Konklawe, które wybierze następcę papieża Franciszka, rozpocznie się 7 maja – podało biuro prasowe Watykanu. Decyzja w tej sprawie zapadła w poniedziałek po kongregacji kardynałów, obradujących w okresie wakatu w Stolicy Apostolskiej. W pierwszym dniu konklawe przewidziano tylko jedno głosowanie.
Uprawnionych do głosowania jest 135 kardynałów, którzy nie ukończyli 80 lat. Pochodzą z około 70 krajów. Jeden z elektorów już ogłosił, że nie będzie w nim uczestniczył z powodów zdrowotnych.
W gronie elektorów będzie czterech Polaków, są to kardynałowie: Stanisław Ryłko, Kazimierz Nycz, Konrad Krajewski i Grzegorz Ryś.
W środę 7 maja rano kardynałowie wezmą udział w mszy Pro eligendo Papa w intencji wyboru papieża. Po południu w procesji wejdą do Kaplicy Sykstyńskiej. Zgodnie z przepisami Konstytucji Apostolskiej Jana Pawła II „Universi dominici gregis” w sytuacji, gdy konklawe rozpoczyna się po południu, pierwszego dnia odbywa się tylko jedno głosowanie.
W następnych dniach odbywają się dwa głosowania rano i dwa po południu.
W poniedziałkowej kongregacji generalnej udział wzięło około 190 kardynałów, wśród których było ok. 100 elektorów.
W Watykanie poinformowano także, że w poniedziałek Kaplica Sykstyńska zostanie zamknięta dla zwiedzających w związku z przygotowaniami do konklawe, które tam się odbędzie.
Zawieszone zostały też wizyty w Ogrodach Watykańskich oraz w watykańskiej nekropolii.
Z Watykanu Sylwia Wysocka (PAP)
Ks. dr Śliwiński: pierwsze konklawe odbyło się w 1276 r. i trwało jeden dzień; najdłuższe – 179 dni
Elekcja papieska to nie to samo co konklawe. Najdłuższe wybory papieża to elekcja w Viterbo – trwająca 2 lata 9 miesięcy i jeden dzień. Natomiast pierwsze konklawe odbyło się w 1276 r. i trwało jeden dzień, zaś najdłuższe z roku 1740 – 179 dni – powiedział PAP ks. dr Przemysław Śliwiński.
Zgodnie z Konstytucją Apostolską Universi Dominici Gregis po pogrzebie papieża w Kościele obowiązuje dziewięć dni żałoby, po której, między 15. a 20. dniem, musi rozpocząć się konklawe. W przypadku śmierci Franciszka oznacza to, że konklawe odbędzie się między 5 a 10 maja; konkretna data nie została jeszcze podana.
Medioznawca ks. dr Przemysław Śliwiński autor książki „Konklawe. Tajemnica wyborów papieskich” w rozmowie z PAP zwrócił uwagę, że należy w historii Kościoła należy odróżnić „elekcję papieską” od „konklawe„.
Wyjaśnił, że w pierwszym tysiącleciu nie było trwale ukształtowanej zasady wyboru papieży. „One się zmieniały i były podatne na ingerencję cesarzy, zwłaszcza od edyktu mediolańskiego, kiedy chrześcijaństwo przestało być prześladowane. Czasami ingerencja władcy świeckiego była ratunkiem, ponieważ był jedyną osobą zdolną uspokoić podzielony chrześcijański lud rzymski, a czasem, przeciwnie, stroną sporu z Kościołem, a nawet kimś, kto narzucał papieża” – stwierdził ekspert. Inną kwestią, która bardzo długo się ciągnęła były bardzo silne wpływy możnych rodów rzymskich” – dodał.
Powiedział, że najdłuższe wybory papieża trwały 2 lata 9 miesięcy i jeden dzień (33 miesiące) i odbywały się w latach 1268-1271. „Była to elekcja w Viterbo w wyniku której 1 września 1271 r. wybrano Grzegorza X. Drugą co do długości – była elekcja w Lyonie w latach 1314-1316 – trwająca 2 lata 3 miesiące i 5 dni, kiedy wybrano Jana XXII. Kolejna – trwająca 2 lata 2 miesiące i 29 dni była elekcja w Perugii, kiedy wybrano Celestyna V” – powiedział ekspert.
Zastrzegł, że w tych wypadkach nie należy używać jeszcze nazwy „konklawe„, bo albo jeszcze nie istniała ta instytucja, albo też nie była stosowana.
Ks. dr Śliwiński poinformował, że „pierwsze konklawe odbyło się w 1276 r. i trwało jeden dzień. Drugie w tym samym roku trwało 7 dni. Wybrany wówczas papież Hadrian V zawiesił dekret „Ubi periculum” dotyczący sposobu wyboru papieża, co spowodowało znów wydłużenie kolejnych elekcji papieskich.
Ekspert zapytany jak ukształtowało się grono kardynałów wybierających papieża powiedział, że w XI wieku nastąpiła tzw. reforma kardynalska w wyniku której dotychczasowi elektorzy, czyli +lud i duchowieństwo Rzymu+, zostali zmienieni. Odtąd wyłącznymi elektorami biskupa Rzymu, papieża, stali się kardynałowie.
Podkreślił, że kardynałami zawsze byli duchowni. „Nawet jeśli tytuł tak brzmiący posiadała osoba świecka, to i tak nie mógł wybierać papieża, a więc nie był elektorem” – wyjaśnił.
W celu uniezależnienia Kościoła od władzy świeckiej, „7 lipca 1274 r. papież Grzegorz X wydał konstytucję +Ubi periculum+, która gwarantowała elektorom swobodę decyzji wyborczej poprzez ich odosobnienie +cum clave+”. Ponadto, mieli zbierać się tam, gdzie umarł papież, w tym samym pałacu, mieście albo w diecezji. „Chodziło o to, żeby uniknąć problemu przedłużających się wyborów papieży – do wielu miesięcy, a nawet lat. Odosobnienie zaś gwarantowało brak ingerencji zewnętrznych” – powiedział ks. dr. Śliwiński. Wspomniał, że w celu skrócenia wyborów, „zaplanowano zmniejszyć racje żywnościowych jeżeli w ciągu trzech dni nie wybiorą nowego papieża”. „Po pięciu następnych dniach mieli otrzymywać dwa jednodaniowe posiłki a w kolejnych pięciu tylko chleb, wodę i wino w niewielkiej ilości” – dodał.
Ks. dr Śliwiński przyznał, że do XIX wieku największym problemem w czasie wyboru papieży była instytucja weta i ekskluzywy. „Papież Pius X wydając w 1904 r. konstytucję +Commisium nobis a potem Vacante Sede Apostolica+ zabronił pod karą ekskomuniki przekazywania życzenia władzy świeckiej i zaostrzył sekret także po zakończeniu konklawe, co obowiązuje do dzisiaj” – powiedział ekspert. Wyjaśnił, że miało to zapewnić kardynałom, iż nikt nigdy nie dowie się, jak ktokolwiek z nich zagłosował podczas konklawe.
Pierwsze konklawe bez weta i ekskluzywy odbyło się 1914 r. – powiedział ks. dr. Śliwiński. Dodał, że najdłuższe trwało 179 dni, czyli 5 miesięcy i 27 dni – w roku 1740, kiedy kardynałowie wybrali na papieża Benedykta XIV. Od 1846 roku konklawe trwają nie dłużej niż 5 dni.
Ks. Śliwiński poinformował, że pierwszym polskim kardynałem był biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki, drugim – syn króla Kazimierza Jagiellończyka, Fryderyk a kolejnym kard. Stanisław Hozjusz, który jako pierwszy kardynał z Polski brał udział w konklawe w 1572 r. „Przed nim elektorem był w 1417 r. abp Mikołaj Trąba, bo podczas konklawe w Konstancji w czasie obrad soboru uzdrawiającego schizmę zachodnią, mogli wybierać papieża nie tylko kardynałowie” – wyjaśnił.
„Ostatnim konklawe podczas którego nie było Polaka wśród elektorów było w 1914 r. Od tego czasu we wszystkich wyborach papieskich nieprzerwanie biorą udział Polacy” – zaznaczył.
Wśród kardynałów Polaków najdłużej elektorami byli kard. Stefan Wyszyński i Franciszek Macharski po – 28 lat, oraz kard. Józef Glemp – 26 lat. Jak dotąd, z Polski pochodziło 40 kardynałów, a precyzyjnie – 39, bo jeden z nich, kard. Ignacy Jeż, nie doczekał swojej kreacji w 2007 roku.
Magdalena Gronek (PAP)