W tym roku przypada szczególna, bo 35. rocznica pacyfikacji KWK Wujek. Podczas uroczystości pod Wujkiem wojskowi nigdy nie ingerowali w treść apelu. A teraz? Piotr Duda, szef „Solidarności”, jak najszybciej powinien ustalić szczegóły z ministrem obrony narodowej Antonim Macierewiczem. Chociaż uroczystości w rocznicę „Wujka” dopiero za dwa i pół miesiąca to górnicy – uczestnicy wydarzeń już teraz obawiają się, że w ich przypadku dojdzie do wymuszenia przeczytania apelu smoleńskiego.
Każdego roku uroczystościom upamiętniającym tamte tragiczne wydarzenia towarzyszyła asysta wojskowa. Nikt nie wyobraża więc sobie, żeby w tym roku było inaczej. Jednak od kiedy ministrem obrony narodowej został Antoni Macierewicz, warunkiem uzyskania wojskowej asysty jest odczytanie tzw. apelu smoleńskiego, czyli listy osób, które zginęły w katastrofie pod Smoleńskiem w 2010 roku. Kilka miesięcy temu doszło już w tej sprawie do politycznej awantury – w Poznaniu uroczystości związane z 60. rocznicą wydarzeń czerwca 1956 roku nie miały wojskowej asysty.
Chociaż do grudnia i uroczystości pod Wujkiem zostały jeszcze trzy miesiące, organizatorzy zastrzegają: – Chcemy, aby apel poległych był taki jak co roku. Wspominamy naszych kolegów i to jest dzień ich pamięci. Nie chcemy żadnych zmian w treści apelu i mamy nadzieję, że do żadnych nie dojdzie. Możemy wspomnieć ofiary spod Smoleńska, ale tylko tak jak zawsze wspominamy wydarzenia z grudnia 1970 roku czy czerwca 1956 – mówi Krzysztof Pluszczyk, przewodniczący zarządu Społecznego Komitetu Pamięci Górników KWK Wujek poległych 16 grudnia 1981 roku. Chociaż uroczystości w rocznicę „Wujka” dopiero za dwa i pół miesiąca to górnicy – uczestnicy wydarzeń już teraz obawiają się, że w ich przypadku dojdzie do wymuszenia przeczytania apelu smoleńskiego. Od listopada 2015 roku, aby uroczystości państwowej towarzyszyła asysta wojskowa, jej organizatorzy muszą wyrazić zgodę na odczytanie tzw. apelu smoleńskiego, czyli 96 nazwisk – ofiar katastrofu prezydenckiego samolotu z 10 kwietnia 2010 roku. Ten wymóg wprowadził minister obrony narodowej Antoni Macierewicz.
Lista smoleńska została nawet odczytana podczas 333. rocznicy odsieczy wiedeńskiej. Cała Polska była też świadkiem przepychanek między Ministerstwem Obrony Narodowej a bohaterami powstania warszawskiego, którzy nie chcieli, by do ich apelu pamięci dołączano nazwiska ofiar Tu-154. Warto dodać, że odkąd są organizowane uroczystości rocznicowe związane z pacyfikacją kopalni „Wujek” i śmiercią 9 górników, jeszcze nigdy nie było prób ingerencji wojska w treść apelu poległych. Przed uroczystościami strona wojskowa otrzymuje treść apelu i nanoszone są ewentualne techniczne poprawki. – Nie wyobrażam sobie, aby w tym roku treść apelu została zmieniona. To jest naszym zdaniem niemożliwe i nie zgodzimy się na to. W tym jednym dniu roku chcemy nasz szacunek oddać tym, którzy zginęli podczas najtragiczniejszych wydarzeń stanu wojennego. Zasłużyli na to, by wszystkie myśli i modlitwy poświęcić tylko im – zaznacza Krzysztof Pluszczyk, przewodniczący zarządu Społecznego Komitetu Pamięci Górników KWK Wujek poległych 16 grudnia 1981 roku.
Zdaniem uczestnika wydarzeń sprzed 35 lat Jerzego Wartaka, nie można dzielić ofiar i rodzin oraz prowadzić politycznych targów związanych z treścią apelu poległych. – Katastrofa w Smoleńsku była strasznym wypadkiem, współczujemy wszystkim ofiarom. Nie mieszajmy jednak porządków. Czy można porównywać śmierć od kul ZOMO ojców np. przykład Kasi Kopczak czy Agnieszki Gzik ze śmiercią w katastrofie lotniczej? Zresztą po co to w ogóle robić ? – pyta Jerzy Wartak i dodaje: – Nie ma dnia, by nie wspominano w mediach wydarzeń z 10 kwietnia 2010 roku. O Wujku mówi się właściwie tylko w grudniu, a pamiętajmy, że to ofiara naszych kolegów przybliżyła Polskę do demokracji. Obecna władza ze Smoleńska zrobiła religię. Za chwilę będzie jak w latach 50., gdy w każdym mieście był plac, albo pomnik Stalina. Podobnie dzieje się ze ś.p. Lechem Kaczyńskim. Ja tylko ostrzegam, by nie otrzeć się w tym wszystkim o śmieszność. Nie sądzę, by się to podobało byłemu prezydentowi – mówi Wartak.
Na apele poległych pod kopalnią Wujek przyjeżdżają od lat prezydenci, premierzy. A jeszcze 1986 roku za udział w obchodach wsadzano do więzienia. Właśnie w tamtym roku w katowickim areszcie padł pomysł, by stworzyć społeczny komitet pamięci, którego celem była zbiórka na budowę pomnika-krzyża. W sprawie ewentualnych zmian w apelu poległych na KWK Wujek wiele będzie zależało od postawy związkowców z NSZZ Solidarność, a zwłaszcza jego przewodniczącego Piotra Dudy, który powinien – po to, by uniknąć medialnych przepychanek – już teraz ustalić szczegóły z ministrem Antonim Macierewiczem.
Rok pamięci „Wujka”
Sejmik województwa śląskiego ustanowił rok 2016 rokiem pamięciu wydarzeń na kopalni Wujek w 1981 roku. 16 grudnia 2016 roku przypadnie 35. rocznica pacyfikacji Kopalni Węgla Kamiennego Wujek w Katowicach. Dziewięciu górników protestujących przeciwko wprowadzeniu trzy dni wcześniej stanu wojennego zginęło od kul funkcjonariuszy ZOMO. To ważna rocznica utrwalająca nie tylko heroizm górników, ale też ludzi naszego województwa, których dotknęły represje tamtych lat – czytamy w uchwale przyjętej jednogłośnie. W najbliższy czwartek w związku z obchodami „Roku Pamięci Ofiar Pacyfikacji KWK Wujek”w Śląskim Centrum Wolności i Solidarności oraz w Zespole Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 2 w Katowicach (ul. Mikołowska 131) zaplanowano konferencję adresowaną do nauczycieli, bibliotekarzy, regionalistów i wszystkich zainteresowanych. Połączona będzie z bezpłatnym zwiedzaniem wystawy i spotkaniem ze świadkami wydarzeń w Izbie Pamięci Kopalni Wujek przy Śląskim Centrum Wolności i Solidarności.
Agata Pustułka aip/fot.Dziennik Zachodni