Zmarła wybitna socjolog i analityk polityczny prof. Jadwiga Staniszkis. W przyszłym tygodniu ukończyłaby 82 lata. Informację o śmierci profesor potwierdziła w poniedziałek po południu córka zmarłej Joanna Staniszkis.
W wieku 81 lat zmarła Jadwiga Staniszkis, profesor socjologii, publicystka. Zajmowała się socjologią polityki i ekonomii. W szczególności badała problematykę transformacji politycznej, gospodarczej i społecznej w Polsce oraz Europie Środkowej i Wschodniej.
W sferze jej zainteresowań znajdowały się także teorie realnego socjalizmu i postkomunizmu, a także globalizacji.
Była wykładowczynią Uniwersytetu Warszawskiego, a także Wyższej Szkoły Biznesu – National-Louis University w Nowym Sączu. Napisała wiele tekstów naukowych, publikowała także w prasie. Jest też autorką książek: „Ontologia socjalizmu”, „Postkomunizm”, „Władza globalizacji”, a także „O władzy i bezsilności” i „Zawładnąć! Zarys procesualnej teorii władzy”. Komentowała bieżące wydarzenia polityczne – przedstawiając opinie, które budziły wiele kontrowersji, nieraz zawierały konkretne oceny osób z najwyższych szczebli władzy.
Pracowała w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, była członkiem Komitetu Socjologii PAN. Wykładała na uniwersytetach zagranicznych, między innymi w UCLA, Uniwersytecie Harvarda, Uniwersytecie Michigan, a także w Chinach, Japonii i Tajwanie. Była stypendystką Wilson Center w Waszyngtonie.
Jej wczesne książki nie zostały opublikowane w Polsce. Pierwsza z nich, dotycząca dialektyki społeczeństwa socjalistycznego została, przetłumaczona w Japonii. Druga, o samoograniczającej się rewolucji pierwszej „Solidarności”, została napisana od razu po angielsku, ukazała się w Stanach Zjednoczonych, a dwa lata wcześniej została przetłumaczona we Francji.
Po polsku zaczęła publikować wraz z rozpoczęciem procesu transformacji ustrojowej. Pisała analizy ukazujące istotne w procesie transformacji problemy społeczne i polityczne.
Jadwiga Staniszkis urodziła się 26 kwietnia 1942 roku. Ukończyła studia w Sekcji Socjologicznej Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Warszawskiego. W 1978 roku uzyskała stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w dziedzinie socjologii a od 1992 roku jest profesorem.
W 1968 roku za udział w protestach studenckich spotkały ją represje – została zwolniona z pracy na Uniwersytecie i aresztowana na 7 miesięcy.
Po zwolnieniu kontynuowała działalność naukową. Pracę doktorską zaczęła pisać jeszcze w czasie aresztowania, a obroniła ją pracując jako nauczycielka w szkole pielęgniarskiej. Do pracy w Instytucie Socjologii przywrócono ją w 1981 roku.
Wcześniej, w sierpniu 1980 roku, została zaproszona przez Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w Gdańsku do udziału w negocjacjach ze stroną rządową. Weszła w skład Komisji Ekspertów MKS. Po zawarciu porozumień sierpniowych i utworzeniu NSZZ „Solidarność” doradzała związkowcom. Po wprowadzeniu stanu wojennego wykładała we Wszechnicy Solidarności i publikowała w prasie podziemnej.
Odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Dostała też Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej za badania nad procesem transformacji Polski i świata. Została także upamiętniona na muralu „Kobiety wolności” na stacji PKM Strzyża w Gdańsku w 2019 roku.
IAR