Ministrowie krajów Unii Europejskiej odpowiedzialni za sprawy energii we wtorek osiągnęli porozumienie polityczne w sprawie zmniejszenia zapotrzebowania na gaz. Zakłada ono dobrowolne ograniczenie popytu na ten surowiec o 15 proc. przed zimą i w okresie zimowym.
Porozumienie osiągnięto w Brukseli po około dwóch godzinach rozmów.
Jak podała Rada, państwa członkowskie zobowiązują się do zmniejszenia zapotrzebowania na gaz o 15 proc. Rozporządzenie Rady przewiduje również możliwość uruchomienia „stanu ostrzegawczego” dotyczącego bezpieczeństwa dostaw; w takim wypadku zmniejszenie zapotrzebowania na gaz stałoby się obowiązkowe.
Kraje UE zdecydowały o „pewnych zwolnieniach” i możliwości wystąpienia o odstępstwo od obowiązkowego celu redukcyjnego, aby odzwierciedlić szczególną sytuację państw członkowskich.
Celem redukcji zapotrzebowania na gaz jest poczynienie oszczędności, aby przygotować się na ewentualne zakłócenia dostaw gazu z Rosji, która wykorzystuje dostawy energii jako broń.
„UE jest zjednoczona i solidarna. Dzisiejsza decyzja wyraźnie pokazała, że państwa członkowskie będą się sprzeciwiać wszelkim rosyjskim próbom dzielenia UE za pomocą dostaw energii jako broni. Przyjęcie propozycji redukcji (zużycia) gazu w rekordowym czasie niewątpliwie wzmocniło nasze wspólne bezpieczeństwo energetyczne. Oszczędzanie gazu teraz poprawi naszą gotowość. Zima będzie znacznie tańsza i łatwiejsza dla obywateli i przemysłu UE” – powiedział czeski minister przemysłu i handlu Jozef Sikela. Czechy sprawują w tym półroczu przewodnictwo w Radzie UE.
Państwa członkowskie zgodziły się zmniejszyć swoje zapotrzebowanie na gaz o 15 proc. między 1 sierpnia 2022 a 31 marca 2023 r. w stosunku do swojego średniego zużycia w ciągu ostatnich pięciu lat.
Rada zgodziła się, by państwa członkowskie, które nie są połączone z sieciami gazowymi innych państw członkowskich, były zwolnione z obowiązkowych redukcji gazu, ponieważ nie byłyby w stanie uwolnić znacznych ilości gazu rurociągowego na rzecz innych państw członkowskich. Państwa członkowskie, których sieci elektroenergetyczne nie są zsynchronizowane z europejskim systemem elektroenergetycznym i są w dużym stopniu uzależnione od gazu do produkcji energii elektrycznej, również są zwolnione, aby uniknąć ryzyka kryzysu dostaw energii elektrycznej.
Państwa członkowskie mogą wnioskować o odstępstwo w celu dostosowania swoich zobowiązań w zakresie redukcji popytu, jeśli mają ograniczone połączenia międzysystemowe z innymi państwami członkowskimi i mogą wykazać, że ich zdolności eksportowe lub ich krajowa infrastruktura LNG są w pełni wykorzystywane do przekierowania gazu do innych państw członkowskich.
Państwa członkowskie mogą również wystąpić o odstępstwo, jeśli przekroczyły swoje cele w zakresie napełniania magazynów gazu, jeśli są w dużym stopniu uzależnione od gazu jako surowca dla sektorów krytycznych lub jeśli ich zużycie gazu wzrosło o co najmniej 8 proc. w ciągu ostatniego roku w porównaniu ze średnią z ostatnich pięciu lat.
Państwa członkowskie zgodziły się na zwiększenie roli Rady w uruchamianiu mechanizmu „stanu ostrzegawczego”. Zostałby on aktywowany decyzją Rady na wniosek Komisji Europejskiej. KE będzie przedstawiać wniosek o jego uruchomienie w przypadku znacznego ryzyka poważnego niedoboru gazu lub wyjątkowo wysokiego zapotrzebowania na gaz, lub jeżeli co najmniej pięć państw członkowskich, które ogłosiły ostrzeżenie na poziomie krajowym, zwróci się do Komisji w tej sprawie.
Wybierając środki redukcji popytu, państwa członkowskie zgodziły się, że powinny priorytetowo traktować te, które nie mają wpływu na odbiorców chronionych, takich jak gospodarstwa domowe i usługi niezbędne do funkcjonowania społeczeństwa, jak ochrona zdrowia i obronność. Możliwe środki obejmują ograniczenie zużycia gazu w sektorze energii elektrycznej, środki zachęcające do zmiany paliw w przemyśle, krajowe kampanie uświadamiające, ukierunkowane obowiązki dotyczące ograniczenia ogrzewania i chłodzenia oraz środki rynkowe, takie jak licytacje między przedsiębiorstwami.
Państwa członkowskie mają zaktualizować swoje krajowe plany na wypadek sytuacji nadzwyczajnych, które określają planowane przez nie środki redukcji popytu, oraz mają regularnie składać Komisji sprawozdania z postępów w realizacji tych planów.
Rozporządzenie jest środkiem wyjątkowym i nadzwyczajnym, przewidzianym na czas określony. W związku z tym będzie obowiązywać przez rok, a Komisja dokona jego przeglądu, aby rozważyć jego ewentualnego przedłużenia, do maja 2023 r.
Uzgodniony we wtorek tekst zostanie formalnie przyjęty w drodze procedury pisemnej. Procedura pisemna zostanie uruchomiona i zakończona w nadchodzących dniach, po technicznych zmianach tekstu.
Z Brukseli Łukasz Osiński (PAP)
Müller o porozumieniu UE ws. gazu: Polska i inne kraje były przeciwne odgórnie narzuconej redukcji
Polska i inne kraje, z którymi budowaliśmy sojusz, były przeciwne odgórnym obowiązującym dla wszystkich państw celom redukcyjnym – powiedział we wtorek rzecznik rządu Piotr Müller pytany, co oznacza dla Polski przyjęte przez UE porozumienie o ograniczeniu zapotrzebowania na gaz.
Ministrowie krajów Unii Europejskiej odpowiedzialni za sprawy energii osiągnęli we wtorek porozumienie polityczne w sprawie zmniejszenia zapotrzebowania na gaz. Zakłada ono dobrowolne ograniczenie popytu na ten surowiec o 15 proc. przed zimą i w okresie zimowym.
„Od samego początku Polska oraz inne kraje, z którymi budowaliśmy pewnego rodzaju sojusz, były przeciwne odgórnym obowiązującym dla wszystkich państw celom redukcyjnym. Liczymy, że to zostało zrealizowane. Taki był też projekt dzisiaj rano. To też pani minister Moskwa mówiła. Krótko mówiąc: polskie państwo nie było, zgodnie z tym projektem, zobligowane do automatycznej redukcji ilości zużytego gazu” – powiedział Piotr Müller na konferencji prasowej po posiedzeniu rządu.
Dodał, że dla polskich władz najważniejsze jest zapewnienie polskiego bezpieczeństwa energetycznego.
„To wynika i z przepisów krajowych, ale wynika i pozwala również działać w odpowiedni sposób z traktatów unijnych. Tam jest klauzula bezpieczeństwa narodowego, tego elementarnego. Jest też przepisem, który wyłącza stosowanie wielu innych przepisów” – powiedział rzecznik rządu.
Dodał, że „Polska pod tym kątem będzie mogła podejmować decyzje w taki sposób, aby swoje bezpieczeństwo zapewnić, ale oczywiście, jeżeli będzie potrzeba podejmowania jakichś działań wspierających inne państwa członkowskie, jesteśmy na to otwarci”. „To jest już kwestia rozmów indywidualnych” – wskazał.
„Podkreślam: priorytetem jest zabezpieczenie interesów Polski” – stwierdził Piotr Müller.
Minister klimatu i środowiska Anna Moskwa we wtorek w Brukseli przed posiedzeniem ministerialnym mówiła, że w propozycji Komisji Europejskiej dotyczącej gazu nie ma celów redukcji zużycia surowca dla Polski. „To był dla nas cel negocjacyjny” – wskazała. Oceniła, propozycja jest „neutralna dla Polski”. Jak mówiła, istotne jest, by kraje UE okazały solidarność w tych niezwykle trudnych czasach. (PAP)
autor: Anna Bytniewska
ab/ pad/