Przypominamy zmarłych w ciągu minionego roku ludzi światowej polityki, kultury, nauki i sportu. Odeszli m.in. legenda futbolu Pele, emerytowany papież Benedykt XVI, uważana za królową rock and rolla Tina Turner, były premier Włoch Silvio Berlusconi, były ambasador Izraela w RP Szewach Weiss, projektantka mody Vivienne Westwood oraz pisarz Milan Kundera.

LISTOPAD 2022

8.11 – Dan McCafferty, były wokalista szkockiej hardrockowej grupy Nazareth – miał 76 lat.

11.11 – Keith Levene, współzałożyciel punkrockowego zespołu The Clash i gitarzysta postpunkowej grupy Public Image Ltd – miał 65 lat.

12.11 – Merhan Karimi Nasseri, irański uchodźca, który spędził 18 lat na lotnisku i był inspiracją do powstania filmu „Terminal” Stevena Spielberga – miał 80 lat.

17.11 – Aleksander Gorszkow, rosyjski mistrz olimpijski w łyżwiarstwie figurowym z 1976 r., od 2010 r. szef Rosyjskiej Federacji Łyżwiarstwa Figurowego – miał 76 lat.

19.11 – Stella Czajkowska (Stella Tjajkovski), polska pianistka żydowskiego pochodzenia, profesor Uniwersytetu w Goeteborgu, ocalała z niemieckiego obozu zagłady Auschwitz – miała 99 lat.

21.11 – Ołeksandr Szarkowski, ukraiński matematyk, jego najbardziej znanym dokonaniem jest twierdzenie Szarkowskiego dotyczące występowania punktów okresowych funkcji ciągłych na prostej – miał 85 lat.

22.11 – Jurij Szuchewycz, dysydent, długoletni więzień polityczny sowieckich Gułagów, syn naczelnego dowódcy Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) Romana Szuchewycza – miał 89 lat.

25.11 – Irene Cara, amerykańska piosenkarka i aktorka, laureatka nagród Oscara i Grammy – miała 63 lata.

26.11 – Uładzimir Makiej, wpływowy polityk białoruski, minister spraw zagranicznych Białorusi od 2012 r., wcześniej stał na czele administracji prezydenta – miał 64 lata.

28.11 – Clarence Gilyard Jr., amerykański aktor znany z ról w serialu „Strażnik Teksasu” oraz filmów „Top gun” i „Szklana pułapka” – miał 66 lat.

30.11 – Jiang Zemin, sekretarz generalny Komunistycznej Partii Chin (KPCh) w latach 1989-2002, na jego rządy przypadł okres gwałtownego rozwoju gospodarczego ChRL – miał 96 lat.

30.11 – Christine McVie, angielska piosenkarka, klawiszowiec i autorka piosenek zespołu Fleetwood Mac – miała 79 lat.

GRUDZIEŃ 2022

5.12 – Kirstie Alley, aktorka, dwukrotna laureatka nagrody Emmy, znana z filmu „I kto to mówi” – miała 71 lat.

11.12 – Angelo Badalamenti, amerykański kompozytor najbardziej znany ze stworzenia ścieżek dźwiękowych do filmów Davida Lyncha, w tym „Blue Velvet” i „Miasteczka Twin Peaks” – miał 85 lat.

16.12 – Ałeh Hułak, białoruski obrońca praw człowieka, szef Białoruskiego Komitetu Helsińskiego – miał 55 lat.

24.12 – Maxwell Fraser, znany jako Maxi Jazz, wokalista i lider brytyjskiego zespołu Faithless – miał 65 lat.

28.12 – Arata Isozaki, japoński architekt i urbanista, laureat Nagrody Pritzkera w 2019 r. – miał 91 lat.

29.12 – Pele (Edson Edson Arantes do Nascimento), brazylijski piłkarz, uważany często za najlepszego w historii, jedyny trzykrotny mistrz świata w piłce nożnej – miał 82 lata.

29.12 – Edgar Savisaar, były premier Estonii, na początku lat 90. odegrał kluczową rolę w powrocie kraju do grona demokratycznych państw – miał 72 lata.

29.12 – Vivienne Westwood, brytyjska projektantka mody, która odegrała kluczową rolę w latach 70. ub. wieku w subkulturze punków – miała 81 lat.

30.12 – Barbara Walters, amerykańska dziennikarka, gwiazda telewizyjnych programów informacyjnych – miała 93 lata.

31.12 – Benedykt XVI (Joseph Ratzinger), zwierzchnik Kościoła katolickiego od 2005 do 2013 r., pierwszy emerytowany papież w historii – miał 95 lat.

STYCZEŃ 2023

2.01 – Wiktor Fajnberg, dysydent, uczestnik demonstracji na Placu Czerwonym przeciwko interwencji wojskowej państw Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 r. – miał 91 lat.

3.01 – Walter Cunningham, ostatni uczestnik pierwszego załogowego lotu w ramach programu Apollo – miał 90 lat.

6.01 – Gianluca Vialli, włoski piłkarz, napastnik reprezentacji Włoch, grał m.in. w Juventusie Turyn i Chelsea Londyn – miał 58 lat.

10.01 – Konstantyn II, były król Grecji, którego panowanie zakończyło się wojskowym zamachem stanu w 1967 r. – miał 82 lata.

10.01 – kard. George Pell, spędził ponad rok w więzieniu skazany za czyny pedofilii, następnie oczyszczony z zarzutów i zwolniony – miał 81 lat.

10.01 – Jeff Beck, brytyjski muzyk, jeden z najlepszych gitarzystów w historii – miał 78 lat.

12.01 – Lisa Marie Presley, amerykańska piosenkarka, córka legendy rock and rolla Elvisa Presleya – miała 54 lata.

15.01 – Wachtang Kikabidze, gruziński aktor i piosenkarz, zdobył wielką popularność w ZSRR dzięki rolom w filmach reżysera Georgija Danelii, m.in. kultowej komedii „Mimino” – miał 84 lat.

18.01 – Zigi Shipper, jeden z ostatnich mieszkających w Wielkiej Brytanii ocalałych z Holokaustu – miał 93 lata.

18.01 – David Crosby, amerykański muzyk folkowy, jeden z założycieli zespołu The Byrds – miał 81 lat.

20.01 – Grigorij Kanowicz, litewski pisarz opisujący świat Żydów litewskich – miał 93 lata.

27.01 – Pietro Forquet, włoski brydżysta, grał w słynnym Blue Teamie w latach 1956-1974, dwanaście razy zdobył tytuł mistrza świata i trzy razy tytuł mistrza olimpijskiego (na olimpiadach brydżowych) – miał 97 lat.

30.01 – Bobby Hull, kanadyjski hokeista, gwiazda NHL, członek hokejowej Galerii Sław, znany z ogromnej szybkości na lodzie i trudnych do obrony strzałów – miał 84 lat.

LUTY 2023

2.02 – Salomon Perel, niemiecki Żyd, który podczas II wojny światowej uniknął Holokaustu udając Aryjczyka, na podstawie jego autobiografii powstał film „Europa, Europa” Agnieszki Holland – miał 97 lat.

3.02 – Paco Rabanne (Francisco Rabaneda y Cuervo), hiszpańsko-francuski projektant mody – miał 88 lat.

3.02 – Szewach Weiss, izraelski polityk, były ambasador Izraela w RP, działający na rzecz zbliżenia Polski i Izraela – miał 87 lat.

5.02 – Pervez Musharraf, pakistański polityk i generał, w 1999 r. przeprowadził zamach stanu, w latach 2001-2008 prezydent Pakistanu – miał 79 lat.

6.02 – Lubomir Sztrougal, czechosłowacki polityk i działacz komunistyczny, w latach 1970-1988 premier Czechosłowacji – miał 98 lat.

8.02 – Burt Bacharach, amerykański kompozytor, pianista i producent, zdobywca Oscarów i nagród Grammy – miał 94 lata.

10.02 – Carlos Saura, hiszpański reżyser, twórca m.in. filmów „Nakarmić kruki”, „Carmen” i „Tango” – miał 91 lat.

10.02 – Hugh Hudson, angielski reżyser filmowy, najbardziej znany z nagrodzonego czterema Oscarami filmu „Rydwany ognia” – miał 86 lat.

13.02 – Leiji Matsumoto, japoński twórca mang i serii anime, m.in. Space Battleship Yamato i Galaxy Express 999 – miał 85 lat.

15.02 – Raquel Welch, amerykańska aktorka znana m.in. z filmu „Trzej muszkieterowie” z 1973 r., w latach 60. i 70. uważana za symbol seksu – miała 82 lata.

16.02 – Jakub Dürr, czeski dyplomata, polonista, ambasador Czech w Polsce – miał 46 lat.

19.02 – Greg Foster, amerykański płotkarz, wicemistrz olimpijski z Los Angeles w 1984 r. w biegu na 110 metrów przez płotki i trzykrotny mistrz świata w tej konkurencji – miał 64 lata.

24.02 – Juraj Jakubisko, słowacki reżyser filmowy, twórca m.in. „Tysiącletniej pszczoły” i „Niepewnych wiadomości o końcu świata” – miał 84 lata.

27.02 – Gleb Pawłowski, rosyjski politolog, autor kampanii Borysa Jelcyna w 1996 r. i Władimira Putina w 2000 r., uważany za głównego socjotechnika Kremla w pierwszym okresie rządów Putina, w późniejszych latach zwolennik opozycji – miał 71 lat.

MARZEC 2023

2.03 – Wayne Shorter, amerykański saksofonista i kompozytor jazzowy, grał w Art Blakey’s Jazz Messengers i Miles Davis Quintet, był liderem grupy Weather Report – miał 89 lat.

3.03 – Tom Sizemore, amerykański aktor znany z ról m.in. w filmach „Szeregowiec Ryan” i „Gorączka” – miał 61 lat.

3.03 – Kenzaburo Oe, japoński prozaik, aktywista pokojowy i antynuklearny, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1994 r. – miał 88 lat.

4.03 – Pal Sarkozy de Nagy-Bocsa, węgiersko-francuski malarz, ojciec byłego prezydenta Francji Nicolasa Sarkozy’ego – miał 94 lata.

5.03 – Gary Rossington, amerykański gitarzysta, założyciel słynnego w latach 70. zespołu rockowego Lynyrd Skynyrd – miał 71 lat.

8.03 – Chaim Topol, izraelski aktor, znany z roli Tewjego Mleczarza w ekranizacji „Skrzypka na Dachu” – miał 87 lat.

9.03 – Robert Blake, amerykański aktor, znany z telewizyjnego serialu „Barretta” oraz z filmu „Z zimną krwią” – miał 89 lat.

17.03 – Dubravka Ugreszić, chorwacka pisarka, eseistka i publicystka, znana z krytyki nacjonalizmu i wojen, które wybuchły wraz z rozpadem Jugosławii – miała 73 lata.

25.03 – Emil Boczek, ostatni z czechosłowackich pilotów RAF, weteran walk powietrznych z Niemcami w II wojnie światowej – miał 100 lat.

28.03 – Ryuichi Sakamoto, japoński muzyk i kompozytor, jeden ze zdobywców Oscara za najlepszą ścieżkę dźwiękową do filmu „Ostatni cesarz” z 1987 r. – miał 71 lat.

KWIECIEŃ 2023

3.04 – Nigel Lawson, minister finansów w rządzie Margaret Thatcher, twórca boomu gospodarczego Wielkiej Brytanii w latach 80. – miał 91 lat.

7.04 – Benjamin Ferencz, amerykański prawnik, ostatni prokurator występujący na Procesach Norymberskich w końcu lat 40. – miał 103 lata.

8.04 – Michael Lerner, amerykański aktor, znany z roli Jacka Lipnicka w filmie „Barton Fink” z 1991 r. – miał 81 lat.

10.04 – Pierre Lacotte, francuski tancerz i choreograf baletowy, pomógł radzieckiemu tancerzowi Rudolfowi Nuriejewowi uciec na Zachód, poświęcił swoje życie rekonstrukcji dziewiętnastowiecznych baletów – miał 91 lat.

11.04 – Meir Szalew, izraelski pisarz i publicysta, autor m.in. „Rosyjskiego romansu” i „Chłopca i gołębia” – miał 75 lat.

13.04 – Mary Quant, brytyjska projektantka mody, uważana za twórczynię minispódniczek – miała 93 lata.

25.04 – Harry Belafonte, amerykański piosenkarz, aktor, aktywista społeczny, pierwszy Afroamerykanin, który zdobył nagrodę Emmy – miał 96 lat.

28.04 – Harold Kushner, amerykański rabin i teolog, autor m.in. bestsellera poświęconemu problemowi istnienia zła „Kiedy złe rzeczy zdarzają się dobrym ludziom” – miał 88 lat.

30.04 – Wiaczesław Zajcew, radziecki i rosyjski projektant mody, uważany za ikonę radzieckiego stylu i zwany „czerwonym Diorem” – miał 85 lat.

MAJ 2023

6.05 – Petruszka Sustrova, czechosłowacka dysydentka, sygnatariuszka Karty 77, publicystka i tłumaczka, odznaczona m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi RP – miała 75 lat.

6.05 – Gary Prado Salmon, boliwijski generał, który w 1967 r. schwytał kubańskiego rewolucjonistę, Ernesto Che Guevarę – miał 84 lata.

11.05 – Thomas Buergenthal, prawnik amerykański, sędzia Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze w latach 2000-2010, ocalały z obozów koncentracyjnych Auschwitz i Sachsenhausen – miał 89 lat.

24.05 – Tina Turner, amerykańska piosenkarka, powszechnie nazywana „królową rock and rolla”, sprzedała ponad 150 mln płyt na całym świecie i zdobyła 12 nagród Grammy – miała 83 lata.

29.05 – Harald zur Hausen, niemiecki wirusolog, zdobywca medycznego Nobla za ustalenie, że rak szyjki macicy jest powodowany przez wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) – miał 87 lat.

CZERWIEC 2023

3.06 – Irek Hartowicz, mieszkający w Stanach Zjednoczonych polski operator filmowy, współpracował m.in. z Andrzejem Wajdą i z Januszem Kamińskim – miał 72 lata.

4.06 – George Winston, amerykański pianista, w swojej muzyce łączył elementy jazzu, muzyki klasycznej i folku, laureat nagrody Grammy, sprzedał ponad 15 milionów płyt – miał 73 lata.

5.06 – Robert Hanssen, były agent FBI, uznany za jednego z najszkodliwszych w historii USA szpiegów działających na rzecz ZSRR i Rosji, odsiadywał wyrok dożywocia – miał 79 lat.

5.06 – Astrud Gilberto, brazylijska piosenkarka jazzowa, znana przede wszystkim jako wykonawczyni bossa novy „The Girl from Ipanema” – miała 83 lata.

9.06 – Alain Touraine, francuski socjolog, autor pionierskich badań na temat polskiej „Solidarności” – miał 97 lat.

10.06 – Ted Kaczynski, pseud. Unabomber, amerykański terrorysta, odsiadywał karę dożywocia za spowodowania 16 eksplozji, w których zginęły trzy osoby, a 23 zostały ranne w różnych częściach USA w latach 1978-1995 – miał 81 lat.

12.06 – Silvio Berlusconi, włoski polityk, były trzykrotny premier Włoch, założyciel partii Forza Italia, magnat medialny i finansowy, prawomocnie skazany za oszustwa podatkowe – miał 86 lat.

13.06 – Cormac McCarthy, amerykański pisarz, dramaturg i scenarzysta, autor takich powieści jak „To nie jest kraj dla starych ludzi, „Stella Maris” czy „Droga”, za którą dostał Nagrodę Pulitzera – miał 89 lat.

15.06 – Glenda Jackson, brytyjska aktorka, dwukrotna zdobywczyni Oscara za rolę w filmie „Zakochane kobiety” i „Miłość w godzinach nadliczbowych”, była posłanka Partii Pracy – miała 87 lat.

16.06 – Daniel Ellsberg, amerykański sygnalista, który w 1971 r. ujawnił tajne materiały władz na temat wojny w Wietnamie – miał 92 lata.

21.06 – Johanna Ruf, w wieku 15 lat była pielęgniarką w berlińskim bunkrze, w którym Adolf Hitler popełnił samobójstwo – miała 94 lata.

23.06 – Sheldon Harnick, amerykański autor tekstów m.in. piosenek do musicalu „Skrzypek na dachu” z 1964 r., laureat nagród Tony i Grammy – miał 99 lat.

26.06 – Maria Prati, włoska inżynier polskiego pochodzenia, badaczka w Instytucie Silników Naukowego Centrum Badań (CNR) w Neapolu – miała 66 lat.

26.06 – Craig Brown, szkocki trener piłkarski, selekcjoner reprezentacji Szkocji w latach 1993-2001 – miał 82 lata.

29.06 – Alan Arkin, amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy, zdobywca Oscara 2006 za rolę w filmie „Mała Miss Sunshine” – miał 89 lat.

LIPIEC 2023

1.07 – Wiktoria Amelina, ukraińska pisarka, została ciężko ranna w rosyjskim ostrzale Kramatorska – miała 37 lat.

3.07 – Leon Gautier, ostatni żołnierz francuskiego oddziału, który wraz siłami aliantów wylądował w Normandii w czerwcu 1944 r. – miał 100 lat.

11.07 – Aleś Puszkin, białoruski malarz, opozycjonista, odbywał wyrok w kolonii karnej – miał 58 lat.

11.07 – Milan Kundera, czeski i francuski pisarz, znany m.in. jako autor powieści „Nieznośna lekkość bytu” – miał 94 lat.

16.07 – Jane Birkin, brytyjska aktorka, piosenkarka, ikona mody lat 60. i 70. XX wieku, znana m.in. z piosenki nagranej z Sergem Gainsbourgiem „Je t’aime… moi non plus” – miała 77 lat.

16.07 – Kevin Mitnick, jeden z najbardziej znanych hakerów, za włamanie do kilku ważnych systemów komputerowych na terenie Stanów Zjednoczonych został skazany na wieloletnią karę więzienia, współautor książek „Sztuka podstępu” i „Sztuka Infiltracji” – miał 60 lat.

21.07 – Tony Bennett, amerykański wokalista jazzowy, wydał ponad 70 albumów i sprzedał ponad 50 milionów płyt, znany m.in. z nagrania „I Left My Heart in San Francisco” – miał 96 lat.

26.07 – Sinead O’Connor, irlandzka piosenkarka, najbardziej znana z przeboju „Nothing Compares 2 U” i bezkompromisowo wyrażanych poglądów – miała 56 lat.

30.07 – Vladimiro Roca, kubański dysydent polityczny, od wielu lat sprzeciwiał się rządom Fidela Castro, a po jego śmierci Raula Castro – miał 80 lat.

31.07 – Angus Cloud, amerykański aktor znany z serialu Euforia” – miał 25 lat.

SIERPIEŃ 2023

5.08 – Helene Carrere d’Encausse, francuska historyczka pochodzenia gruzińskiego, pierwsza kobieta na czele Akademii Francuskiej – miała 94 lata.

7.08 – William Friedkin, amerykański reżyser, m.in. filmów „Francuski łącznik” i „Egzorcysta” – miał 87 lat.

8.08 – Jamie Reid, brytyjski artysta epoki punk rocka, najbardziej znany jako twórca logo i autor okładek płyt zespołu Sex Pistols – miał 76 lat.

22.08 – Toto Cutugno, włoski piosenkarz, uważany za symbol włoskiej piosenki za granicą, największą popularność przyniosła mu piosenka „L’italiano” ze słowami „Lasciatemi cantare” – miał 80 lat.

25.08 – Siergiej Fiłatow, w latach 90. XX w. szef administracji (kancelarii) prezydenta Rosji Borysa Jelcyna, znany z zaangażowania w budowę demokratycznej Rosji – mił 87 lat.

26.08 – Gleb Panfiłow, radziecki i rosyjski reżyser, twórca m.in. filmów „Trzeba przejść przez ogień”, „Początek” i „Temat” – miał 89 lat.

29.08 – Edmund A. Szymczak, porucznik, jeden z ostatnich mieszkających w Wielkiej Brytanii żołnierzy Armii Andersa – miał 100 lat.

30.08 – Jack Sonni, amerykański muzyk, były gitarzysta brytyjskiego zespołu Dire Straits – miał 68 lat.

30.08 – Mohamed Al-Fayed, egipski miliarder, były właściciel londyńskiego domu towarowego Harrods, ojciec Dodiego Al-Fayeda, który 26 lat temu zginął razem księżną Dianą w wypadku samochodowym – miał 94 lat.

WRZESIEŃ 2023

9.09 – Mangosuthu Buthelezi, książę Zulusów, były minister spraw wewnętrznych RPA, w czasie apartheidu przewodził walkom z Afrykańskim Kongresem Narodowym, w których zginęły tysiące ludzi – miał 95 lat.

10.09 – Charlie Robison, amerykański piosenkarz country music i autor tekstów, do jego piosenek należą m.in. „My Hometown”, „El Cerrito Place” i „New Year’s Day” – miał 59 lat.

13.09 – Mircea Snegur, działacz mołdawskiej partii komunistycznej, pierwszy prezydent Mołdawii w latach 1990-1996 – miał 83 lata.

15.09 – Fernando Botero, kolumbijski artysta znany z obrazów i rzeźb przedstawiających postacie w groteskowej i przerysowanej formie, był jednym z najbogatszych artystów na świecie – miał 91 lat.

22.09 – Giorgio Napolitano, włoski polityk, prezydent Włoch w latach 2006-2015 – miał 98 lat.

25.09 – Matteo Messina Denaro, sycylijski mafioso, przywódca cosa nostry od 2006 r., tzw. capo di tutti capi, w 2023 r. został zatrzymany przez włoskie służby po 30 latach ukrywania się – miał 61 lat.

27.09 – Michael Gambon, irlandzko-brytyjski aktor, znany m.in. z roli Dumbledore’a w serii filmów o Harrym Potterze – miał 82 lata.

29.09 – Dianne Feinstein, amerykańska polityk, wpływowa demokratyczna senator z Kalifornii, pierwsza kobieta na stanowiskach burmistrza San Francisco i szefa komisji ds. wywiadu Senatu USA – miała 90 lat.

PAŹDZIERNIK 2023

8.10 – Laszlo Solyom, węgierski prawnik, prezes Trybunału Konstytucyjnego, prezydent Węgier w latach 2005-2010 – miał 81 lat.

13.10 – Louise Glück, amerykańska poetka i eseistka, laureatka literackiej Nagrody Nobla w 2020 r., a także Nagrody Pulitzera – miała 80 lat.

16.10 – Martti Ahtisaari, prezydent Finlandii w latach 1994-2000, wielokrotnie był negocjatorem w rozwiązywaniu konfliktów międzynarodowych, laureat Pokojowej Nagrody Nobla z 2008 r. – miał 86 lat.

27.10 – Li Keqiang, chiński ekonomista i polityk, premier rządu w latach 2013-2023 – miał 68 lat.

28.10 – Matthew Perry, amerykańsko-kanadyjski aktor, występował w roli Chandlera Binga w serialu „Przyjaciele” (1994–2004) – miał 54 lata.(PAP)

baj/ dki/