„Pamiętajmy o zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim! Chwała Bohaterom!” – powiedział w spocie emitowanym z okazji Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego prezydent RP Andrzej Duda. Święto upamiętniające zwycięski czyn zbrojny Polaków sprzed 104 lat jest obchodzone po raz drugi.
27 grudnia 1918 r. wybuchło Powstanie Wielkopolskie. Impulsem do jego wybuchu był przyjazd dzień wcześniej i przemówienie wygłoszone z balkonu poznańskiego Hotelu Bazar przez Ignacego Jana Paderewskiego. Dla upamiętnienia wydarzenia sprzed 104 lat już po raz drugi obchodzimy Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.
„Pamiętajmy o zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim! Chwała Bohaterom!” – powiedział w spocie z okazji Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego prezydent RP Andrzej Duda. Film jest emitowany w mediach społecznościowych.
W spocie wystąpili także mieszkańcy Wielkopolski w różnym wieku, którzy wspominają zwycięski czyn zbrojny mieszkańców Poznania i całego regionu sprzed 104 lat.
Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. Bezpośrednią jego przyczyną była wizyta w tym mieście wybitnego pianisty, męża stanu Ignacego Jana Paderewskiego. Jego przyjazd 26 grudnia był okazją do zorganizowania manifestacji patriotycznej. Następnego dnia Polacy gromadzili się pod budynkiem Hotelu Bazar. Niemcy zorganizowali kontrpochód, a jego uczestnicy zniszczyli po drodze siedzibę Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej – legalnej polskiej władzy państwowej, uznanej przez Polski Sejm Dzielnicowy. „Przyjazd Paderewskiego uruchomił serię wydarzeń, których nie można już było kontrolować. Poza tym w Wielkopolsce nie stacjonowały silne jednostki niemieckie. W 1918 r. ta prowincja znajdowała się daleko od linii frontu. Polscy powstańcy w początkach zrywu musieli się zmierzyć ze stosunkowo słabym przeciwnikiem” – mówił dr hab. Piotr Szlanta w wywiadzie udzielonym PAP w 2018 r. W gotowości bojowej czekały polskie oddziały Służby Straży i Bezpieczeństwa oraz Straży Ludowej. Przed godz. 17 sytuacja wymknęła się spod kontroli. Padł pierwszy strzał – wybuchło powstanie.
W pierwszym okresie walk powstańczych, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część Poznania. Ostatecznie miasto zostało wyzwolone 6 stycznia 1919 r., kiedy to przejęto lotnisko Ławica. W polskie ręce wpadło kilkaset samolotów. Do połowy stycznia wyzwolono większą część Wielkopolski. Pod koniec stycznia Niemcy rozpoczęli ofensywę na froncie północnym, a w połowie lutego przenieśli siedzibę naczelnego dowództwa do Kołobrzegu, co miało świadczyć o planach ofensywnych przeciwko Wielkopolsce.
„W hołdzie bohaterom – uczestnikom narodowego zrywu z lat 1918–1919, którzy wyzwolili Wielkopolskę spod panowania niemieckiego i przyłączyli ją do odrodzonej Rzeczypospolitej” – głosi preambuła ustawy, w której kolejne artykuły mówią o ustanowieniu 27 grudnia Narodowym Dniem Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego świętem państwowym.
Ustawa, która była inicjatywą ustawodawczą prezydenta, stanowiła odpowiedź na głosy przedstawicieli społeczności, działaczy patriotycznych oraz władz samorządowych z Wielkopolski. Z pomysłem ustanowienia święta państwowego wyszły wspólnie: Wielkopolskie Muzeum Niepodległości, Fundacja Zakłady Kórnickie, Muzeum Narodowe w Poznaniu, poznański oddział Instytutu Pamięci Narodowej, Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918–1919 oraz Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski. (PAP)
autor: Maciej Replewicz
27 grudnia po raz drugi obchodzimy Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego
27 grudnia po raz drugi obchodzimy święto państwowe – Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Święto to, mające upamiętniać zwycięski zryw Polaków przeciwko Niemcom z lat 1918–1919, przypada w rocznicę wybuchu insurekcji.
„W hołdzie bohaterom – uczestnikom narodowego zrywu z lat 1918–1919, którzy wyzwolili Wielkopolskę spod panowania niemieckiego i przyłączyli ją do odrodzonej Rzeczypospolitej” – głosi preambuła ustawy, w której kolejne artykuły mówią o ustanowieniu 27 grudnia Narodowym Dniem Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego świętem państwowym.
Ustawa, która była inicjatywą ustawodawczą prezydenta, stanowiła odpowiedź na głosy przedstawicieli społeczności, działaczy patriotycznych oraz władz samorządowych z Wielkopolski. Z pomysłem ustanowienia święta państwowego wyszły wspólnie: Wielkopolskie Muzeum Niepodległości, Fundacja Zakłady Kórnickie, Muzeum Narodowe w Poznaniu, poznański oddział Instytutu Pamięci Narodowej, Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918–1919 oraz Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski.
Sejm przyjął ustawę ustanawiającą nowe święto państwowe 1 października 2021 r., a 28 października jednogłośnie poparł ją Senat. Natomiast 23 listopada w historycznym miejscu, czyli w dawnym poznańskim Hotelu Bazar, w którym tuż przed wybuchem Powstania Wielkopolskiego zamieszkał, przybywszy wtedy do Poznania, Ignacy Jan Paderewski, prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę.”Cieszę się ogromnie, że święto to od tego roku wpisze się na trwałe do oficjalnego kalendarza Rzeczypospolitej” – mówił prezydent podczas uroczystości podpisania ustawy. Jak wóczas podkreślił, „to jest pewien akt swoistej, dziejowej – może to bardzo wielkie słowo – ale po prostu sprawiedliwości wobec Powstania Wielkopolskiego jako niesłychanie ważnego czynu zbrojnego tamtego czasu”.
„Przede wszystkim jest to oddanie hołdu naszym bohaterskim przodkom. Ich zasługi są ogromne – w trakcie powstania i po powstaniu, podczas powstań śląskich, wojny polsko-bolszewickiej. Rola naszych bohaterów w odbudowie ojczyzny odradzającej się po tylu latach zaborów jest oczywista i bezsporna” – powiedział PAP Tadeusz Musiał, prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918–1919. „Drugi cel, który nam przyświecał i realizację którego ustanowienie święta zdecydowanie przybliża, to upowszechnienie wiedzy o Powstaniu Wielkopolskim i o znaczeniu tego powstania w historii odradzającego się kraju. Ta wiedza, poza Wielkopolską, województwem kujawsko-pomorskim i województwem lubuskim nie jest, mówiąc dyplomatycznie, powszechna” – dodał.
Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. Bezpośrednią jego przyczyną była wizyta w tym mieście wybitnego pianisty, męża stanu Ignacego Jana Paderewskiego. Jego przyjazd 26 grudnia był okazją do zorganizowania manifestacji patriotycznej. Następnego dnia Polacy gromadzili się pod budynkiem Hotelu Bazar. Niemcy zorganizowali kontrpochód, a jego uczestnicy zniszczyli po drodze siedzibę Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej – legalnej polskiej władzy państwowej, uznanej przez Polski Sejm Dzielnicowy. „Przyjazd Paderewskiego uruchomił serię wydarzeń, których nie można już było kontrolować. Poza tym w Wielkopolsce nie stacjonowały silne jednostki niemieckie. W 1918 r. ta prowincja znajdowała się daleko od linii frontu. Polscy powstańcy w początkach zrywu musieli się zmierzyć ze stosunkowo słabym przeciwnikiem” – mówił dr hab. Piotr Szlanta w wywiadzie udzielonym PAP w 2018 r. W gotowości bojowej czekały polskie oddziały Służby Straży i Bezpieczeństwa oraz Straży Ludowej. Przed godz. 17 sytuacja wymknęła się spod kontroli. Padł pierwszy strzał – wybuchło powstanie.
Początkowo Naczelna Rada Ludowa prowadziła z Niemcami rozmowy o zachowaniu spokoju. Ostatecznie jednak nominowała na tymczasowego dowódcę powstania Stanisława Taczaka.
W pierwszym okresie walk powstańczych, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część Poznania. Ostatecznie miasto zostało wyzwolone 6 stycznia 1919 r., kiedy to przejęto lotnisko Ławica. W polskie ręce wpadło kilkaset samolotów. Do połowy stycznia wyzwolono większą część Wielkopolski. Pod koniec stycznia Niemcy rozpoczęli ofensywę na froncie północnym, a w połowie lutego przenieśli siedzibę naczelnego dowództwa do Kołobrzegu, co miało świadczyć o planach ofensywnych przeciwko Wielkopolsce.
Powstańcom wielkopolskim w sukurs na czas przyszli alianci zachodni, którzy w lutym 1919 r. wymusili na władzach niemieckich powstrzymanie się od podejmowania działań ofensywnych przeciw powstańcom. Wyznaczono wówczas linię demarkacyjną, która rozdzieliła jednostki polskie i niemieckie.
Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze podpisany między Niemcami a państwami Ententy 16 lutego. W myśl jego ustaleń front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła – z wyjątkiem skrawków – prawie cała Wielkopolska. Powstanie zakończyło się sukcesem.
„Wielkopolski nie była dla państw Ententy kwestią tak kontrowersyjną jak przynależność państwowa Górnego Śląska. Ziemie te były postrzegane jako jednoznacznie polskie. Stanowisko to wspierali liczni obecni na konferencji geografowie i etnografowie. Dyskutowana mogła być jedynie przynależność państwowa zachodnich i północno-wschodnich krańców tej prowincji, zamieszkanych przez zwarte grupy ludności niemieckiej” – wskazał dr hab. Piotr Szlanta.
„Powstanie było naprawdę potrzebne przy kształtowaniu granic Polski. Nie miało mocy sprawczej w myśl prawa międzynarodowego, było jedynie wyrazem woli społeczeństwa polskiego, które mieszkało na tym obszarze. Była to forma demonstracji, wskazania mocarstwom zachodnim, jakie są nastroje, jakie są punkty widzenia mieszkańców zaboru pruskiego” – mówił w wywiadzie udzielonym PAP w 2018 r. dr Marek Rezler, współautor i współredaktor „Encyklopedii Powstania Wielkopolskiego 1918–1919″. Badacz zastrzegł jednak, że decyzja ostateczna należała do mocarstw sojuszniczych zgromadzonych na konferencji pokojowej w Paryżu. „Gdyby jednak do powstania nie doszło, najprawdopodobniej zostałby na tych ziemiach ogłoszony plebiscyt, który skutkowałby tym, że wiele powiatów Wielkopolski nie weszłoby w granice Rzeczypospolitej. Był to rezultat bardzo intensywnej polityki osiedleńczej prowadzonej przez Niemcy na przełomie XIX i XX w. Gdyby ogłoszono plebiscyt, wtedy do Polski na pewno nie przynależałyby takie miasta jak Leszno czy Rawicz – były one niemal całkowicie zgermanizowane” – zaznaczył dr Rezler.(PAP)
autorka: Anna Kruszyńska
Koszalin/ Z okazji 104. rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego uczczono pamięć powstańców
W Koszalinie w Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego, w 104. rocznicę zrywu, uczczono pamięć powstańców. Uroczystość odbyła się zgodnie z ceremoniałem wojskowym na cmentarzu komunalnym, gdzie spoczywa ok. 40 uczestników powstania.
Organizatorami koszalińskich uroczystości, które we wtorek odbyły się na cmentarzu komunalnym przed pomnikiem Martyrologii Narodu Polskiego przy pamiątkowej tablicy poświęconej ok. 40 spoczywającym na nekropolii powstańcom wielkopolskim byli obecni prezydent miasta Koszalina Piotr Jedliński oraz dowódca garnizonu Koszalin płk Sławomir Malik.
Zastępca prezydenta Koszalina Andrzej Kierzek w swoim przemówieniu zaznaczył, że w 1918 r., gdy ojczyzna odrodziła się po 123 latach zaborczej niewoli, jednym z ostatnich akordów tego wyjątkowego roku był wybuch zbrojnego konfliktu na ziemiach, które siłą próbowano zgermanizować.
„Dziś mijają 104 lata od pierwszych salw oddanych z poznańskich karabinów, które dały sygnał do zwycięskiego marszu powstańczych oddziałów. To właśnie one wywalczyły Wielkopolsce prawo do powrotu w polskie granice. Bo przecież odradzająca się po latach Rzeczpospolita bez Wielkopolski nie mogłaby ani istnieć, ani przetrwać” – mówił Kierzek.
Podkreślił, że wybuch powstania był odpowiedzią na demonstracje Niemców sprzeciwiające się wizycie w Poznaniu polskiego pianisty, jednego z twórców odrodzenia polskiej niepodległości, Ignacego Jana Paderewskiego.
„Niemcy do końca starali się powstrzymać gościa. W ostatnim akcie desperacji wyłączyli w Poznaniu prąd, Wielkopolanie byli jednak na to przygotowani i witali Ignacego Jana Paderewskiego w świetle pochodni. Ta wizyta była iskrą padającą na przygotowane do wzniecenia patriotycznego ognia pokłady polskich marzeń o niepodległej ojczyźnie. Powstańcy szybko opanowali całą Wielkopolskę, a zwycięstwo było możliwe dzięki połączonej z bohaterstwem odwadze zarówno żołnierzy, jak i ludności cywilnej” – przypomniał Kierzek.
W swoim przemówieniu zwrócił także uwagę na „formowane przez pokolenia cechy charakteru i postawy Wielkopolan”. Wymienił „gorący patriotyzm, pielęgnowany w wielkopolskich domach” oraz szacunek do pracy i przedsiębiorczości, które w XIX stuleciu były „najskuteczniejszym orężem w walce o polski stan posiadania, a także rozwój cywilizacyjny i ekonomiczny tych ziem”. Docenił też wspólnotę Wielkopolan, którzy pokazali, że „w zmaganiach o niepodległość ważna jest nie tylko odwaga, ale także rozumna odpowiedzialność”.
„Dzięki powstaniu, dzisiaj w wolnej Polsce, jeszcze pełniej rozumiemy, jakie są nasze korzenie, jak wielką nosimy w sobie wdzięczność wobec pokoleń, które walczyły o niepodległość. Ale są w nas także zobowiązania wobec tych kolejnych pokoleń, które będą tworzyć Rzeczpospolitą po nas” – zaznaczył Kierzek.
Przypomniał, że na koszalińskim cmentarzu spoczywają powstańcy, którzy po 1945 r. zdecydowali się odbudowywać polski Koszalin. „Dzisiaj im za to dziękujemy, pamiętając, że to oni w Koszalinie tworzyli polskie szkoły, zakłady pracy” – mówił Kierzek. Zwrócił przy tym uwagę, że to właśnie z Wielkopolski, z Gniezna do Koszalina trafiła pierwsza zorganizowana grupa osadników budujących zręby polskości naszego miasta. „Zawsze będziemy o nich pamiętać” – powiedział, kończąc przemówienie.
Z kolei prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Koszalina ppłk straży granicznej rezerwy Piotr Iwat przypomniał, że tablica upamiętniająca powstańców jest na cmentarzu od 12 lat dzięki staraniom Stowarzyszenia. Przypomniał, że to m.in. nieżyjący już jego były prezes Józef Sprutta przez kilka lat inwentaryzował cmentarz w poszukiwaniu grobów powstańców wielkopolskich. Następnie zostały one specjalnie oznakowane.
Uroczystości na koszalińskim cmentarzu odbyły się zgodnie z ceremoniałem wojskowym. Oprócz przedstawicieli parlamentu, władz miejskich oraz garnizonu wzięli w nich udział także krewni powstańców, przedstawiciele organizacji kombatanckich, stowarzyszeń, harcerze i kibice Lecha Poznań. Przy obelisku zapalili znicze, złożyli kwiaty. Odpalone zostały też race. Odegrano pieśń reprezentacyjną Wojska Polskiego i Marsyliankę Wielkopolską.
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W pierwszym okresie walk, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część Poznania. Ostatecznie miasto zostało wyzwolone 6 stycznia, kiedy przejęto lotnisko Ławica, a w polskie ręce wpadło kilkaset samolotów. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część Wielkopolski.
Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń, front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska.
Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego został ustanowiony świętem państwowym przez Sejm w październiku 2021 r. Inicjatorem ustawy w tej sprawie był prezydent Andrzej Duda. Święto to przypada 27 grudnia – w rocznicę wybuchu powstania. (PAP)
autorka: Inga Domurat
Pamięć o Powstaniu Wielkopolskim – także na Jasnej Górze
Częstochowski Obraz Bogurodzicy widniał na powstańczych sztandarach, a wielu bohaterów wielkopolskiego zrywu było jasnogórskimi pielgrzymami – przypomniało w Narodowym Dniu Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego biuro prasowe Jasnej Góry.
Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. Impulsem do jego rozpoczęcia był przyjazd dzień wcześniej i przemówienie wygłoszone z balkonu poznańskiego Hotelu Bazar przez Ignacego Jana Paderewskiego. Dla upamiętnienia wydarzenia sprzed 104 lat, w tym roku po raz drugi obchodzony jest Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.
„Szczególna modlitwa zanoszona będzie podczas Apelu Jasnogórskiego o godzinie 21.00” – poinformowali przedstawiciele częstochowskiego sanktuarium, zapewniając, iż także na Jasnej Górze trwa pamięć o Powstaniu Wielkopolskim.
„Chorągwie Powstania Wielkopolskiego nosiły wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej, wpisując się tym samym w długą tradycję zawierzania Jasnogórskiej Królowej Polski zarówno członków organizacji powstańczych, jak i podejmowanych przez nich działań” – podało we wtorek biuro prasowe Jasnej Góry.
Oblicze Maryi Jasnogórskiej widniało na sztandarach m.in. 1., 2. i 3. Pułku Ułanów Wielkopolskich, chorągwi Straży Ludowej w Swarzędzu i chorągwi I Batalionu Czarnkowskiego. Sztandar z Czarnkowa zdobi także modlitewne wezwanie „Królowo Korony Polskiej, módl się za nami”. Wezwanie to już wcześniej, w 1863 r., tradycyjnie umieszczali na sztandarach powstańcy styczniowi.
W październiku 1919 r. – czytamy w informacji biura prasowego sanktuarium – na Jasnej Górze modlili się m.in. biskup polowy ks. Stanisław Gall i gen. Józef Dowbór Muśnicki – naczelny dowódca Powstania Wielkopolskiego. W raporcie złożonym wtedy przez gen. Muśnickiego znalazły się słowa: „Strażniczko naszej niepodległości, po zwycięskim powstaniu wielkopolskim razem z prymasem nominatem kard. Edmundem Dalborem pieszo z tutejszego dworca kolejowego jako pielgrzymi podążaliśmy przed Twój, jasnogórski tron”.
Wielokrotnie na Jasną Górę pielgrzymował Ignacy Paderewski – kompozytor, wirtuoz fortepianu i mąż stanu, którego przyjazd do Poznania w grudniu 1918 r. stał się impulsem do wybuchu zakończonego sukcesem powstania.
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W pierwszym okresie walk, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część Poznania. Ostatecznie miasto zostało wyzwolone 6 stycznia, kiedy przejęto lotnisko Ławica, a w polskie ręce wpadło kilkaset samolotów. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część Wielkopolski.
Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń, front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska.
Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego został ustanowiony świętem państwowym przez Sejm w październiku 2021 r. Inicjatorem ustawy w tej sprawie był prezydent Andrzej Duda. Święto to przypada 27 grudnia – w rocznicę wybuchu powstania.(PAP)
mab/ dki/
