Politycy, działacze opozycji antykomunistycznej, publicyści i historycy wspominają Jana Olszewskiego. Były premier i współpracownik opozycji demokratycznej zmarł wczoraj wieczorem w Warszawie wieku 88 lat.
Prezydent Andrzej Duda przypomniał na Twitterze, że Jan Olszewski był adwokatem, obrońcą opozycji w czasach PRL i premierem. „Z pewnością można Go nazwać Premierem Wolnej, Niepodległej i Suwerennej Rzeczypospolitej. Do ostatniego tchnienia służył Polsce. Cześć Jego Pamięci!” – napisał prezydent Andrzej Duda.
Premier Mateusz Morawiecki wspomina Jana Olszewskiego jako człowieka „krystalicznie uczciwego, wiernego poglądom i odważnego”. Premier napisał na Twitterze, że Jan Olszewski udowadniał swoją niezłomność wielokrotnie – podczas II Wojny Światowej, w PRL i III RP. „Rzeczpospolita poniosła dziś niewyobrażalną stratę. Cześć jego pamięci” – napisał premier Morawiecki.
Marszałek Sejmu Marek Kuchciński napisał, że Jan Olszewski był wielkim człowiekiem i prawdziwym patriotą. „Były premier, obrońca w procesach politycznych okresu PRL, uczestnik Powstania Warszawskiego. Pokój Jego duszy” – czytamy we wpisie marszałka na Twitterze.
Jan Olszewski był oddany sprawom Polski – powiedział marszałek Senatu Stanisław Karczewski. Podkreślił, że miał on zasługi dla państwa nie tylko jako szef rządu. „Wielki patriota, człowiek niezwykłej odwagi, żołnierz Szarych Szeregów, uczestnik Powstania Warszawskiego. Obrońca w latach 60. w procesach politycznych takich polityków, jak Adam Michnik, Jacek Kuroń, Zbigniew Romaszewski, Karol Modzelewski. Człowiek oddany sprawom Polski, oddany sprawom Polaków, a przede wszystkim człowiek wielkiej dobroci i wielkiej sprawiedliwości” – powiedział Stanisław Karczewski.
Prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński napisał, że Polska poniosła wielką stratę w związku ze śmiercią Jana Olszewskiego. Krótkie wspomnienie prezesa PiS o byłym premierze przytoczyła na Twitterze rzeczniczka partii. Jarosław Kaczyński napisał, że Jan Olszewski był człowiekiem wybitnym, zasłużonym dla niepodległości i jednym z niewielu liderów obozu patriotycznego. „Niech spoczywa w pokoju. Wyrazy współczucia dla Rodziny i najbliższych” – pisze Jarosław Kaczyński.
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, arcybiskup Stanisław Gądecki napisał, że w osobie zmarłego jak w soczewce skupiło się wszystko to, co polskie, patriotyczne i demokratyczne. W liście kondolencyjnym, opublikowanym na stronie Episkopatu arcybiskup napisał, że zmarły uosabiał „wszystko to, co budowało silną i niepodległą Polskę i wszystko to, dzięki czemu wielokrotnie udawało się Polsce zrzucać kajdany niewoli: Bóg – Honor – Ojczyzna”. Arcybiskup Gądecki podkreślił, że Jan Olszewski jawi się jako prawdziwy symbol, człowiek wiary i solidarności, mąż stanu i polski patriota. Szczególnie w czasach, „gdy dziś wielu ceni bardziej świat nad Boga, próbując stawiać Stwórcę w kącie historii, z pogardą i nienawiścią do innych sięga po wszelkie sposoby, aby zabić w sobie resztki honoru, a ojczyznę położyć w zastaw własnych interesów i nieuporządkowanych ambicji” – napisał przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski. Zapewnił też o modlitwie i duchowej bliskości małżonkę zmarłego, całą rodzinę, bliskich i przyjaciół, „powierzając Bogu życie świętej pamięci Jana”.
Jan Parys, minister obrony narodowej w rządzie Jana Olszewskiego, wspomina, że zmarły pojmował swoją misję jako służbę. W TVP Info były minister powiedział, że objęcie stanowiska szefa rządu było dla Jana Olszewskiego wielkim wyzwaniem, bo wcześniej zazwyczaj pracował jako prawnik. „Dla niego polityka nie była grą, była pracą dla Ojczyzny” – powiedział Jan Parys. „Miał świadomość ogromnych oczekiwań, jakie są wobec niego, ponieważ był premierem, który był wybrany w wolnych wyborach po raz pierwszy od 1938 roku. Misja tego rządu trwała krótko, a to dlatego, że była wtedy ordynacja wyborcza, która sprzyjała rozbiciu politycznemu w parlamencie” – dodał Jan Parys. Jan Olszewski był premierem od 23 grudnia 1991 do 4 czerwca 1992 roku.
„Piękna i ważna postać, a prywatnie człowiek ufny i odważny” – tak o Janie Olszewskim mówi jego dawny współpracownik, Artur Balazs. Minister do spraw kontaktów politycznych w rządzie Olszewskiego wspominał w Radiu Szczecin działalność byłego premiera w czasach drugiej wojny światowej i PRL. „Piękna postać historyczna z takim niebywałym już życiorysem: Powstanie Warszawskie, Szare Szeregi, obrońca w sprawach politycznych, jeden chyba z najbardziej znanych i odważnych obrońców, działacz niepodległościowy i szef rządu. Postać bardzo ważna”. Artur Balazs wspominał, że Jan Olszewski umiał „iść w poprzek układom”. „Powierzył mi ważną rolę opracowania raportu o stanie państwa, mimo że byłem związany z poprzednim rządem. Trzeba było mieć dużą odwagę i dużą dozę zaufania, żeby na coś takiego się zdecydować” – wspominał Artur Balazs.
Romuald Szeremietiew, który był ministrem obrony w rządzie Jana Olszewskiego, mówił w Polskim Radiu 24, że czasem spierał się z nim, ale nigdy nie stracił do niego szacunku. „Odchodzi człowiek rzeczywiście bardzo zasłużony, który odegrał istotną rolę również w moim życiu, jeżeli idzie o działalność polityczną” – powiedział Romuald Szeremietiew. „Był okres, kiedy współpracowaliśmy bardzo blisko, był okres, kiedy mieliśmy sobie za złe, ale nigdy nie straciłem szacunku dla pana Jana i przekonania o tym, że jest to szlachetny, uczciwy człowiek, który kieruje się rzeczywiście dobrem Polski” – powiedział były minister obrony.
„Jan Olszewski był osobą, która tworzyła standard zachowań osoby publicznej” – wspomina Jerzy Kropiwnicki, minister pracy w jego rządzie i były prezydent Łodzi. Zmarłego wspomina jako osobę o wyjątkowej kulturze i szacunku dla drugiego człowieka. Zdaniem Jerzego Kropiwnickiego, Jan Olszewski miał wszystkie cechy, których teraz w polityce brakuje. „Można było mówić ostro, ale nie obrażając nikogo, można było się spierać, ale nie poniżając. Obowiązywało posługiwanie się argumentami, ale nie wyzwiskami” – powiedział były minister. „Jan Olszewski w tworzeniu tego rodzaju kultury politycznej miał ogromne zasługi. Szkoda, że dzisiaj te zasady zostały zapomniane lub nawet zmarły” – powiedział Jerzy Kropiwnicki. Dodał, że Jan Olszewski widział Polskę jako kraj europejski i chrześcijański. „Odrzucał różnego rodzaju pomysły Euro plus, Unia plus, NATO plus. Uważał, że Polska powinna przystępować do wszystkich formacji demokratycznej Europy zachodniej i tam znajdować swoje miejsce wśród wolnych krajów” – powiedział Jerzy Kropiwnicki.
Działaczka opozycji z czasów PRL, Zofia Romaszewska powiedziała, że Jan Olszewski poprzez politykę pokazywał, jak zorganizować Polskę. W rozmowie z TVP Info podkreśliła, że był też wspaniałym adwokatem i człowiekiem wielkiej przyzwoitości. „Dawał nadzieję, że polityka nie musi być tylko brudem i kopaniem się po kostkach, ale że to jest sprawa, jak mamy zorganizować swój kraj i współpracować ze sobą. Najmądrzejszy człowiek, jakiego znałam” – powiedziała Zofia Romaszewska.
Historyk, senator Prawa i Sprawiedliwości Jan Żaryn podkreślił, że Jan Olszewski był wybitnym politykiem i wybitnym adwokatem. Był wychowany w tradycji Polski niepodległej, odrodzonej po 1918 roku. Dzięki temu przeniósł na swój życiorys zestaw wartości, który towarzyszył ojcom niepodległości – powiedział Jan Żaryn. „On sam jawił się jako polityk przede wszystkim o wrażliwości lewicowo-centrowej, takiej socjalistycznej, ale tego socjalizmu niepodległościowego, którego był w jakiejś mierze dziedzicem” – powiedział historyk. Dodał, że ze swoim dorobkiem Jan Olszewski mógł nie tylko zostać w 1992 roku premierem pierwszego rządu niekomunistycznego, ale też próbować przeprowadzić nas ku autentycznej demokracji. Jan Olszewski był przede wszystkim demokratą – podkreślił senator Żaryn.
Profesor Wiesław Jan Wysocki, historyk z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, przypomniał, że Jan Olszewski chciał usunięcia z Polski wojsk Armii Radzieckiej. W rozmowie z TVP Info podkreślił, że były premier był człowiekiem szlachetnym i prawym. „To on bronił przed pozostawieniem tutaj struktur postsowieckich w postaci różnych baz. Możemy tylko skłonić ze smutkiem głowę, że odszedł człowiek, który był ulepiony z prawości, szlachetności” – powiedział profesor Wysocki.
Prezes Telewizji Polskiej Jacek Kurski powiedział, że Jan Olszewski był jedną z najważniejszych postaci demokratycznej opozycji i jednym z najważniejszych polityków wolnej Polski. Cechowała go niezwykła uczciwość i prawość. „Człowiek piękny, piękna postać, książę opozycji demokratycznej, obrońca w procesach politycznych, założyciel Ruchu Odbudowy Polski. Człowiek pod każdym względem nieskazitelny, prawy, szlachetny. Wielki Polak, wielka strata” – powiedział Jacek Kurski.
Redaktor naczelny „Gazety Polskiej” Tomasz Sakiewicz uważa, że to od Jana Olszewskiego zaczęło się łamanie systemu sowieckiego w Polsce. Dziennikarz przypominał w TVP Info, że to za rządów Jana Olszewskiego zlikwidowano radzieckie bazy wojskowe w Polsce. Podkreślił, że to on podjął decyzję o wyprowadzeniu z kraju radzieckich wojsk i nie zgodził się na pozostawienie ich baz, czego chciał ówczesny prezydent Lech Wałęsa. „Nie było wątpliwości, że od momentu, kiedy Jan Olszewski przeforsował, że sowieci wychodzą całkowicie z Polski, losy rządu były już policzone” – powiedział Tomasz Sakiewicz.
Także publicysta Bronisław Wildstein powiedział, że Jan Olszewski chciał zerwać z uzależnieniem Polski od Związku Radzieckiego i później – Rosji. W rozmowie z radiową Jedynką podkreślił, że w domu Jana Olszewskiego były żywe idee przedwojennej Polskiej Partii Socjalistycznej. „Jan Olszewski nie był z natury prawicowcem. On był krewnym nie tak dalekim Stefana Okrzei, straconego bojowca PPS-u”. „Na czym polegała prawicowość Jana Olszewskiego? Prawicowość polegała na tym, że chciał zerwać z systemem komunistycznym, co oficjalnie wszyscy deklarowali, tylko chodziło o to, czy realnie to robili, czy nie” – powiedział Bronisław Wildstein.
Premier Mateusz Morawiecki wspomina Jana Olszewskiego jako człowieka „krystalicznie uczciwego, wiernego poglądom i odważnego”. Premier napisał na Twitterze, że Jan Olszewski udowadniał swoją niezłomność wielokrotnie – podczas II Wojny Światowej, w PRL i III RP. „Rzeczpospolita poniosła dziś niewyobrażalną stratę. Cześć jego pamięci” – napisał premier Morawiecki.
Marszałek Sejmu Marek Kuchciński napisał, że Jan Olszewski był wielkim człowiekiem i prawdziwym patriotą. „Były premier, obrońca w procesach politycznych okresu PRL, uczestnik Powstania Warszawskiego. Pokój Jego duszy” – czytamy we wpisie marszałka na Twitterze.
Jan Olszewski był oddany sprawom Polski – powiedział marszałek Senatu Stanisław Karczewski. Podkreślił, że miał on zasługi dla państwa nie tylko jako szef rządu. „Wielki patriota, człowiek niezwykłej odwagi, żołnierz Szarych Szeregów, uczestnik Powstania Warszawskiego. Obrońca w latach 60. w procesach politycznych takich polityków, jak Adam Michnik, Jacek Kuroń, Zbigniew Romaszewski, Karol Modzelewski. Człowiek oddany sprawom Polski, oddany sprawom Polaków, a przede wszystkim człowiek wielkiej dobroci i wielkiej sprawiedliwości” – powiedział Stanisław Karczewski.
Prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński napisał, że Polska poniosła wielką stratę w związku ze śmiercią Jana Olszewskiego. Krótkie wspomnienie prezesa PiS o byłym premierze przytoczyła na Twitterze rzeczniczka partii. Jarosław Kaczyński napisał, że Jan Olszewski był człowiekiem wybitnym, zasłużonym dla niepodległości i jednym z niewielu liderów obozu patriotycznego. „Niech spoczywa w pokoju. Wyrazy współczucia dla Rodziny i najbliższych” – pisze Jarosław Kaczyński.
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, arcybiskup Stanisław Gądecki napisał, że w osobie zmarłego jak w soczewce skupiło się wszystko to, co polskie, patriotyczne i demokratyczne. W liście kondolencyjnym, opublikowanym na stronie Episkopatu arcybiskup napisał, że zmarły uosabiał „wszystko to, co budowało silną i niepodległą Polskę i wszystko to, dzięki czemu wielokrotnie udawało się Polsce zrzucać kajdany niewoli: Bóg – Honor – Ojczyzna”. Arcybiskup Gądecki podkreślił, że Jan Olszewski jawi się jako prawdziwy symbol, człowiek wiary i solidarności, mąż stanu i polski patriota. Szczególnie w czasach, „gdy dziś wielu ceni bardziej świat nad Boga, próbując stawiać Stwórcę w kącie historii, z pogardą i nienawiścią do innych sięga po wszelkie sposoby, aby zabić w sobie resztki honoru, a ojczyznę położyć w zastaw własnych interesów i nieuporządkowanych ambicji” – napisał przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski. Zapewnił też o modlitwie i duchowej bliskości małżonkę zmarłego, całą rodzinę, bliskich i przyjaciół, „powierzając Bogu życie świętej pamięci Jana”.
Jan Parys, minister obrony narodowej w rządzie Jana Olszewskiego, wspomina, że zmarły pojmował swoją misję jako służbę. W TVP Info były minister powiedział, że objęcie stanowiska szefa rządu było dla Jana Olszewskiego wielkim wyzwaniem, bo wcześniej zazwyczaj pracował jako prawnik. „Dla niego polityka nie była grą, była pracą dla Ojczyzny” – powiedział Jan Parys. „Miał świadomość ogromnych oczekiwań, jakie są wobec niego, ponieważ był premierem, który był wybrany w wolnych wyborach po raz pierwszy od 1938 roku. Misja tego rządu trwała krótko, a to dlatego, że była wtedy ordynacja wyborcza, która sprzyjała rozbiciu politycznemu w parlamencie” – dodał Jan Parys. Jan Olszewski był premierem od 23 grudnia 1991 do 4 czerwca 1992 roku.
„Piękna i ważna postać, a prywatnie człowiek ufny i odważny” – tak o Janie Olszewskim mówi jego dawny współpracownik, Artur Balazs. Minister do spraw kontaktów politycznych w rządzie Olszewskiego wspominał w Radiu Szczecin działalność byłego premiera w czasach drugiej wojny światowej i PRL. „Piękna postać historyczna z takim niebywałym już życiorysem: Powstanie Warszawskie, Szare Szeregi, obrońca w sprawach politycznych, jeden chyba z najbardziej znanych i odważnych obrońców, działacz niepodległościowy i szef rządu. Postać bardzo ważna”. Artur Balazs wspominał, że Jan Olszewski umiał „iść w poprzek układom”. „Powierzył mi ważną rolę opracowania raportu o stanie państwa, mimo że byłem związany z poprzednim rządem. Trzeba było mieć dużą odwagę i dużą dozę zaufania, żeby na coś takiego się zdecydować” – wspominał Artur Balazs.
Romuald Szeremietiew, który był ministrem obrony w rządzie Jana Olszewskiego, mówił w Polskim Radiu 24, że czasem spierał się z nim, ale nigdy nie stracił do niego szacunku. „Odchodzi człowiek rzeczywiście bardzo zasłużony, który odegrał istotną rolę również w moim życiu, jeżeli idzie o działalność polityczną” – powiedział Romuald Szeremietiew. „Był okres, kiedy współpracowaliśmy bardzo blisko, był okres, kiedy mieliśmy sobie za złe, ale nigdy nie straciłem szacunku dla pana Jana i przekonania o tym, że jest to szlachetny, uczciwy człowiek, który kieruje się rzeczywiście dobrem Polski” – powiedział były minister obrony.
„Jan Olszewski był osobą, która tworzyła standard zachowań osoby publicznej” – wspomina Jerzy Kropiwnicki, minister pracy w jego rządzie i były prezydent Łodzi. Zmarłego wspomina jako osobę o wyjątkowej kulturze i szacunku dla drugiego człowieka. Zdaniem Jerzego Kropiwnickiego, Jan Olszewski miał wszystkie cechy, których teraz w polityce brakuje. „Można było mówić ostro, ale nie obrażając nikogo, można było się spierać, ale nie poniżając. Obowiązywało posługiwanie się argumentami, ale nie wyzwiskami” – powiedział były minister. „Jan Olszewski w tworzeniu tego rodzaju kultury politycznej miał ogromne zasługi. Szkoda, że dzisiaj te zasady zostały zapomniane lub nawet zmarły” – powiedział Jerzy Kropiwnicki. Dodał, że Jan Olszewski widział Polskę jako kraj europejski i chrześcijański. „Odrzucał różnego rodzaju pomysły Euro plus, Unia plus, NATO plus. Uważał, że Polska powinna przystępować do wszystkich formacji demokratycznej Europy zachodniej i tam znajdować swoje miejsce wśród wolnych krajów” – powiedział Jerzy Kropiwnicki.
Działaczka opozycji z czasów PRL, Zofia Romaszewska powiedziała, że Jan Olszewski poprzez politykę pokazywał, jak zorganizować Polskę. W rozmowie z TVP Info podkreśliła, że był też wspaniałym adwokatem i człowiekiem wielkiej przyzwoitości. „Dawał nadzieję, że polityka nie musi być tylko brudem i kopaniem się po kostkach, ale że to jest sprawa, jak mamy zorganizować swój kraj i współpracować ze sobą. Najmądrzejszy człowiek, jakiego znałam” – powiedziała Zofia Romaszewska.
Historyk, senator Prawa i Sprawiedliwości Jan Żaryn podkreślił, że Jan Olszewski był wybitnym politykiem i wybitnym adwokatem. Był wychowany w tradycji Polski niepodległej, odrodzonej po 1918 roku. Dzięki temu przeniósł na swój życiorys zestaw wartości, który towarzyszył ojcom niepodległości – powiedział Jan Żaryn. „On sam jawił się jako polityk przede wszystkim o wrażliwości lewicowo-centrowej, takiej socjalistycznej, ale tego socjalizmu niepodległościowego, którego był w jakiejś mierze dziedzicem” – powiedział historyk. Dodał, że ze swoim dorobkiem Jan Olszewski mógł nie tylko zostać w 1992 roku premierem pierwszego rządu niekomunistycznego, ale też próbować przeprowadzić nas ku autentycznej demokracji. Jan Olszewski był przede wszystkim demokratą – podkreślił senator Żaryn.
Profesor Wiesław Jan Wysocki, historyk z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, przypomniał, że Jan Olszewski chciał usunięcia z Polski wojsk Armii Radzieckiej. W rozmowie z TVP Info podkreślił, że były premier był człowiekiem szlachetnym i prawym. „To on bronił przed pozostawieniem tutaj struktur postsowieckich w postaci różnych baz. Możemy tylko skłonić ze smutkiem głowę, że odszedł człowiek, który był ulepiony z prawości, szlachetności” – powiedział profesor Wysocki.
Prezes Telewizji Polskiej Jacek Kurski powiedział, że Jan Olszewski był jedną z najważniejszych postaci demokratycznej opozycji i jednym z najważniejszych polityków wolnej Polski. Cechowała go niezwykła uczciwość i prawość. „Człowiek piękny, piękna postać, książę opozycji demokratycznej, obrońca w procesach politycznych, założyciel Ruchu Odbudowy Polski. Człowiek pod każdym względem nieskazitelny, prawy, szlachetny. Wielki Polak, wielka strata” – powiedział Jacek Kurski.
Redaktor naczelny „Gazety Polskiej” Tomasz Sakiewicz uważa, że to od Jana Olszewskiego zaczęło się łamanie systemu sowieckiego w Polsce. Dziennikarz przypominał w TVP Info, że to za rządów Jana Olszewskiego zlikwidowano radzieckie bazy wojskowe w Polsce. Podkreślił, że to on podjął decyzję o wyprowadzeniu z kraju radzieckich wojsk i nie zgodził się na pozostawienie ich baz, czego chciał ówczesny prezydent Lech Wałęsa. „Nie było wątpliwości, że od momentu, kiedy Jan Olszewski przeforsował, że sowieci wychodzą całkowicie z Polski, losy rządu były już policzone” – powiedział Tomasz Sakiewicz.
Także publicysta Bronisław Wildstein powiedział, że Jan Olszewski chciał zerwać z uzależnieniem Polski od Związku Radzieckiego i później – Rosji. W rozmowie z radiową Jedynką podkreślił, że w domu Jana Olszewskiego były żywe idee przedwojennej Polskiej Partii Socjalistycznej. „Jan Olszewski nie był z natury prawicowcem. On był krewnym nie tak dalekim Stefana Okrzei, straconego bojowca PPS-u”. „Na czym polegała prawicowość Jana Olszewskiego? Prawicowość polegała na tym, że chciał zerwać z systemem komunistycznym, co oficjalnie wszyscy deklarowali, tylko chodziło o to, czy realnie to robili, czy nie” – powiedział Bronisław Wildstein.
Jan Olszewski urodził się w 1930 roku w Warszawie. W czasie okupacji był członkiem Szarych Szeregów, brał udział w Powstaniu Warszawskim. W 1953 roku ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Od lat 60. bronił w procesach politycznych działaczy opozycji antykomunistycznej, a w 1976 roku – uczestników protestów robotniczych w Radomiu i Ursusie. Współpracował z Komitetem Obrony Robotników i z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela. W 1980 roku doradzał „Solidarności” i Lechowi Wałęsie. W latach 1984-85 był oskarżycielem posiłkowym w procesie zabójców księdza Jerzego Popiełuszki. Jako członek Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie uczestniczył w 1989 roku w rozmowach Okrągłego Stołu. W latach 1991-93 i 1997-2005 był posłem na Sejm. W 1991 roku został powołany na urząd premiera, jego rząd upadł 4 czerwca 1992 roku. W tym samym roku założył własne ugrupowanie: Ruch dla Rzeczypospolitej, w 1995 roku – Ruch Odbudowy Polski, a w 2005 – Ruch Patriotyczny. W 2009 roku został odznaczony Orderem Orła Białego.
Informacyjna Agencja Radiowa (IAR)/zbiorcza/Siekaj/dabr