Jeden z najbardziej rozpoznawalnych sportowców globu, legenda i ikona koszykarskiej ligi NBA Michael Jordan, obecnie miliarder i współwłaściciel klubu Charlotte Hornets oraz teamu startującego w samochodowych wyścigach NASCAR, 17 lutego świętuje 60. urodziny.

Sześciokrotny mistrz z Chicago Bulls (1991-1993 i 1996-1998), dwukrotny złoty medalista igrzysk olimpijskich (1984, 1992) sprawił, że koszykówka NBA uzyskała ponad trzy dekady temu status sportu globalnego.

Jego nazwisko to nie tylko symbol i marka (za sprawą podpisanie kontraktu z firmą Nike), ale i instytucja. Żaden inny sportowiec nie miał tak silnego wpływu na światową popkulturę jak Jordan. Dzieci grające w koszykówkę pod koniec XX wieku od Chin po Chile chciały być „jak Jordan” i marzyły o założeniu magicznych butów firmowanych przez niego.

Popularność „Air Jordan” (36 modeli wyprodukowanych w latach 1984-2022 w ponad trzech tysiącach kolorystycznych wersji) sprawiła, że firma Nike przekształciła się w potentata na rynku producentów obuwia sportowego.

Obecnie koszulki, buty czy inne gadżety związane z Jordanem biją na aukcjach kolejne rekordy. We wrześniu 2022 roku za koszulkę legendarnego „Byka” z finałów NBA 1998 przeciw Utah Jazz (4-2) zapłacono 10,1 mln dolarów, a buty z debiutanckiego sezonu (1984) z jego autografem jesienią 2021 roku kupiono za 1,47 mln dol.

Podobne rekordy, ale pod względem milionowej publiczności, bił dokumentalny serial o karierze koszykarza urodzonego w Nowym Jorku, a dorastającego w Karolinie Północnej – „Last Dance”, wyprodukowany w 2020 r. Bezapelacyjnie stał się produkcją o największej oglądalności w historii Netflixa. Pierwszy odcinek obejrzało na tej platformie oraz w stacji ESPN 6,3 mln, a średnia z 10 części emitowanych jako odcinki premierowe wyniosła 5,6 mln widzów.

Zdjęcie Jordana pojawiło się 50 razy na okładce wpływowego amerykańskiego tygodnika „Sports Illustrated”, co oznacza, że zajmuje pierwsze miejsce w rankingu sportowców wyróżnionych w ten sposób (drugi jest słynny bokser Muhammad Ali – 40).

Koszykarz stał się miliarderem w 2014 roku, w wieku 51 lat – jak wyliczył „Forbes”. W 2022 r. ten sam magazyn umieścił go na 1732. miejscu w globalnym rankingu miliarderów, z majątkiem szacowanym na 1,7 mld dolarów.

W sportowym dossier ma 11 wyróżnień MVP dla najlepszego gracza (sezonu zasadniczego i finałów). Jego „łupem” padło dziesięć trofeów dla najlepszego strzelca rozgrywek. W 39 meczach zdobywał co najmniej 50 punktów, co sprawia, że zajmuje obecnie piąte miejsce w klasyfikacji najskuteczniejszych koszykarzy w historii ligi (32 292 pkt). 14 razy wybierany był do Meczu Gwiazd Wschód – Zachód. Został wprowadzony do Galerii Sław NBA w 2009 roku, a do Galerii Sław FIBA w 2015.

Fachowcy są zgodni, że „Jego Powietrzność” (His Airness, jeden z najbardziej znanych przydomków – PAP) jest najwybitniejszym koszykarzem wszech czasów, a jego nazwisko będzie pamiętane dopóty, dopóki ludzie będą uprawiać tę dyscyplinę. Za życia wystawiono mu pomnik przed halą Chicago Bulls.

Niezwykła skoczność, ale i atletyzm, a także „wywalony” język, szczególnie przy wsadach piłki do kosza, stały się jego wizytówkami. Najbardziej znaczącą cechą mentalną była… chęć rywalizacji i wygrywania za wszelką cenę, nie tylko w meczach, ale i na treningach, także w każdej innej grze – w baseballu, w karty, na polu golfowym czy choćby zwykłych zakładach przyjacielskich.

„Chciałem wygrywać za wszelką cenę. Jeśli nie podzielasz tego nastawienia, nie ma dla ciebie miejsca u mojego boku. Będę ci dokuczał aż wskoczysz na ten poziom, a jeśli tego nie zrobisz, to urządzę ci piekło” – mówił Jordan w jednym z odcinków „Ostatnim tańcu”.

Takie podejście przyczyniło się nie tylko do popularności Jordana czy prosperity klubu Chicago Bulls w latach 90. XX wieku, ale także do rozkwitu ligi za oceanem. Jak obliczył magazyn „Fortune”, Jordan jako „żywa reklama” przyniósł NBA łącznie 10 mld dol. zysku w ciągu trwającej 15 sezonów kariery.

„Jego długoletnia kariera nigdy nie była przeplatana skandalami. Był wiernym zawodnikiem drużyny, miasta, ligi, sportu, a przede wszystkim całego narodu” – napisano nieco apologetycznie w „Chicago Tribune”, gdy po zdobyciu szóstego mistrzowskiego pierścienia z „Bykami” podjął decyzję o zakończeniu kariery.

Nie była to pierwsza i ostatnie decyzja Jordana o rozstaniu z tym, co kochał tak bardzo. Po raz pierwszy zrezygnował z zawodowego uprawiania koszykówki w 1993 roku, po tragicznej śmierci ojca, zastrzelonego przez chcących go obrabować dwóch nastolatków. Spróbował wówczas sił w lidze baseballu, ale po dwóch latach powrócił na parkiety NBA i zdobył trzy kolejne tytuły z Bulls.

Po drugim rozstaniu z „Bykami” (1998) wrócił do NBA jesienią 2001 jako zawodnik Washington Wizards. Podpisał dwuletni kontrakt ze stołecznym klubem, w którym został wcześniej dyrektorem ds. sportowych i współwłaścicielem (na czas gry zrezygnował z pełnionych stanowisk). Nie tylko nie powtórzył w nowym klubie sukcesów z Chicago, ale nie zdołał nawet awansować do play off w trakcie dwóch sezonów.

W ostatnim meczu w karierze, rozegranym 16 kwietnia 2003 roku przeciw Philadelphia 76ers, mając 40 lat uzyskał 15 punktów, cztery zbiórki i cztery asysty, grając 24 minuty. Otrzymał owację na stojąco, choć show skradł mu wówczas Allen Iverson z Sixers (rzucił 35 pkt, a Filadelfia wygrała). Kilkanaście dni później właściciel Wizards Abe Pollin zdymisjonował Jordana ze stanowiska dyrektora do spraw koszykarskich.

Sześciokrotny mistrz NBA bez koszykówki nie wytrzymał. W 2006 roku nabył mniejszościowe udziały w klubie z Charlotte z Karoliny Północnej, skąd pochodziła jego rodzina (pradziadek), z decydującym głosem w sprawach koszykarskich. W marcu 2010 Bobcats stali się jego własnością. W ten sposób wpisał się po raz kolejny na karty historii – został pierwszym byłym zawodnikiem, większościowym właścicielem klubu NBA i drugim czarnoskórym zarządzającym tego rodzaju organizacją, biorąc pod uwagę wszystkie amerykańskie ligi zawodowe w grach zespołowych. Pierwszym był… poprzedni właściciel Bobcats i przyjaciel Jordana Robert L Johnson.

O tym, że zarządzanie jest trudniejsze niż gra Jordan przekonał się i przekonuje do dziś. Od 2010 roku zespół z Karoliny Północnej, który w 2013 roku powrócił do poprzedniej nazwy – Hornets („Szerszenie”) w play off zameldował się tylko dwa razy – w 2014 i 2016 roku, gdy odpadł w pierwszej rundzie z Miami Heat. W 2012 i 2013 klub miał najgorszy bilans w NBA w sezonie zasadniczym.

Jordan nie jest jednak zrażony niepowodzeniami na tym polu. Koszykówkę kocha, a ponieważ interesy pozasportowe pomnażają majątek, realizuje się także poza NBA, m.in. w działalności charytatywnej. Przekazał m.in. milion dolarów szkole średniej, do której uczęszczał – Laney High School Wilmington, a samemu miastu Wilmington, które ucierpiało po przejściu huraganu (2018) darował 2 mln dol. W Charlotte otworzył dwa szpitale dla osób mających niskie dochody bądź nieobjętych ubezpieczeniem. Wspomaga banki żywności i angażuje się w wiele innych lokalnych akcji charytatywnych.

Jego inną miłością są samochody. W swoim garażu ma około 60 luksusowych aut. Ostatnio zainwestował w zespół wyścigowy – „23XI Racing Team” (jest współwłaścicielem z Dennym Hamlinem), który startuje m.in. w Nascar Cup Series.

„Dorastałem w Północnej Karolinie, gdzie rodzice zabierali moich braci, siostry i mnie na wyścigi. Jestem od małego fanem NASCAR i będę przez całe życie” – powiedział Jordan, pytany skąd się wziął pomysł na wejście do tej amerykańskiej serii wyścigowej.

Liga NBA – megagwiazda światowego sportu Michael Jordan obchodzi 60. urodziny (dokumentacja)

Jedna z największych gwiazd w historii ligi NBA i całego światowego sportu – Michael Jordan kończy w piątek 60 lat.

Pięciokrotnie wybierany był najwartościowszym graczem sezonu zasadniczego NBA (1988, 1991, 1992, 1996, 1998), a sześciokrotnie – MVP finałów (w latach 1991-1993 i 1996-1998).

Trzykrotnie przyznawano mu tytuł MVP Meczu Gwiazd Wschód – Zachód (1988, 1996, 1988).

Dziesięciokrotnie, w tym siedem razy z rzędu, był wybierany do pierwszej piątki sezonu zasadniczego NBA (1987-1993, 1996-1998) i 13-krotnie, w tym dziewięć razy z rzędu, do wyjściowej piątki Wschodu w Meczu Gwiazd (1985-1993, 1996-1998, 2002). Najlepszym debiutantem został w 1985, a najlepszym obrońcą w 1988. „His Airness” dwukrotnie wygrał konkurs wsadów (1987 i 1988) w All Star Game.

W finałach 1993 roku (Bulls pokonali Phoenix Suns 6-2) ustanowił rekord średniej zdobytych punktów – 41.

Przez większą część kariery występował z numerem 23. Wybrał go sam, bo uważał, że jest o połowę słabszy od starszego brata Larry’ego, który miał koszulkę z numerem 45. W 1990 roku w spotkaniu przeciwko Orlando Magic zagrał w koszulce z numerem 12, ponieważ przed meczem okradziono jego szafkę.

Michael Jeffrey Jordan:

1963 – 17 lutego urodził się w Brooklynie, dzielnicy Nowego Jorku.

1982 – zdobył decydujące punkty w finałowym meczu o mistrzostwo ligi akademickiej NCAA prowadząc drużynę uczelni North Carolina do zwycięstwa nad Georgetown 63:62.

1984 – wybrany w pierwszej rundzie draftu przez Chicago Bulls trafił do zawodowej ligi koszykówki NBA (z numerem trzecim, za Hakeemem Olajuwonem i Samem Bowie).

1984 – zdobył złoty medal olimpijski na igrzyskach w Los Angeles.

1985 – po raz pierwszy został wybrany do Meczu Gwiazd NBA Wschód – Zachód. Był trzecim strzelcem ligi ze średnią punktów 28,2 w debiutanckim sezonie. Został uznany najlepszym pierwszoroczniakiem w NBA. Pierwszy raz od 1981 roku zespół Chicago Bulls zagrał w play off.

1986 – ponownie wybrany do Meczu Gwiazd, nie wystąpił w nim z powodu złamania kości łódkowatej lewej stopy w meczu rozegranym 29 października w Oakland z Golden State Warriors. Kontuzja wykluczyła go z udziału w 64 spotkaniach.

1987 – uzyskał najwyższą w karierze średnią punktów w jednym sezonie – 37,1.

1988 – otrzymał kilka prestiżowych wyróżnień NBA: MVP sezonu i Meczu Gwiazd, dla najlepszego obrońcy, został także najlepszym strzelcem ze średnią 35 punktów w meczu. Miał również najwięcej przechwytów – średnio 3,16 w spotkaniu.

1989 – opuścił tylko jeden mecz w sezonie zasadniczym, uzyskując średnią 32,5 pkt, a w fazie play off osiągnął jeszcze lepszą – 34,8.

1990 – był najlepszy w NBA pod względem punktów (średnia 33,6) i przechwytów (2,77). Zespół Bulls dotarł do finału Konferencji Wschodniej, w którym uległ Detroit Pistons, późniejszemu mistrzowi. W meczu z Cleveland Cavaliers (28 marca) zdobył rekordową liczbę punktów w karierze – 69.

1991 – pierwszy mistrzowski pierścień w karierze. W finale drużyna Chicago pokonała Los Angeles Lakers (4-1). Odebrał nagrody dla najlepszego strzelca ligi oraz MVP sezonu i finałów.

1992 – ponownie sięgnął po dwa tytuły MVP i mistrzostwo po wygranej w finale z Portland Trail Blazers (4-2). Zdobył złoty medal z amerykańskim „Dream Teamem” na igrzyskach olimpijskich w Barcelonie.

1993 – ze średnią 32,6 pkt sięgnął po raz siódmy z rzędu tytuł najlepszego strzelca NBA i wyrównał rekord Wilta Chamberlaina. Bulls wygrali w finale z Phoenix Suns (4-2) i trzeci kolejny raz zdobyli mistrzostwo, a Jordan otrzymał trzeci tytuł MVP finałów.

– 22 lipca został zamordowany ojciec Jordana – James.

– 6 października MJ ogłosił, że rezygnuje z gry.

1994 – spróbował sił w baseballu, występował w lidze Double A Southern League w ekipie Birmingham Barons, filii słynnej drużyny Chicago White Sox – bez sukcesów.

1995 – 19 marca postanowił wrócić do koszykówki i ekipy Bulls. Z nim w składzie Chicago wygrało 13 z ostatnich 17 meczów sezonu regularnego i zakwalifikowało się do play off; w drugiej rundzie „Byki” uległy Orlando Magic, późniejszemu finaliście.

1996 – po raz ósmy został najlepszym strzelcem ligi i MVP sezonu. Bulls ponownie zagrali w finale NBA, w którym zwyciężyli Seattle SuperSonics (4-2) i po dwuletniej przerwie zdobyli kolejny mistrzowski tytuł.

1997 – kolejny tytuł MVP finałów, w których zespół Chicago Bulls wygrał z Utah Jazz (4-2). Jordan został najlepszym strzelcem sezonu zasadniczego.

1998 – po raz piąty został wybrany najlepszym graczem sezonu, po raz dziewiąty znalazł się w piątce najlepszych obrońców ligi, a po raz dziesiąty został królem strzelców NBA. W finale drużyna Chicago Bulls pokonała Utah Jazz (4-2), a Jordan zdobył decydujące o mistrzostwie punkty równo z końcową syreną.

1999 – ogłosił po raz drugi, że rezygnuje z występów w NBA.

2000 – został współwłaścicielem i dyrektorem do spraw sportowych zespołu Washington Wizards.

2001 – po dwóch latach przerwy postanowił wrócić na parkiety NBA i podpisał dwuletni kontrakt z Washington Wizards.

2002 – rozegrał w sezonie 60 spotkań zdobywając średnio 22,9 pkt w meczu. Został wybrany przez kibiców 13. raz do wyjściowego składu zespołu Wschodu w All Star Game.

2003

– 1 lutego – po raz 14. i ostatni został wybrany, pierwszy raz głosami trenerów, do składu Meczu Gwiazd. Choć nie został wskazany przez kibiców, to wyszedł na parkiet w pierwszej piątce, a miejsce w wyjściowym składzie, tuż przed meczem, oddał mu Vince Carter. Jordan zdobył 20 pkt i ustanowił kolejny rekord – został najskuteczniejszym strzelcem w historii Meczów Gwiazd – 262 pkt w 13 spotkaniach, wyprzedzając o 11 pkt Kareema Abdul-Jabbara (obecnie liderem jest LeBron James, który 19 lutego zagra w tym spotkaniu 19. raz i zrówna się liczbą występów z Abdul-Jabbarem).

– 17 lutego – burza śnieżna, jaka przeszła nad Waszyngtonem pokrzyżowała świętowanie 40. urodzin na parkiecie. Do stolicy nie dotarł bowiem zespół Toronto Raptors.

– 16 kwietnia – ostatni mecz Jordana w karierze. Wizards przegrali z Philadelphia 76ers 87:107. 40-letni koszykarz zdobył 15 punktów, miał cztery zbiórki i cztery asysty. Na boisku przebywał 24 minuty. W karierze uzyskał 32 292 punktów, co dało mu wówczas trzecie miejsce na liście wszech czasów (obecnie jest piąty).

2006

– 16 czerwca – został współwłaścicielem klubu Charlotte Bobcats.

– 29 grudnia – rozwiódł się z żoną Juanitą, która otrzymała od niego 168 mln dolarów.

11 września 2009 – został wprowadzony do koszykarskiej Galerii Sław NBA w Springfield.

27 lutego 2010 – przejął część aktywów Boba Johnsona i stał się współwłaścicielem klubu Charlotte Bobcats.

27 kwietnia 2013 – poślubił na Florydzie drugą żonę Yvette Prieto, amerykańską modelką mającą kubańskie korzenie.

2014 – został miliarderem wg magazynu „Forbes”

– 9 lutego – na świat przyszły córki-bliźniaczki Jordana i Yvette (Victoria i Ysabel)

17 września 2015 – wprowadzony został do Galerii Sław FIBA.

19 kwietnia 2020 – wyemitowano premierowy odcinek serialu biograficznego „Last Dance”, który przyciągnął 6,3 mln widzów.

25 października 2021 – białe buty (z czerwonymi elementami) Jordana z debiutanckiego sezonu 1984/85 sprzedano na aukcji w Las Vegas za rekordową kwotę 1,47 mln dol.

15 września 2022 – koszulka Jordana z finałów 1998 (przeciw Utah Jazz) uzyskała na aukcji w Nowym Jorku rekordową cenę 10,1 mln dol.

Olga Miriam Przybyłowicz (PAP)