Powraca sprawa tragicznie zmarłego agenta DEA Enrique „Kikiego” Camareny, który w 1985 roku został zakatowany na śmierć przez członków meksykańskiego kartelu. Rodzina agenta antynarkotykowego złożyła pierwszy tego typu pozew w historii, wymierzony przeciwko jednej z najpotężniejszych organizacji przestępczych zza południowej granicy USA. Proces będzie oparty o Ustawę Antyterrorystyczną z 1992 roku, ale wszczęcie postępowania umożliwiło dopiero wpisanie meksykańskich karteli na listę zagranicznych organizacji terrorystycznych przez Donalda Trumpa.
W momencie śmierci 37-letni Enrique „Kiki” Camarena był funkcjonariuszem Agencji do Walki z Narkotykami (DEA) urodzonym w Meksyku, ale wychowanym w Stanach Zjednoczonych. 7 lutego 1985 roku Camarena został porwany sprzed konsulatu USA w Guadalajarze. Wraz z nim uprowadzony został także Alfredo Zavala-Avelar. Mężczyźni byli torturowani przez ok. 30 godzin, a następnie zostali zamordowani.
Wyrok śmierci na Camarenę mieli wydać ówcześni meksykańscy narkobaronowie: Miguel Ángel Félix Gallardo, Ernesto „Don Neto” Fonseca Carrillo i Rafael Caro Quintero. Ten ostatni – swego czasu jeden z 10 najbardziej poszukiwanych zbiegów na świecie – został w lutym tego roku poddany ekstradycji do Stanów Zjednoczonych. Agencja Reutera donosiła wówczas, że Caro Quintero miał być „prezentem” od Meksyku dla Donalda Trumpa, a jednocześnie elementem negocjacji w sprawie nałożenia przez prezydenta USA 25-procentowych ceł na towary z Meksyku.
W zemście za śmierć Camareny DEA rozpoczęło wielkie polowanie na meksykańskich baronów narkotykowych, nazwane operacją „Leyenda”, która zakończyła się spektakularnym sukcesem. Gallardo, „Don Neto” i Caro Quintero trafili do USA, gdzie zostali skazani na 40 lat więzienia. Tylko Caro Quintero zdołał unikać sprawiedliwości jeszcze przez całe lata. Było to możliwe na skutek ucieczki przestępcy ze Stanów Zjednoczonych po zwolnieniu go z więzienia z przyczyn proceduralnych w 2013 roku. Narkobaron trafił za kratki ponownie dopiero w 2022 roku.
W drugiej połowie lutego bieżącego roku USA wpisało na listę zagranicznych organizacji terrorystycznych meksykańskie kartele narkotykowe. Uznanie organizacji za terrorystyczne było wynikiem podpisania przez Donalda Trumpa dekretu wykonawczego, w którym prezydent zlecił to Departamentowi Stanu. Na liście znalazł się m.in. kartel z Sinaloa.
Znalezienie się karteli narkotykowych na liście organizacji terrorystycznych umożliwiło zastosowanie wobec nich Ustawy Antyterrorystycznej z 1992 roku. Ta umożliwiła rodzinom ofiar pozywanie organizacji, uznanych za szerzące ideologiczny terror. Po 11 września 2001 roku na podstawie tego prawa pozwana została m.in. Al-Kaida oraz Arabia Saudyjska, którą oskarżano o finansowanie muzułmańskich radykałów.
Procesy w ramach Ustawy Antyterrorystycznej niestety mają z reguły wymiar czysto symboliczny. Władze raczej nie dysponują możliwościami wyegzekwowania na pozwanych odszkodowań za śmierć niewinnych ofiar. Przed sądem nie stają także winni ich śmierci, wobec czego wyroki są wydawane zaocznie.
Prawnik rodziny „Kikiego” Camareny przekazał w rozmowie z mediami, że pozew przeciwko kartelowi z Sinaloi był przygotowywany od roku, ale dopiero teraz pojawiły się prawne możliwości, aby proces mógł ruszyć. Zdaniem adwokata istotnym problemem w walce o sprawiedliwość może być fakt, że w 1985 roku kartel z Sinaloi jeszcze formalnie nie istniał. Prawnik uważa jednak zarazem, że organizacja została stworzona przez ówczesnych liderów kartelu z Guadalajary, który bezpośrednio odpowiada za śmierć agenta DEA, a kartel z Sinaloi jest spadkobiercą krwawego dziedzictwa organizacji.
Red. JŁ
