022 r. Płatnikiem będą specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte powstałe z przekształcenia OFE. W ocenie rządu, dzięki opłacie zapewnione zostanie równe traktowanie uczestników OFE przenoszących aktywa do IKE oraz ubezpieczonych w ZUS.
W ramach IKE, środki pochodzące z OFE będą wyodrębnione i będą mogły zostać wycofane po osiągnięciu wieku emerytalnego. Ponadto, aby zapewnić bezpieczeństwo tych środków, w funduszach prowadzących IKE będą wydzielone dwa subfundusze. W okresie pięciu lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego środki będą sukcesywnie przenoszone do subfunduszu, który ma określoną ostrożniejszą politykę inwestycyjną.
Ustawa ma wejść w życie 1 czerwca 2021 r. Czas na składanie deklaracji o przeniesieniu środków z OFE do ZUS został wyznaczony od 1 czerwca 2021 r. do 2 sierpnia 2021 r. Przekształcenie OFE w specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte nastąpi 28 stycznia 2022 r. (PAP)
autorka: Małgorzata Werner-Woś
mww/ pad/