PKW jest zaniepokojona zmianami, które PiS chce wprowadzić w kodeksie wyborczym. Na wprowadzenie wielu z nich jest zbyt mało czasu.
Wybory samorządowe są najtrudniejsze do zorganizowania i przeprowadzenia, bo jednocześnie odbywają się cztery różne wybory: do rad gmin, powiatów i sejmików, oraz wybory wójtów, a w Warszawie także do rad dzielnic. Startuje największa liczba komitetów i zgłaszanych kandydatów. Państwowa Komisja Wyborcza od miesięcy testuje informatyczne wsparcie systemu wyborczego. To właśnie to ogniwo zawiodło w 2014 roku i dlatego nie można było szybko podać wyników wyborów samorządowych. System działa już sprawnie, ale przygotowane rozwiązania odpowiadają obecnym zapisom kodeksu wyborczego. – Jeśli zaproponowane zmiany w kodeksie wyborczym wejdą w życie, obecny system, który działa sprawnie, musi pójść do kosza, bo będzie nieprzydatny do przeprowadzenia wyborów - podkreślił Wojciech Hermelińs-ki, przewodniczący PKW. Dodał, że Krajowe Biuro Wyborcze nie da gwarancji zbudowania nowego systemu informatycznego, który ma wspierać pracę organów wyborczych. Zaniepokojenie budzi też zapis o zakończeniu kadencji obecnych wojewódzkich komisarzy wyborczych z dniem wejścia w życie ustawy. Zamiast 51 komisarzy wojewódzkich, ma być powołanych w sumie 396 wojewódzkich i powiatowych komisarzy, od których wymagane jest tylko wykształcenie prawnicze. – Nie ma mowy o ich apolityczności, która jest właściwa dla sędziów – podkreśla szef PKW.
Nie bez znaczenia jest też fakt, że w krótkim czasie wybory będą musiały przygotować osoby bez żadnego przygotowania i doświadczenia w tej trudnej materii. W trzy miesiące komisarze będą musieli podzielić kraj na okręgi, a w miesiąc na obwody. Teraz jest na to – odpowiednio – 15 miesięcy i rok. – Mamy poważne obawy co do sposobu podziału na okręgi czy obwody, nie możemy wykluczyć swoistego żonglowania okręgami – podkreślił sędzia Hermeliński. Zastrzeżenia budzi też nowa procedura liczenia głosów, dlatego że wydłuży ten proces, zamiast go skrócić. Oczekiwania społeczne są takie, by wyniki podawane były jak najszybciej. [zaj_kat]Wiele wątpliwości, nie tylko PKW, ale także KBW, wywołuje definicja znaku X. Według PiS, mają to być „co najmniej dwie linie przecinające się wewnątrz kratki”. To może być np.*, #, przekreślony znak równania i wiele innych. W dodatku zamazanie kratki i postawienie znaku X w innej kratce nie unieważnia głosu. To nie zabezpiecza przed ewentualnym postawieniem X w innej kratce i zamalowaniem wcześniejszego głosu. Lista zastrzeżeń zgłoszonych przez prawników PKW i KBW jest o wiele dłuższa. Dodać można jeszcze choćby: rejestrację komitetów u komisarza wojewódzkiego – jednego w całym województwie, co oznacza, że może on sobie nie poradzić z tym, będzie miał zbyt mało czasu. Komitety partii politycznych i koalicyjne są uprzywilejowane w zgłaszaniu kandydatów do obwodowych komisji wyborczych. Zmiany dotyczące przyjmowania korzyści niemajątkowych przez komitety wyborcze powodują zaburzenie jawności finansowania kampanii wyborczej. Z kolei Beata Tokaj, szefowa KBW, stwierdziła, że znacznie wzrośnie koszt wyborów. Zamiast obecnych 51 będzie 396 komisarzy wyborczych, korpus urzędników wyborczych, podwójne komisje obwodowe. Trzeba też będzie kupić sprzęt do transmisji z lokali wyborczych i transmisję opłacić. To spowoduje koszty większe o 327 milionów zł w stosunku do tego, co zapisano w projekcie budżetu na przyszły rok. Projekt zaś przewiduje 307,9 mln zł. W sumie przyszłoroczne wybory samorządowe mogą nas kosztować około 635 mln zł. Projekt zmian w kodeksie wyborczym przygotowany przez PiS przewiduje dużo zmian, obejmujących wszystkie wybory. Najistotniejsze to:
Zlikwidowano głosowanie korespondencyjne.
Będą podwójne obwodowe komisje wyborcze – jedna przeprowadza wybory, druga liczy głosy i ustala wyniki.
Liczenie głosów: przewodniczący każdą kartę wyjętą z urny omawia (czy ważna i na kogo oddany głos), następnie każdy członek komisji bierze ją do ręki, sprawdza i sam notuje stwierdzenie przewodniczącego.
Wprowadzono nowy rozdział poświęcony mężom zaufania i obserwatorom społecznym. Mężowie mają większe kompetencje niż obserwatorzy.
Przewidziany jest inny sposób wyłaniania obwodowych komisji wyborczych – w pierwszej kolejności zgłaszają kandydatów komitety, które w ostatnich wyborach w danym województwie wprowadziły radnych do sejmiku lub posłów do Sejmu.
Komitety wyborcze będą mogły przyjmować od osób fizycznych niepieniężne korzyści majątkowe w postaci nieodpłatnego: rozpowszechniania plakatów i ulotek wyborczych; pomocy w pracach biurowych; wykorzystania przedmiotów i urządzeń, w tym pojazdów mechanicznych, udostępniania miejsc do ekspozycji materiałów wyborczych przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej w zakresie reklamy.
Kadencja obecnych komisarzy wojewódzkich wygasa w dniu wejścia w życie ustawy, zostaną powołani nowi.
Będą powołani powiatowi komisarze wyborczy, z bardzo istotnymi zadaniami, m.in. podziału na stałe obwody głosowania, powstanie też korpus urzędników wyborczych.
Mieszkańcy przed wyborami dostaną do skrzynek pocztowych informacje dotyczące wyborów: daty, godziny, sposobu głosowania, warunków ważności głosów itp.
Jolanta Zielazna (aip)