Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 roku. Z okazji 100. rocznicy tego zwycięskiego zrywu niepodległościowego w Poznaniu odbędą się uroczystości upamiętniające to wydarzenie. W stolicy Wielkopolski będzie również radiowa Trójka, która obszernie zrelacjonuje nie tylko same obchody, ale również zaprezentuje materiały reporterskie na temat Powstania.
„Kim byli Wielkopolanie sprzed wieku, co sprawiło, że chcieli walczyć o niepodległość, a wreszcie co leżało u podstaw sukcesu ich walki? Na takie właśnie pytania będziemy chcieli opowiedzieć w radiowej Trójce.” – mówi Kuba Witkowski, który w czwartek 27 grudnia, niemal przez cały dzień, relacjonować będzie rocznicowe wydarzenia w Poznaniu.
„Postaramy się również dowiedzieć, jaka była rola w zrywie organizacji takich, jak Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, którego struktury stały się kuźnią powstańczych kadr? W Powstaniu Wielkopolskim byli zaangażowani niemal wszyscy, bez względu na stan i pochodzenie. Ale kim byli Sam Sandi i Zdzisław Józef Czendefu? Kim był Bartek z Piekła? A co z kobietami w Powstaniu? One również walczyły o wolność Wielkopolski. Jaka była ich rola i czy chwytały za broń? Ponadto opowiemy o chłopcach, którzy tworzyli żywy, powstańczy telefon.” – zdradza tematykę swoich reporterskich materiałów dziennikarz Trójki.
Oprócz tego opowie on o rekonstruktorach pasjonujących się Powstaniem, przypomni o zdobyciu lotniska na Ławicy z 300 nowymi samolotami oraz spotka się z pomysłodawcami utworzenia Muzeum Powstania Wielkopolskiego, którzy przybliżą koncepcję i plany realizacji przedsięwzięcia.
Oczywiście nie zabraknie relacji z uroczystości obchodów 100. rocznicy wybuchu Powstania, w tym inscenizacji przyjazdu Ignacego Jana Paderewskiego pociągiem do Poznania.
Na poznańskim Placu Wolności będzie również Marcin Pośpiech, a relacje obu dziennikarzy Programu 3 Polskiego Radia zostaną wyemitowane w czwartek 27 grudnia w porannym i popołudniowym wydaniu „Zapraszamy do Trójki” oraz w audycji „Do południa”.
Dokładnie 100 lat temu wybuchło Powstanie Wielkopolskie. Już pierwszego dnia działań, pleszewianie walczyli w Poznaniu.
Przez kolejne miesiące powstańcy z Pleszewa toczyli walki w wielu miejscowościach regionu. Zapraszamy do obejrzenia galerii.
-Uroczystość oficjalnego przejęcia władzy przez pleszewską Radę Ludową, połączone z zawieszeniem na ratuszu (wejście główne wówczas od strony południowej) polskiego godła narodowego. Pleszewskim powstańcom wręczono sztandar z napisem: Pleszewski Pułk Strzelców oraz przyjęto przysięgę od nowych ochotników. W trakcie uroczystości odśpiewane zostały: Mazurek Dąbrowskiego oraz Rota, a okolicznościowe przemówienie wygłosił Przewodniczący Rady Ludowej, ks. Kazimierz Niesiołowski. Manifestacje i patriotyczne msze święte odbywały się również w innych miejscowościach powiatu. Trzy dni wcześniej, 3 stycznia, na posiedzeniu Rady Ludowej wybrano polskie władze: burmistrza Stefana Karczewskiego, starostę Artura Szenica i ppor. Ludwika Bociańskiego jako komendanta wojskowego. 
-Pleszew wyzwolony został bez walki. Stało się to dzięki podstępowi Ludwika Bociańskiego, który zwolnił z przysięgi zrewoltowanych żołnierzy niemieckich garnizonu pleszewskiego i udzielił im bezterminowego urlopu. Od listopada 1918 r. pleszewianie aktywnie włączyli się w przygotowania do walki o niepodległość. W czasie poufnego spotkania z konspiratorami poznańskimi – 15 grudnia 1918 r., Ludwik Bociański zobowiązał się do udzielenia pomocy w chwili wybuchu powstania. Umówiony sygnał dotarł telefonicznie do Pleszewa 27 grudnia 1918 roku, krótko po wybuchu walk w Poznaniu. Kilka godzin później kompania z Pleszewa pod dowództwem sierż. Antoniego Kozłowicza, ruszyła na pomoc walczącej stolicy Wielkopolski. Jako ochotnicy dołączyli do niej Feliks Pamin i Michał Ciążyński. Pleszewianie wzięli udział w zabezpieczeniu Dworca Głównego i w blokadzie Kaponiery. Oddział pleszewski był pierwszym, który wsparł zbrojnie Poznań. W następnych tygodniach Pleszewianie walczyli na froncie południowym m.in. pod Ligotą, Kobylą Górą, Miejska Górką, Rawiczem i Zdunami. 
-Urodzony w Pleszewie Ludwik Bociański to postać, która szczególnie zapisała się w historii Powstania Wielkopolskiego i w dziejach Polski. Po powrocie do Pleszewa w 1918 roku organizował i kierował strukturami militarnymi na terenie miasta i powiatu. Brał udział w wojnie polsko – bolszewickiej. Po odzyskaniu niepodległości pozostał w wojsku, na przestrzeni lat 20/30 dowodził kilkoma formacjami w armii polskiej, stał na czele wywiadu wojskowego II RP, był komendantem Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie. Dosłużył się stopnia pułkownika. Po przejściu do służby cywilnej w 1935 roku, piastował funkcję wojewody wileńskiego, a później poznańskiego. W roku 1939 objął stanowisko Naczelnego Kwatermistrza Rządu. Po wojnie przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł w 1970 roku w Londynie. Sprowadzone w 2009 roku prochy pułkownika spoczywają w mogile powstańczej na cmentarzu przy ulicy Kaliskiej w Pleszewie. 
-W okresie Powstania Wielkopolskiego jego kadrę oficerską i podoficerską stanowili Polacy, którzy swoje szlify zdobywali w armii niemieckiej. Zgodnie z polityką niemiecką Polacy postrzegani jako potencjalne zagrożenie, swoją karierę wojskową kończyli na stopniu porucznika – kapitana, co wykluczało dowodzenie dużymi jednostkami czy odcinkami frontu. Niemiecki system szkolenia wojskowego, doświadczenie frontowe zdobywane przez Wielkopolan oraz ich determinacja i patriotyzm spowodowały, że dowodzący w powstaniu sierżanci i porucznicy (pierwszym dowódcą Powstania Wielkopolskiego był kapitan Stanisław Taczak) wywalczyli wolność. Weryfikacją stopni uzyskanych w obcych armiach zajmowały się, w wolnej Polsce, powołane w tym celu komisje. 
-Oddziały Straży Ludowej powoływane były od grudnia 1918 r. w całej Wielkopolsce, także w Pleszewie. Służyły one utrzymaniu porządku i bezpieczeństwa na terenie dzielnicy w czasie walk powstańczych, a w powiecie pleszewskim jednostki te strzegły również linii Prosny. Ich członkowie rekrutowani byli spośród organizacji paramilitarnych, starszych rocznikiem byłych żołnierzy oraz młodych mężczyzn nie objętych mobilizacją. Za zorganizowanie Straży na terenie powiatu pleszewskiego odpowiedzialny był Władysław Zboralski, a 24 kwietnia 1919 r. stanowisko komendanta objął Ignacy Bereszyński. 27 kwietnia w Pleszewie odbyła się uroczysta przysięga oddziałów Straży Ludowej. Złożyło ją prawie 3000 osób. W maju 1919 roku SL została przekształcona w Wojska Obrony Krajowej. 1 lipca 1919 roku większość obowiązków tej formacji przejęła utworzona wówczas policja, a posterunki nad Prosną włączone zostały w struktury wojskowe. 
-Według danych z lutego 1919 roku pleszewski batalion liczył około 800 żołnierzy w sześciu kompaniach. Swój ostatni bój Powstania Wielkopolskiego stoczył nocą 20 kwietnia 1919 roku w Chachalni k. Zdun. IV kompania pod dowództwem ppor. Alojzego Bąka stoczyła potyczkę zadając atakującym Niemcom ciężkie straty i zmuszając ich do ucieczki. Po scaleniu Armii Wielkopolskiej z Wojskiem Polskim ochotnicy z Pleszewa, już jako I batalion 62 Pułku Piechoty Wielkopolskiej zajmowali Bydgoszcz, w 1920 roku walczyli w wojnie polsko -bolszewickiej oraz w wojnie obronnej w 1939 r. 
-Antoni Kozłowicz to, obok ppor. Ludwika Bociańskiego oraz ppor. Feliksa Pamina, czołowy organizator i dowódca oddziałów powstańczych w Pleszewie. Cechowała go, opisywana we wspomnieniach kolegów, wielka odwaga. Po zakończeniu działań w Wielkopolsce walczył w III Powstaniu Śląskim, gdzie odniósł ciężkie rany powodujące trwałe inwalidztwo. W stan spoczynku odszedł na własną prośbę w 1929 roku, pracując przedtem na stanowisku kierownika kancelarii Wojskowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto II. Wielokrotnie odznaczany. Zmarł bezpotomnie w 1940 roku. Pochowany w Alei Zasłużonych na warszawskich Powązkach. 
-W pierwszej fazie Powstania Wielkopolskiego walczący umundurowani byli w sorty armii pruskiej, zastępując niemieckie oznaczenia kokardami i opaskami w barwach biało – czerwonych. W styczniu 1919 roku rozpoczęto organizację regularnej Armii Wielkopolskiej. Rozkazem z dnia 7 stycznia 1919 roku wydzielono siedem okręgów wojskowych, a Pleszew przyporządkowano do okręgu VI wraz ze Śremem, Jarocinem, Gostyniem, Rawiczem, Krotoszynem, Koźminem. Rozkazem z 8 stycznia nakazano m.in. umieszczenie na czapkach orzełka srebrnego o wymiarach 3,5 cm x 3,5 cm oraz biało – czerwonej kokardy, a na kołnierzach bluz mundurowych i płaszczy pionowych pasków w barwach narodowych. Z czasem wprowadzano także charakterystyczne wysokie rogatywki – jak u żołnierzy na zdjęciu. 
-62 Pułk Piechoty Wielkopolskiej – taki numer otrzymał 8 Pułk Strzelców Wielkopolskich, z batalionem pleszewskim w składzie, po włączeniu Armii Wielkopolskiej w struktury Wojska Polskiego w styczniu 1920 roku. Pierwszy z prawej to pleszewski powstaniec Zygfryd Metelski, z wykształcenia kupiec. Po wybuchu Powstania ochotniczo wstąpił do pleszewskiego batalionu i walczył na froncie południowym, awansowany do stopnia plutonowego. Od lipca 1919 pracował jako kancelista 62 p.p. W marcu 1921 został uznany za inwalidę wojennego i zwolniony z wojska. Zmarł w 1958 roku w Pleszewie. 
-Inicjatorem i przewodniczącym Tajnego Komitetu Obywatelskiego był proboszcz fary, ks. Kazimierz Niesiołowski. Zadaniem dziewięcioosobowego Komitetu było przygotowanie Pleszewa do powstania i przejęcia władzy przez Polaków. Po utworzeniu w dniu 14 listopada Rady Ludowej, która to w sposób jawny miała zająć się polonizacją miasta, wszyscy członkowie Komitetu weszli w jej skład, a funkcję przewodniczącego objął ks. Niesiołowski. Utworzono szereg komisji zajmujących się poszczególnymi aspektami zarządzania miastem. 
-Podczas walk powstańczych życie za Ojczyznę oddało szesnastu Pleszewian. Byli to: Władysław Andrzejewski (poległ pod Zmyśloną Ligocką), Jan Dzierla (poległ pod Zdunami), Jan Foterek (zmarł w Ostrowie Wlkp. z powodu ran), Stefan Grobelny (poległ pod Kochalnią), Jan Krzyżaniak (poległ pod Borowicą), Ludwik Liskowski (poległ pod Łomnicą), Tomasz Markiewicz (poległ pod Ligotą), Józef Matczak (poległ pod Rawiczem), Franciszek Mielcarek (poległ w Krotoszynie), Kazimierz Sopałowicz (poległ pod Zmyśloną Ligocką), Antoni Skorzybut (zmarł z powodu ran w Krotoszynie), Walenty Spalony (poległ pod Ligotą), Wacław Witczak (poległ pod Ligotą), Michał Zawieja (poległ pod Zmyśloną Ligocką) oraz Wacław Ziółkowski (zmarł z powodu ran w Kępnie). Po zakończeniu działań w Wielkopolsce wielu mieszkańców powiatu pleszewskiego brało też udział w rewindykacji (odzyskaniu) Pomorza, w akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach, w wojnie polsko – bolszewickiej oraz w III Powstaniu Śląskim. Informacje historyczne: Marcin Konieczny, konsultacja naukowa: Janusz Waliszewski Fotografie pochodzą ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Pleszewie oraz prywatnych kolekcji Janusza Waliszewskiego oraz Michała Kaczmarka.IAR