Internauci podważają wiarygodność najnowszego nagrania przywódcy Rosji Władimira Putina, które krąży w sieci, sugerując, że to oszustwo Kremla. „Materiał nie zawiera typowych cech deepfake’a. Zauważalne błędy raczej wynikają z kompresji materiału” – powiedziała PAP Klaudia Dobińska z NASK.

W sieci pojawił się film opublikowany 16 kwietnia przez byłego wiceministra spraw wewnętrznych Ukrainy Antona Heraszczenkę. Na nagraniu widać Władimira Putina siedzącego za stołem i mówiącego do kamery. Ukraiński polityk, a także część polskich mediów oraz internauci twierdzą, że na opublikowanych kadrach z odprawy prezydenta z członkami rządu, która miała miejsce dzień wcześniej w formie wideokonferencji, zamiast prawdziwego przywódcy Rosji wystąpił „cyfrowy Putin”, a nagranie jest tzw. deepfake’m.

Z analizy technicznej przeprowadzonej na podstawie oryginalnego nagrania dostępnego na oficjalnej stronie internetowej Kremla wynika jednak, że nie mamy do czynienia z manipulacją opartą na sztucznej inteligencji.

Istotnie, na nagraniu zwraca uwagę efekt rozmycia postaci, zwłaszcza w okolicach ramion oraz w miejscach kontaktu z tłem, co może sugerować, że wizerunek rosyjskiego prezydenta został wygenerowany cyfrowo lub poddany edycji. Specjaliści z Państwowego Instytutu Badawczego NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa), po przeanalizowaniu nagrania stwierdzili, że „materiał nie zawiera typowych błędów charakterystycznych dla deepfake” oraz że „jakość nagrania jest słaba”.

„Materiał nie zawiera typowych błędów dla deepfake, czyli słabej synchronizacji treści mowy z ruchem ust, rozmazania, ani wyostrzenia obszaru ust, charakterystycznych artefaktów dla manipulacji, ani delikatnych problemów z mimiką. Analiza dźwięku również nie wykazuje cech charakterystycznych dla mowy syntetycznej. Zauważalne błędy raczej są związane z kompresją materiału” – stwierdziła w rozmowie z PAP Klaudia Dobińska z NASK.

Heraszczenko zasugerował, że „cyfrowego Putina” stworzyły służby Kremla. Tego typu sugestie stały się fundamentem teorii spiskowych, według których prawdziwy przywódca Rosji już nie żyje lub jest poważnie chory.

Również ekspertka ds. dezinformacji, dr Ilona Dąbrowska z UMCS, zwróciła uwagę na niską jakość materiału. W poprzednich wystąpieniach Putina publikowanych w sieci jakość filmów była zawsze wysoka.

Wydaje się, że to wpadka służb Putina, które puściły do sieci nagranie przypominające deepfake, nie umknęła uwadze Ukraińców. Piotr Żochowski, ekspert Ośrodka Studiów Wschodnich nie wykluczył, że ukraińskie służby mogły celowo wykorzystać to nagranie, aby podważyć autorytet Putina i zasugerować, że już nie rządzi krajem. „To może być element wojny informacyjnej między Ukrainą a Rosją” – powiedział PAP Piotr Żochowski.

Technologia deepfake pozwala na edytowanie materiałów wizualnych i dźwiękowych z pomocą sztucznej inteligencji. Technologia ta może być wykorzystywana do celów budzących obawy, takich jak dyskredytowanie przeciwników politycznych. Na początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę Kreml wykorzystywał technologię do tworzenia sfabrykowanych orędzi prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego.

„Warto zaznaczyć, że technologia ta ciągle się rozwija, a jej możliwości są udoskonalane. Dlatego też pierwotne materiały typu deepfake, które już na pierwszy rzut oka zdradzały swoją fikcyjność poprzez np. zniekształcone twarze, ustępują dziś miejsca zaawansowanym systemom, które generują materiały o bardzo dobrej jakości. Te z kolei są coraz trudniejsze do oceny i zakwalifikowania ich jako fikcyjne – szczególnie przez nieświadomego istnienia takiej technologii widza”- zauważyła Ilona Dąbrowska. (PAP)