Kalafior, choć to warzywo, jest też kwiatem, bo właśnie częścią, którą jemy, jest kwiat, zwany różą kalafiora. Piszemy o różnych kolorach kalafiorów oraz o tym, jakie właściwości ma kalafior i jak uprawiać go w ogrodzie.
Kalafior jest odmianą kapusty warzywnej. Jest on zwany też kapustą cypryjską, to skrzyżowanie paru odmian dzikich kapust. Rosły one m.in. w pobliżu Morza Śródziemnego, a na tym morzu leży Cypr. Do Polski kalafior trafił dzięki królowej Bonie, która sprowadziła też włoszczyznę. To popularne u nas warzywo jest bogate w witaminę C, witaminy z grupy B, witaminę K oraz kwas foliowy. Zawiera m.in. wapń, potas, żelazo, cynk, sód, magnez i fosfor.
Kalafior ma właściwości przeciwnowotworowe (m.in. na raka prostaty), pomaga zwalczyć bóle reumatyczne. Wspomaga układ odpornościowy i wpływa korzystnie na stan naszych kości. Zaleca się go osobom zamierzającym przejść na dietę odchudzającą, ponieważ jest niskokaloryczny. 100 gramów ugotowanego kalafiora to zaledwie 23 kalorie. Podczas gotowania kalafior wydziela specyficzny zapach. To sprawka olejków eterycznych zawartych w tym warzywie, które ulatniają się w wysokiej temperaturze.
Istnieją różne odmiany kalafiora, ale do najbardziej znanych zalicza się odmiany wiosenne, te na zbiór letni oraz jesienne. Wiosenne odmiany kalafiora mogą być uprawiane na polu, lecz często – aby szybciej otrzymać plon – są uprawiane w szklarniach czy pod folią. W sprzedaży najwcześniejszy, bo wiosenny, kalafior można spotkać już na początku maja. Kalafior z uprawy najpóźniejszej, bo jesiennej, można natomiast kupić nawet pod koniec września. Nie tylko sezon decyduje o odmianie tego warzywa. Ogrodnicy i plantatorzy rozróżniają kalafior, który ma być sprzedawany detalicznie (tzw. kalafior na świeży/zielony rynek) oraz kalafior przemysłowy (choćby do przetwórni i chłodni). Można kupić ponadto kalafior ozdobny. Nie tylko białe kalafiory można spotkać. Uprawiane są, chociaż w znacznie mniejszej skali, kalafiory w kolorze pomarańczowym, zielonym, nawet fioletowym. W tym przypadku docenia się nie walory smakowe, tylko wygląd. Można z takiego warzywa tworzyć ozdobne kompozycje.
– Kalafior można wysiać. Warto zrobić to w lutym lub na przełomie lutego i marca, wysiewając nasiona do korytka z ziemią i przechowywać je mniej więcej do przełomu kwietnia i maja w warunkach domowych – mówi Jarosław Mikietyński, ogrodnik Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. – Znacznie częściej jednak praktykuje się zakup gotowej flancy kalafiora na przełomie kwietnia i maja. Ogrodnik dodaje: – Kalafiorowi najbardziej odpowiada temperatura nieco niższa od pokojowej. Powinna wynosić około 15 stopni Celsjusza. Spore różnice temperatur mogą skutkować tym, że kalafior zbyt szybko dojrzeje, zanim jeszcze główka osiągnie odpowiednie rozmiary. Warzywo to najlepiej rośnie w żyznej, urodzajnej, bogatej w składniki mineralne glebie, która jest kompostowana. Potrzebuje stałego nawodnienia. Kalafior ma dosyć płytki system korzeniowy, więc ziemia, w której rośnie, musi przetrzymywać wodę. Warzywo to wymaga stanowiska nasłonecznionego. Przyjmuje się, że przynajmniej przez 6 godzin dziennie kalafior powinien mieć dostęp do promieni słonecznych. Sucha, uboga gleba oraz zacienione miejsce nie sprawdzą się w przypadku wymagającego kalafiora. – Gdy główka kalafiora osiągnie odpowiednie rozmiary, można złamać jeden liść kalafiora i nim przykryć tę główkę, można go nawet przypiąć klamerką – radzi nasz rozmówca. – Dzięki temu zabiegowi główka kalafiora podczas zbiorów będzie wyglądała świeżo i będzie miała biały, zdrowy kolor. Bywa, że kalafior sam przykryje się liściem. W ten sposób główka zyska naturalną ochronę przed słońcem. Warto nawozić ziemię, w której rośnie kalafior. – Polecałbym ekologiczny nawóz, jakim jest obornik, sprawdzi się również kompost – wymienia dalej Mikietyński. – Często wykorzystuje się wieloskładnikowe nawozy mineralne. Można je w sezonie stosować regularnie, co 3–4 tygodnie.
Kalafior jest atakowany przez szkodniki i choroby tak samo, jak inne warzywa kapustne. Wrogiem kalafiora jest np. śmietka kapuściana wywodząca się z muchówek. Można zapobiec pojawianiu się śmietki, stosując głęboką orkę po zbiorze plonu. Najskuteczniejsza w walce z tym małym szkodnikiem jest jednak chemia w formie oprysku. Skaczące chrząszcze, czyli pchełki, też atakują kalafior. Tutaj również zaleca się oprysk chemiczny. Kiła kapusty to natomiast choroba grzybowa, która zagraża kalafiorowi. Pojawia się wówczas szara pleśń. Zarodniki mogą przetrwać w glebie nawet 8 lat. Porażone rośliny należy zlikwidować.
Sławomir Bobbe (aip)