Święto pączków, faworków, racuchów i innych smakołyków. Dziś tłusty czwartek, rozpoczynający ostatni tydzień karnawału. Zgodnie z tradycją chrześcijańską, jest to ostatni czwartek przed Wielkim Postem, który zaczyna się w Środę Popielcową (1 marca).
Najpopularniejsze w tłusty czwartek są pączki. Tego dnia statystyczny Polak zjada ich dwa i pół. Te drożdżowe kule smażone na głębokim oleju były znane już w starożytnym Rzymie. Spożywano je podczas obchodów przełomu zimowo-wiosennego. Dawniej były nadziewane słoniną, boczkiem i mięsem. Dopiero potem pojawiła się wersja słodka, prawdopodobnie zapożyczona z kuchni arabskiej.
Obecnie pączki najczęściej są nadziewane marmoladą wieloowocową lub konfiturą różaną. Popularne są także wersje z likierem, budyniem, czekoladą a nawet twarogiem. Dawniej nadziewało się niektóre pączki migdałem lub orzechem włoskim, wierząc, że kto na taki trafi, będzie mieć w życiu szczęście.
Pączki znane były w Polsce już przed wiekami, podobnie racuchy, które podawano na stołach mieszczańskich już w XVI wieku. Jak długa i silna jest w naszym kraju tradycja jedzenia pączków, świadczy dziennikarski zapis z 1900 roku. Felietonista „Czasu” odnotował wtedy, że gdyby „zsypać w jedno miejsce pączki usmażone w tłusty czwartek we lwowskich cukierniach i kuchniach, powstałby stos wyższy, niż tatrzańskie szczyty”.
Według Zygmunta Glogera, historyka i etnografa, ostatni czwartek karnawału został nazwany „tłustym” od sycących i kalorycznych potraw podczas biesiadowania. Zarówno lud wiejski, jak i szlachta w ten sposób chcieli wynagrodzić sobie czekający ich sześciotygodniowy post, zakazujący hucznych zabaw, wesel i posiłków mięsnych.
W dawnej Polsce tłusty czwartek rozpoczynał cały tłusty tydzień, gdzie oprócz zabaw i tańców królowały suto kraszone potrawy, głównie mięsne, ale też pierożki i kapusta ze skwarkami. Na wsiach po domach chodził tak zwany „zapust”, dziwacznie przystrojony konik w towarzystwie dwóch oryginalnie ubranych osobników. Do ich obowiązków należało między innymi wypraszanie biesiadników z karczmy o północy przed Środą Popielcową.
Popularne do dziś jest staropolskie przysłowie: „Powiedział Bartek, że dziś tłusty czwartek, a Bartkowa uwierzyła, dobrych pączków nasmażyła”.
TS/IAR, Fot. Dreamstime.com