Rok temu zmarł w Bostonie Stanisław Barańczak – poeta, tłumacz i krytyk literacki. Miał 68 lat. Był współtwórcą Nowej Fali, teoretykiem i tłumaczem literatury.
Był także współzałożycielem i działaczem KOR-u, za działalność opozycyjną objętym zakazem druku i usuniętym z pracy na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przywrócony dopiero po interwencji „Solidarności” w 1980 roku.
Wielokrotnie był wymieniany jako kandydat do literackiej Nagrody Nobla. Od początku lat 80, po wyjeździe z Polski, wykładał na najbardziej prestiżowej uczelni na świecie – na amerykańskim Harvardzie.
W 1968 roku ukazał się jego pierwszy tomik wierszy „Korekta twarzy”. Jako jeden z liderów „Pokolenia ‘68” w swojej twórczości dał świadectwo nie tylko przeżyciom Marca ’68 i Grudnia ‘70, ale też codziennego życia w PRL-u. Od początku kreował nową poetykę, nazwaną „nowo-falową”, którą cechowała demaskatorska postawa wobec języka propagandy. I tak, niechcący, wkroczył swoją poezją w sferę polityki.
Poezja Barańczaka łączy w sobie wiele tradycji literackich: barokową stylistykę i typową dla romantyzmu postawę bohatera lirycznego, a także awangardowe podejście do pracy nad wierszem. Jako poeta-lingwista był kontynuatorem doświadczeń poetyckich Mirona Białoszewskiego, którego jest wielbicielem. Publikował pod wieloma pseudonimami, z których najbardziej znane to Barbara Stawiczak, Feliks Trzymałko i Szczęsny Dzierżankiewicz.
W grudniu 1981 roku z konieczności Barańczak stał się poetą emigracyjnym, poetą-wygnańcem. Temat wygnania, jako problem uniwersalny, dotykający każdego człowieka, pojawiał się potem w jego głośnych tomikach „Atlantyda” czy „Widokówka z tego świata”. Szczególne miejsce w jego twórczości zajmuje tomik „Dziennik poranny ” pochodzący z okresu „nowo-falowego”. Sporą część dorobku Barańczaka stanowi praca przekładowa z języka angielskiego, rosyjskiego i litewskiego. Barańczak jest między innymi autorem tłumaczeń na język polski dramatów Szekspira, uznanych za wybitne i najlepsze z dotychczasowych.
W 1976 był jednym z założycieli Komitetu Obrony Robotników, a wcześniej złożył również podpis pod słynnym „Listem 59”, będącym protestem intelektualistów przeciwko poprawkom do Konstytucji PRL, ograniczającym suwerenność Polski. Poza tym podpisał się pod listem do intelektualistów zachodnich w sprawie represji wobec strajkujących robotników. Wszystko to sprawiło, że został objęty zakazem druku, a jego utwory ukazywały się przez lata jedynie w II obiegu. Współredagował wiele podziemnych czasopism – miedzy innymi „Zapis” – pierwsze inteligenckie podziemne pismo.
IAR