Polska młodzież rzadziej sięga po substancje psychoaktywne – wynika z ogłoszonych w poniedziałek wyników najnowszego badania ESPAD, mierzącego poziom używania przez młodzież narkotyków i używek. Najbardziej popularną używką wśród uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych wciąż jest alkohol.
Wyniki badań są alarmujące, choć poprawiły się w porównaniu z poprzednimi latami. 84 proc. osób w wieku 15-16 lat (młodsza grupa) przyznaje, że chociaż raz w ciągu swojego życia piło alkohol. To spadek o 3 proc., w porównaniu z badaniem przeprowadzonym cztery lata temu. Z kolei wśród nastolatków między 17 a 18 rokiem życia (starsza grupa) do picia przyznaje się 96 proc. osób, co jest wynikiem zbliżonym do rezultatu poprzednich badań.
Dziewczynki piją niemal tyle samo co chłopcy. – Jednak ta tendencja nie wskazuje na to, że dziewczynki pija więcej. Po prostu spadło spożycie alkoholu przez chłopców – wyjaśniał dr Janusz Sierosławski z Instytutu psychiatrii i Neurologii. Młodzież najchętniej sięga po piwo, a najrzadziej po wino.
Wielu uczniów przyznaje się do przekraczania stanów nietrzeźwości – w ciągi 30 dni przed badaniem upiło się 13 proc. uczniów z młodszej grupy wiekowej i 20 proc. ze starszej.
Trudniej jest natomiast zakupić alkohol nastolatkom, choć jego dostępność wciąż jest wysoka. Zwiększyła się również świadomość młodych ludzi w zakresie ryzyka szkód zdrowotnych i społecznych jakie może powodować alkohol.
O wiele mniej niż alkohol rozpowszechnione są substancje nielegalne, jak narkotyki. Większość badanych nigdy nie sięgnęła po środki prawnie zabronione. Ci, którzy spróbowali, robili to incydentalnie, eksperymentując najczęściej z marihuaną lub haszyszem. Raz w ciągu całego swojego życia używało ich 24,3 proc. młodych uczniów i 37,3 proc. starszych.
Na drugim miejscu pod względem zażywania nielegalnych substancji jest amfetamina – ok. 4,6 wśród uczniów gimnazjów i 8,3 proc. wśród uczniów szkół poziomu wyższego. Zarówno eksperymentowanie z substancjami nielegalnymi, jak ich okazjonalne używanie, jest bardziej rozpowszechnione wśród chłopców niż wśród dziewcząt. Także w przypadku używania wszelkiego rodzaju substancji nielegalnych młodzież coraz bardziej zdaje sobie sprawę z niebezpieczeństwa.
Rzadziej niż przetworów konopi młodzi ludzie używają dopalaczy. Wśród starszych uczniów ilość tych substancji psychoaktywnych zażytych w ciągu całego życia zmalała.
– Wyniki są tak dobre, bo mamy coraz mądrzejszą młodzież – powiedział Agencji Informacyjnej Polska Press Jarosław Pinkas, sekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia. – Może ma w tej chwili inne aktywności i do tego, żeby być szczęśliwą nie potrzebuje ani piwa, ani wódki, ani narkotyków – dodał.
Wiceminister podkreślił, że rolę w obniżeniu spożycia alkoholu ma także działalność edukacyjna, gdzie oferta pozaszkolna – np. możliwość uprawiania sportu – jest bardziej atrakcyjna. – Nie zapanowaliśmy w pełni nad zjawiskiem rozpowszechniania narkotyków, zwłaszcza dopalaczy, ale jeżeli będziemy konsekwentni, to także one znikną ze świadomości ludzi. Jeżeli młodzież będzie miała inną alternatywę nie będzie sięgać po środki psychoaktywne – przekonywał sekretarz stanu.
Zdaniem osób przeprowadzających badanie, jego wyniki wskazują na pewne sukcesy w ograniczaniu dostępności alkoholu dla nieletnich, co jest jedną z najbardziej obiecujących strategii ograniczania problemów alkoholowych. Zarówno ograniczenie spożycia alkoholu, jak i przetworów konopi można w części przypisać efektom przekazów profilaktycznych.
Z raportu wynika, że zmniejszenie spożywania dopalaczy wskazuje, że fala zatruć w pierwszej połowie tego roku miała charakter incydentalny, związany z delegalizacją szeregu tych substancji. – Mamy tutaj przykład działań efektownych, ale nie efektywnych. Kiedy pojawia się informacja, że dana substancja zniknie z dnia na dzień, ci którzy nią handlują chcą ją jak najszybciej sprzedać. Z kolei ich klienci chcą ją zużyć zanim stanie się nielegalna. Stąd fala zatruć – doprecyzowywał dr Janusz Sierosławski.
Badanie zrealizowano w maju i czerwcu 2015 roku, w ramach międzynarodowego projektu European School Survey Project on Alcohol and Drugs, na losowej próbie reprezentatywnej uczniów trzecich klas szkół gimnazjalnych (wiek: 15-16 lat) oraz drugich klas szkół ponadgimnazjalnych (wiek: 17-18 lat) naszego kraju.
Badania ESPAD (European School Survey Project on Alcohol and Drugs – europejski sondaż nt. alkoholu i narkotyków w szkołach) podjęto po raz pierwszy w 1995 roku z inicjatywy grupy ds. zwalczania przestępstw związanych z narkotykami (Co-operation Group to Combat Drug Abuse and Illcit Trafficking in Drugs), działającej przy Radzie Europy. Badanie przeprowadzane jest raz na cztery lata.
Leszek Rudziński AIP