Niewielki gest, jak naklejka lub plakat wywieszony w szkole, wystarczy, by osobie odkrywającej swoją tożsamość i orientację wysłać sygnał, że jest w przyjaznej przestrzeni i może być sobą – powiedział Dominik Kuc z Fundacji GrowSPACE, która 25 października organizuje Tęczowy Piątek.
Tęczowy Piątek, czyli jak informuje Fundacja GrowSPACE, „święto różnorodności, które młodzi ludzie organizują w swoich szkołach”, odbywa się od 2016 r. w każdy ostatni piątek października. Ósmą edycję uczniowie przeprowadzą m.in. w Koninie, Wieluniu, Chojnicach, Kędzierzynie-Koźlu, Tychach, Słupsku, Gryfinie, Wągrowcu, Krośnie, Poznaniu, Łodzi, Katowicach, Gdańsku, Bydgoszczy, Bielsku-Białej i w Warszawie.
„W tym roku stawiamy na edukację” – zaznaczył Kuc.
Wydarzeniu towarzyszą warsztaty edukacyjne z zakresu zdrowia psychicznego, edukacji antydyskryminacyjnej i edukacji równościowej. Uczniowie mogą je przeprowadzić sami lub we współpracy z nauczycielem, korzystając ze specjalnych scenariuszy. Są one elementem pakietu edukacyjnego przygotowanego przez fundacje GrowSPACE, Dajemy Dzieciom Siłę i Sexed.pl
W skład pakietu wchodzą m.in. kurs e-learningowy „LGBT+Ja” zawierający wypowiedzi ekspertów i interaktywne ćwiczenia; scenariusze zajęć i warsztatów dla klas VII i VIII szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych z zakresu sojusznictwa wobec osób LGBTQ+ i tworzenia przyjaznych środowisk dla osób transpłciowych, a także scenariusze warsztatów z zakresu praw człowieka, języka inkluzywnego i zdrowia psychicznego.
W Tęczowy Piątek część szkół zorganizuje projekcje filmowe i happeningi lub zaprosi organizację pozarządową. Kuc przekonuje, że wystarczy niewielki gest, np. naklejka lub plakat wywieszony w szkole, by zakomunikować, że jest to miejsce, w którym można być sobą.
„Pamiętajmy, że młoda osoba w szkole podstawowej albo w średniej dopiero odkrywa swoją tożsamość, orientację i może potrzebować właśnie takiego jednego sygnału o tym, że jesteśmy tą przyjazną przestrzenią” – dodał.
Zapytany, jak od 2016 r. wygląda zainteresowanie organizacją Tęczowego Piątku, odparł, że zdecydowanie rośnie. Zaznaczył, że cieszy zaangażowanie warszawskich szkół, które samodzielnie organizują wiele inicjatyw, ale ważne, by z edukacją dotrzeć do województw na wschodzie Polski, np. lubelskiego, podkarpackiego czy świętokrzyskiego.
Wschód Polski, zwrócił uwagę Kuc, „tradycyjnie jest trochę bardziej konserwatywny, ale też – z wyjątkiem pojedynczych szkół – nie brał udziału w poprzednich akcjach”. Zwrócił uwagę, że to są to miejsca, w których przyjęto tzw. strefy wolne od LGBT.
„Mimo że już ich tam nie ma to widzimy, że długoterminowe skutki tamtych działań są odczuwalne szczególnie przez młode osoby” – zaznaczył.
Dlatego właśnie tam Fundacja GrowSPACE chce kierować w tym roku działania edukacyjne.
„Mamy koordynatorów regionalnych w każdym województwie. Np. w woj. świętokrzyskim mieliśmy kilka spotkań z zakresu języka inkluzywnego” – powiedział.
W wakacje realizowali osobny program na Podkarpaciu. Chodziło m.in. o wzmacnianie sprawczości młodych ludzi, którzy w ramach programu organizowali inicjatywy w mniejszych miastach i miejscowościach.
Kuc podkreślił, że takie zajęcia, np. w Mielcu, Jarosławiu czy w Tarnobrzegu, dotyczące m.in. edukacji antydyskryminacyjnej i obywatelskiej, wartości Unii Europejskiej – są często pierwszymi, w jakich młodzi mają okazję uczestniczyć w swojej miejscowości.
„Nie muszą jechać do Krakowa, Warszawy, do większych ośrodków na szkolenia, konferencje poświęcone tej tematyce” – dodał. Zainteresowane udziałem były np. organizacje harcerskie i grupy z konkretnych szkół.
Przyznał jednocześnie, że udział np. w warsztatach to często „duża odwaga”, bo podzielenie się zdjęciem z takiego wydarzenia może narażać uczestników na negatywne komentarze.
Zapytany o największe wyzwania edukacyjne, wskazał na prawa człowieka i język inkluzywny.
„Te dwa tematy uznajemy za priorytetowe, bo młode osoby najczęściej wybierają takie scenariusze” – powiedział.
Fundacja GrowSPACE podała, że Tęczowy Piątek odbywa się dzięki wsparciu ambasad: Danii, Norwegii, Belgii (konkretnie Przedstawicielstwa Flandrii w Polsce i Krajach Bałtyckich) i pomysłodawcy akcji Kampanii Przeciw Homofobii. W tym roku akcję wspiera też mazowieckie kuratorium oświaty. (PAP)
R.pr. Marek Puzio – starszy analityk Centrum Badań i Analiz Ordo Iuris radzi:
Jak powinien zachować się nauczyciel oraz dyrektor, gdy w szkole uczniowie „oddolnie” chcą zorganizować „Tęczowy Piątek”?
· Nie budzi wątpliwości, że wejście do szkół wolontariuszy takich organizacji wymaga uprzedniej zgody dyrektora szkoły poprzedzonej uzyskaniem pozytywnej opinii rady szkoły lub placówki (jeżeli została powołana) oraz rady rodziców, co wynika wprost z art. 86 ust. 2 ustawy – Prawo oświatowe.
· Co jednak w sytuacji, gdy fizycznie do szkoły nie wchodzi przedstawiciel organizacji pozarządowej, a wydarzenie chce zorganizować grupa uczniów?
Przede wszystkim należy zauważyć, że niepełnoletni uczniowie znajdują się w szkole pod opieką nauczycieli, którzy odpowiadają za realizację podstawowych funkcji szkoły: działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej (zob. art. 6 pkt 1 Karty Nauczyciela). Nie może być zatem tak, że uczniowie narzucają szkole organizacje pewnych wydarzeń, ponieważ to szkoła ponosi odpowiedzialność za to, jakie treści są przekazywane uczniom na jej terenie.
Oczywiście szkoła nie jest w tym obszarze niezależna. Ma ona obowiązek współpracować z rodzicami uczniów (art. 44 ust. 2 pkt 4 Prawa oświatowego), którym przysługuje pierwszeństwo w wychowaniu swoich dzieci wg własnych przekonań, w tym w sferze moralnej i religijnej (art. 48 ust. 1 oraz 53 ust. 3 Konstytucji RP). Ponadto szkoły realizują program wychowawczo-profilaktyczny obejmujący treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów oraz treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. (art. 26 ust. 1 Prawa oświatowego). Co istotne program ten jest uchwalany przez radę rodziców, reprezentującą ogół rodziców uczniów, w porozumieniu z radą pedagogiczną (art. 84 ust. 2 pkt 1 Prawa oświatowego).
Organizowanie wydarzeń takich jak Tęczowy Piątek powinno zatem wpisywać się w założenia programu wychowawczo-profilaktycznego obowiązującego w szkole. Jednocześnie należy pamiętać, że kwestie dotyczące zakazu dyskryminacji, szacunku i równego traktowania drugiego człowieka, niezależnie od jego poglądów, mogą być przekazywane uczniom również w inny sposób, niekoniecznie w ramach Tęczowego Piątku, nawiązującego mniej lub bardziej otwarcie do postulatów lobby LGBT.
Co więcej, Tęczowy Piątek nie jest akcją organizowaną całkiem oddolnie przez uczniów. W tym roku za jego koordynację odpowiada pozarządowa fundacja GrowSpace, która zachęca uczniów do korzystania z dostarczanych przez nią materiałów w szkole w ramach Tęczowego Piątku. Taka sytuacja daje podstawy do zastosowania również w tym przypadku procedury z art. 86 ust. 2 Prawa oświatowego, którego istotą jest to, żeby uczniom podczas pobytu w szkole nie były przekazywane treści przez podmioty zewnętrzne bez porozumienia z radą rodziców. Niewykluczone również, że starsi uczniowie mogą być zarazem wolontariuszami organizacji pozarządowych wspierających tęczowe lobby.
Używanie zatem przez uczniów, chcących zorganizować w szkole Tęczowy Piątek, materiałów nadesłanych lub wyprodukowanych przez organizację zewnętrzną powinno być poprzedzone uzyskaniem pozytywnej opinii rady rodziców.
Podsumowując:
-
ewentualna organizacja przez uczniów Tęczowego Piątku powinna wpisywać się w założenia programu wychowawczo-profilaktycznego realizowanego w szkole oraz być wcześniej uzgodniona z nauczycielami i dyrektorem szkoły, którzy mają prawo nie wyrazić na nią zgody;
-
grono pedagogiczne powinno działać w porozumieniu z rodzicami, których należy uprzednio poinformować o szczegółach wydarzenia oraz materiałach, jakie będą podczas niego wykorzystywane. Każdy rodzic powinien być również poinformowany o możliwości sprzeciwu wobec udziału swojego dziecka w wydarzeniu;
-
wydarzenie nie powinno odbywać się w przestrzeni ogólnodostępnej, tak aby uczniowie, których rodzice nie wyrażają zgody na udział ich dziecka w Tęczowym Piątku, nie byli mimowolnie epatowani treściami rozpowszechnianymi podczas akcji;
-
korzystanie w ramach Tęczowego Piątku z materiałów dostarczonych uczniom przez organizacje pozarządowe np. Fundację Growspace, powinno być poprzedzone uzyskaniem pozytywnej opinii rady rodziców.
R.pr. Marek Puzio – starszy analityk Centrum Badań i Analiz Ordo Iuris
