20.2 C
Chicago
środa, 4 czerwca, 2025

83 lata temu wojska niemieckie zaatakowały RP. Rocznica początku II wojny światowej okazją do mówienia o reparacjach

Popularne

Strony Internetowe / SEO
Realizacja w jeden dzień!
TEL/SMS: +1-773-800-1520

83 lata temu, 1 września 1939 r., wojska niemieckie bez wypowiedzenia wojny przekroczyły o świcie na całej niemal długości granice Rzeczypospolitej, rozpoczynając tym samym pierwszą kampanię II wojny światowej. Osamotnione w walce Wojsko Polskie nie mogło skutecznie przeciwstawić się agresji Niemiec i sowieckiej inwazji przeprowadzonej później, 17 września. Konsekwencją stał się IV rozbiór Polski dokonany przez Hitlera i Stalina.

 

„Zniszczenie Polski jest naszym pierwszym zadaniem. Celem musi być nie dotarcie do jakiejś oznaczonej linii, lecz zniszczenie żywej siły. Nawet gdyby wojna miała wybuchnąć na Zachodzie, zniszczenie Polski musi być pierwszym naszym zadaniem. Decyzja musi być natychmiastowa ze względu na porę roku. Podam dla celów propagandowych jakąś przyczynę wybuchu wojny. Mniejsza z tym, czy będzie ona wiarygodna, czy nie. Zwycięzcy nikt nie pyta, czy powiedział prawdę, czy też nie. W sprawach związanych z rozpoczęciem i prowadzeniem wojny nie decyduje prawo, lecz zwycięstwo. Bądźcie bez litości, bądźcie brutalni” – słowa te wypowiedział Adolf Hitler na naradzie dowódców w przededniu podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow.

 

Wojska niemieckie rozpoczęły działania zbrojne 1 września 1939 r. o godzinie 4.35 od zbombardowania Wielunia. Atak ten nastąpił kilka minut przed salwami pancernika „Schleswig-Holstein” oddanymi w kierunku Westerplatte.

 

Strona niemiecka przystępując do wojny z Polską, wystawiła 1 850 tys. żołnierzy, 11 tys. dział, 2 800 czołgów i 2000 samolotów. Wojsko Polskie dysponowało dwukrotnie mniejszą liczbą żołnierzy (950 tys.), ponad dwukrotnie mniejszą liczbą dział (4,8 tys.), czterokrotnie mniejszą liczbą czołgów (700) i pięciokrotnie mniejszą liczbą samolotów (400). Przewaga niemiecka na głównych kierunkach uderzeń była jeszcze większa.

 

Niemiecki plan ataku na Polskę przewidywał wojnę błyskawiczną, której celem miało być przełamanie polskiej obrony, a następnie okrążenie i zniszczenie głównych sił przeciwnika. Wojska niemieckie miały przeprowadzić koncentryczne uderzenie ze Śląska, Prus Wschodnich i Pomorza Zachodniego w kierunku Warszawy.

 

Niemieckie plany zakładały osiągnięcie w ciągu tygodnia linii Narwi, Wisły oraz Sanu i zniszczenia armii polskiej.

 

Sytuację militarną Polski pogarszała długość granicy z Niemcami, która po zajęciu przez III Rzeszę Moraw i wkroczeniu niemieckich wojsk na Słowację, liczyła ok. 1600 km. Umożliwiało to zaatakowanie Polski z zachodu, północy i południa.

 

Przygotowując plany obrony dowództwo polskie nie przesunęło wojsk na linię Narwi, Wisły i Sanu, z punktu widzenia wojskowego najkorzystniejszą, ale zgrupowało większe siły w rejonach przygranicznych.

 

Zdecydowano się na takie posunięcie z powodów politycznych. Nie chciano bowiem oddawać bez walki Pomorza i Śląska, obawiając się, że Niemcy po zajęciu tych terenów zakończą działania militarne oświadczając, iż naprawione zostały w ten sposób „krzywdy” wyrządzone przez Traktat Wersalski i zwrócą się następnie o międzynarodową mediację. Obawiano się także tego, że przemarsz niemieckiej armii przez polskie terytorium opuszczone przez Wojsko Polskie bardzo źle wpłynie na morale społeczeństwa i złamie w nim wolę walki.

 

Wojska niemieckie od samego początku walk odnosiły sukcesy. Luftwaffe po zdobyciu panowania w powietrzu rozpoczęło bombardowanie szlaków komunikacyjnych, zgrupowań polskich wojsk, a także dokonywało nalotów na miasta. Wojska pancerne wspierane przez piechotę przełamywały polskie linie obrony i wychodziły głęboko na tyły. Strona niemiecka miała nie tylko przewagę liczebną, ale dysponowała również nowocześniejszym uzbrojeniem i sprzętem.

 

Ogólnej sytuacji nie mogły zmienić pojedyncze punkty oporu, takie jak Westerplatte, które trwały w bohaterskiej walce.

 

3 września związane z Polską układami sojuszniczymi Wielka Brytania i Francja przekazały władzom III Rzeszy ultimatum, w którym domagały się od Niemiec natychmiastowego wstrzymania działań wojennych i wycofania swoich wojsk z terytorium Polski.

 

Po jego odrzuceniu rządy obu państw przystąpiły do wojny z Niemcami. Tym samym Hitlerowi nie udała się izolacja konfliktu polsko–niemieckiego i powtórzenie scenariusza z Monachium.

 

Pomimo wypowiedzenia wojny Niemcom wojska brytyjskie i francuskie nie podjęły jednak żadnych efektywnych działań militarnych przeciwko III Rzeszy. Polska pozostała więc w konflikcie z Niemcami osamotniona.

 

Niemały wpływ na decyzję Londynu i Paryża miała wiedza na temat treści tajnego protokołu układu Ribbentrop – Mołotow z 23 sierpnia 1939 r., dotyczącego podziału terytorium Polski pomiędzy III Rzeszą a Związkiem Sowieckim.

 

Inną kwestią jest to, iż zarówno Francja, jak i wielka Brytania, nie były przygotowane we wrześniu 1939 r. do wojny z Niemcami. Odpowiedź na pytanie, jaki byłby efekt podjętej pomimo tego ofensywy przeciwko Niemcom na Zachodzie pozostanie w sferze spekulacji.

 

Po wygranej bitwie granicznej wojska niemieckie zaczęły coraz bardziej zagrażać stolicy. W nocy z 4 na 5 września rozpoczęto ewakuację urzędów centralnych i rządowych. 6 września Warszawę opuścił rząd i marszałek Edward Rydz-Śmigły, który przeniósł swoją kwaterę do Brześcia nad Bugiem.

 

Walczące oddziały rozkazem Naczelnego Wodza miały tworzyć linię obrony wzdłuż Narwi, Wisły i Sanu.

 

8 września pierwsze oddziały niemieckie dotarły pod Warszawę, której obroną kierowali gen. Walerian Czuma i prezydent Stefan Starzyński, pełniący funkcję cywilnego dowódcy obrony stolicy.

 

Uderzenie Niemców na Warszawę zatrzymane zostało na pewien czas dzięki wielodniowej bitwie nad Bzurą (9-18 września), największej w czasie kampanii wrześniowej, w której udział wzięły wycofujące się z Wielkopolski i Kujaw armie „Poznań” i „Pomorze” pod dowództwem gen. Tadeusza Kutrzeby.

 

Pomimo tego, iż bitwa ta zakończyła się klęską wojsk polskich, to niewątpliwie opóźniła kapitulację Warszawy i wiążąc wojska niemieckie umożliwiła wycofanie się polskich oddziałów do Małopolski Wschodniej.

 

17 września, łamiąc obowiązujący polsko-sowiecki pakt o nieagresji, na teren Rzeczypospolitej wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Niemcy od kilkunastu dni ponaglali już Sowietów, ażeby zajęli obszary uznane w pakcie Ribbentrop-Mołotow za ich strefę interesów. Stalin zwlekał jednak z podjęciem decyzji, czekając na to, jak zachowają się wobec niemieckiej agresji na Polskę Wielka Brytania i Francja, a także przyglądając się temu, jak silny opór Niemcom stawia polskie wojsko.

 

Siły Armii Czerwonej skierowane przeciwko Rzeczypospolitej wynosiły w sumie ok. 1,5 miliona żołnierzy, ponad 6 tys. czołgów i ok. 1800 samolotów.

 

W reakcji na sowiecką agresję 17 września wieczorem Naczelny Wódz wydał następujący rozkaz: „Sowiety wkroczyły. Nakazuję ogólne wycofanie na Rumunię i Węgry najkrótszymi drogami. Z bolszewikami nie walczyć, chyba w razie natarcia z ich strony albo próby rozbrojenia oddziałów. Zadanie Warszawy i miast, które miały się bronić przed Niemcami – bez zmian. Miasta, do których podejdą bolszewicy, powinny z nimi pertraktować w sprawie wyjścia garnizonów do Węgier lub Rumunii”.

 

Władze polskie wzywając do unikania walki z Armią Czerwoną nie uznały jej wkroczenia za powód do wypowiedzenia wojny i nie zerwały stosunków dyplomatycznych z Moskwą. Zaistniała sytuacja zadecydowała o tym, iż w nocy z 17 na 18 września prezydent Ignacy Mościcki wraz z rządem polskim i korpusem dyplomatycznym przekroczył granicę rumuńską, planując przedostanie się do Francji.

 

Razem z nimi terytorium polskie opuścił Naczelny Wódz marszałek Edward Rydz-Śmigły.

 

Pomimo wkroczenia wojsk sowieckich do Polski i ewakuacji najwyższych władz Rzeczypospolitej walki trwały nadal.

 

Od 17 września pod Tomaszowem Lubelskim armie „Kraków” i „Lublin” toczyły bój z Niemcami usiłując przedostać się na tzw. przedmoście rumuńskie. 20 września, po wyczerpaniu amunicji, skapitulowały.

 

22 września, po wielodniowej walce z Niemcami, dowódca obrony Lwowa gen. Władysław Langner poddał miasto Sowietom.

 

Do 28 września broniła się Warszawa, a do 2 października załoga Helu.

 

6 października zakończyła walkę ostatnia duża polska formacja – Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie”, dowodzona przez gen. Franciszka Kleeberga, która przedzierając się w kierunku stolicy toczyła boje i z Wehrmachtem i z Armią Czerwoną.

 

Ogromnie ważną kwestią w obliczu przegranej wojny stawało się zachowanie ciągłości istnienia i działania struktur państwowych. Dlatego też, wobec internowania przedstawicieli najwyższych władz Rzeczypospolitej w Rumunii, prezydent Ignacy Mościcki na podstawie art. 13 Konstytucji kwietniowej z 1935 r. zdecydował się na ustąpienie ze swego urzędu i wyznaczenie następcy w osobie Władysława Raczkiewicza.

 

30 września nowy prezydent, przebywający we Francji, powołał rząd, na czele którego stanął gen. Władysław Sikorski.

 

Kampania rozpoczęta we wrześniu 1939 r. zakończyła się dla Polski klęską. Samotnie walczące z niemiecką i sowiecką potęgą wojska polskie nie mogły liczyć w niej na zwycięstwo. W tej sytuacji, jak powiedział w jednym z wywiadów prof. Marian Zgórniak, nawet „gdyby na miejscu Rydza-Śmigłego był Aleksander Macedoński, też by tej kampanii nie wygrał”.

 

Straty po stronie polskiej wynosiły ok. 200 tys., w tym 70 tys. poległych.

 

Do niemieckiej niewoli wziętych zostało ponad 400 tys. żołnierzy, w tym ponad 10 tys. oficerów.

 

Straty niemieckie wynosiły ok. 45 tys. poległych i rannych żołnierzy.

 

Ponadto armia niemiecka straciła ok. 1000 czołgów i samochodów pancernych oraz blisko 700 samolotów. Były to straty poważne i stanowiły ponad 30 proc. stanu bojowego.

 

W walkach z Armią Czerwoną zginęło ok. 2,5 tys. polskich żołnierzy, a ok. 20 tys. było rannych i zaginionych. Do niewoli sowieckiej dostało się ok. 200 tys. żołnierzy, w tym ponad 10 tys. oficerów. Straty sowieckie wynosiły ok. 3 tys. zabitych i 6-7 tys. rannych.

 

Ok. 70 tys. żołnierzy polskich przekroczyło granicę Rumunii i Węgier, natomiast na Litwę i Łotwę przedostało się ok. 18 tys.

 

W czasie wrześniowych walk wojska niemieckie postępowały z wyjątkowym okrucieństwem. Lotnictwo atakowało ludność cywilną, a Wehrmacht na zdobytych terenach dokonywał masowych egzekucji. Przykładem tego typu zbrodniczych działań były wydarzenia w Bydgoszczy, gdzie tylko 9 września rozstrzelano 400 Polaków.

 

Od początku działań zbrojnych Niemcy rozpoczęli także brutalne prześladowania ludności żydowskiej.

 

W sumie w wyniku niemieckich represji we wrześniu 1939 r. zginęło co najmniej 16 tys. osób.

 

Wkraczająca na ziemie Rzeczypospolitej Armia Czerwona zachowywała się równie bestialsko. W Grodnie po zajęciu miasta Sowieci wymordowali ponad 300 jego obrońców. Przykładów tego typu morderstw popełnianych na polskich wojskowych, policjantach i cywilach jest wiele, m.in. na Polesiu (150 oficerów) czy w okolicach Augustowa (30 policjantów).

 

Kampania wrześniowa jest i z pewnością długo jeszcze będzie tematem wielu sporów i dyskusji. Dyskusji, które nie toczą się na temat tego, czy Polska miała szansę na sukces w tym konflikcie, ale dotyczą geopolitycznych przesłanek klęski z 1939 r. i jej militarnych uwarunkowań.

 

Prof. Marian Zgórniak oceniając działania marszałka Rydza-Śmigłego i ministra spraw zagranicznych Józefa Becka z 1939 r., wyraził następującą opinię: „Nie popełnili błędu, ponieważ w okolicznościach, w jakich przyszło im działać, nie było w zasadzie lepszego wyjścia. Nie byli geniuszami, ale zrobili lepiej lub gorzej to, co do nich należało. Historia obeszła się z nimi okrutnie, ale taki jest już los polityków, którzy przegrali. Oczywistym ich sukcesem stało się to, że wojna Hitlera z Polską nie stała się wojną lokalną. Stała się początkiem wielkiej wojny, w której Zachód walczył również o Polskę. W chwili gdy we wrześniu 1939 roku przegrywała Polska, przegrywała także Europa”.

 

Historycy zgodni są najczęściej co do tego, iż żołnierz polski walczył dobrze. Dezercje z pola walki czy niesubordynacja należały do rzadkości.

 

„Stawiając czoło blitzkriegowi przez pięć tygodni w osamotnieniu – stwierdzał prof. Norman Davies – armia polska spisała się lepiej niż połączone siły brytyjskie i francuskie w roku 1940. Polacy spełnili swój obowiązek”.

 

O waleczności Polaków we wrześniu 1939 r. prof. Paweł Piotr Wieczorkiewicz pisał, iż „w ekstremalnie trudnych warunkach były przykłady graniczącego z fanatyzmem bohaterstwa: walka załóg Węgierskiej Górki, Borowej Góry i Wizny, obrona Warszawy, Lwowa i Wybrzeża, postawa Wołyńskiej BK w pierwszych dwóch dniach wojny, szaleńcza odwaga kawalerzystów gen. Abrahama w odwrocie znad Bzury, bitność 11 Karpackiej DP w Lasach Janowskich, odporność 1 DPLeg., zwanej przez Niemców z szacunkiem „żelazną”, odyseja zgrupowania KOP i GO „Polesie” i oczywiście twarda postawa 10 Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej”.

 

Analizując błędy popełnione w czasie kampanii wrześniowej część historyków zwraca uwagę na zbyt wczesne przeniesienie kwatery Naczelnego Wodza z Warszawy do Brześcia oraz przedwczesne opuszczenie stolicy przez prezydenta i rząd.

 

Niektórzy surowo oceniają działania samego marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego, a szczególnie jego decyzję o przekroczeniu granicy rumuńskiej i opuszczeniu walczących wciąż jeszcze wojsk.

 

Wspomniany już prof. Wieczorkiewicz w artykule „Wrzesień 1939 – próba nowego spojrzenia” zarzucał Naczelnemu Wodzowi m.in.„karygodny wręcz sposób wdrożenia planu wojny w życie”.

 

„Plan wojny – pisał Wieczorkiewicz – nie dość, że ogólnikowy i nierozpracowany w kolejnych stadiach, marszałek co gorsza otoczył niezrozumiałym wręcz nimbem tajemnicy nie tylko wobec własnego sztabu (…) Kolejnym błędem stała się, również wyniesiona z wojny 1920 roku, skrajna wręcz centralizacja dowodzenia (…) Efektem, już w trakcie kampanii, stały się ingerencje Rydza-Śmigłego w rozkazodawstwo na poziomie dywizji i brygad, niemal zawsze spóźnione i nieadekwatne do sytuacji. Stało się tak, ponieważ, jak zauważa trafnie płk Porwit, „marszałek wziął na siebie obowiązki ponad siły, i to bez prawidłowej pomocy sztabu”. Co gorsza, czego można było i należało się spodziewać, naczelny wódz, w warunkach rwącej się łączności pozbawiony najdalej po kilku dniach możliwości realnej komunikacji z podwładnymi, utracił praktycznie możliwość kierowania operacjami”.

 

Cytowany płk Marian Porwit, jeden z dowódców obrony Warszawy w 1939 r., oceniając kampanię wrześniową stwierdził, iż „została przegrana nie na miarę sił zbrojnych państwa o trzydziestopięciomilionowej ludności, zwłaszcza jeśli idzie o charakter i rozmiar walk”.

 

Jednym z kluczowych pytań pojawiających się przy rozważaniach na temat 1 września 1939 r. jest pytanie dotyczące tego, czy Polska mogła wówczas uniknąć wojny z Niemcami.

 

Marszałek Edward Rydz-Śmigły tuż po wrześniowej klęsce odpowiedział nie następująco: „Polska wojny uniknąć nie mogła, jeśli nie chciała skończyć w niesławie. Poniosła i ponosi olbrzymie ofiary, ale dała początek wojnie wyzwoleńczej spod supremacji niemieckiej”.

 

Naczelny Wódz z 1939 r. nie miał najmniejszych wątpliwości, że przyjęcie pierwszych żądań stawianych przez Hitlera wobec Polski spowodowałoby pojawienie się następnych, dotyczących nie tylko Gdańska czy Pomorza, ale także Śląska i Poznańskiego. Celem tej taktyki było, zdaniem marszałka Rydza-Śmigłego, doprowadzenie do „zupełnego zniszczenie niepodległości Polski i całkowitego podporządkowania jej Niemcom”. (PAP)

 

https://dzieje.pl/

 

(arch.)

 

Reparacje dzielą Polaków

Połowa badanych uważa, że Polska powinna się domagać reparacji od Niemców za straty spowodowane II wojną światową. Tak wynika z badania przeprowadzonego przez IBRiS na zlecenie „Rzeczpospolitej”.

Czwartkowa „Rz” publikuje wyniki badania IBRiS, które wskazują, że 51,1 proc. pytanych uważa, że Polska powinna się domagać od Niemców finansowego zadośćuczynienia za straty wojenne. Nie widzi takiej potrzeby 41,5 proc. ankietowanych, a 7,5 proc. nie ma na ten temat zdania.

 

Z badań wynika, że „zwolennikami żądania reparacji są głównie stronnicy obozu rządzącego (92 proc.) i tylko co piąty zwolennik opozycji”. „To głównie mieszkańcy małych miast (56 proc.), mający rodziny wielodzietne (80 proc.), osoby najsłabiej wykształcone – 68 proc., ponadto emeryci (63 proc.) i renciści (94 proc.)” – czytamy w gazecie.

 

Sondaż przeprowadzono 26-27 sierpnia 2022 r. metodą CATI na ogólnopolskiej próbie 1000 osób. (PAP)

 

Ekspert: reparacje są właściwym sposobem zakończenia wrogości, po ich wypłaceniu można pójść dalej

Reparacje wojenne są właściwym sposobem, by ci którzy spowodowali cierpienia i ci, którzy ich doznali, mogli zakończyć wrogość i pójść dalej – powiedział PAP dr Luke Moffett z Queen’s University Belfast, którego głównym obszarem badawczym są reparacje wojenne.

Odnosząc się do polskich roszczeń wobec Niemiec, uważa on, że staraniom o ich uzyskanie powinny towarzyszyć równolegle presja dyplomatyczna i ścieżka prawna. Jak wskazuje badacz „taka presja może przynieść powodzenie, czego dowodzi przykład Namibii, która dostała od Niemiec odszkodowania za ludobójstwo, choć formalnie nie było ku temu podstaw prawnych”.

 

Dr Moffett przypomina, że w zeszłym roku, po kilku latach negocjacji, Niemcy zgodziły się zapłacić odszkodowania Namibii za dokonane w latach 1905-08 ludobójstwo plemion Herero i Nama, choć miało to miejsce zanim jeszcze stworzono konwencję w sprawie ludobójstwa, zatem formalnie nie było podstaw prawnych do stwierdzenia, że nastąpiła ta zbrodnia.

 

„Jednak wskutek politycznej presji Niemcy doszli do wniosku, że należy tę sprawę zamknąć, co pokazuje, że takie kwestie można rozwiązywać nawet jeśli nie ma podstawy prawnej, jeśli tylko jest polityczna wola” – konkluduje dr Moffett.

 

Dr Moffett zgadza się z tym, że wskutek II wojny światowej Polska miała gorsze „szanse życiowe” i konsekwencje doznanych wówczas zniszczeń na wielu obszarach są nadal widoczne. Zarazem wskazuje, że stanowisko Niemiec jest takie, iż porozumienie kończące wojnę zostało zawarte i Niemcy nie będą przyjmować żadnych dalszych roszczeń do tego traktatu pokojowego, w którym ustalono wszystkie rzeczy. Dlatego też konieczna jest „presja dyplomatyczna”.

 

„Nie sądzę, żeby sprawa przed międzynarodowym trybunałem miała duże szanse na sukces, bo musiałoby zostać wykazane, że istnieje podstawa prawna do wypłacenia reparacji, a to wymagałoby zmiany traktatu pokojowego. Traktat pokojowy jest pewnego rodzaju kontraktem i obie strony musiałyby się zgodzić na jego zmianę, a nie sadzę, by Niemcy chciały to zrobić. To nie jest tylko sprawa prawna, ale też polityczna i musi być duża presja na Niemcy” – uważa Moffett. „I taka presja może przynosić efekt” – dodał.

 

Z roszczeniami występuje też od lat Grecja, ale jak uważa ekspert, przypadek Polski jest trudniejszy ze względu na późniejsze porozumienia – władz PRL z NRD i PRL z RFN – a także ze względu na fakt, że Grecja nie była stroną bezpośrednią porozumienia pokojowego po II wojnie światowej. Zaznacza jednak, że Niemcy co do zasady nie chcą – podobnie zresztą jak Wielka Brytania – by sprawy z przeszłości były objęte reparacjami, gdyż ustanowiłoby to precedens, który zachęcałby następnych do podobnych roszczeń.

 

Dr Moffett wskazuje, że reparacje wojenne mają długą historię i sięgają czasów wczesnej starożytności. Różne formy odszkodowań za zniszczenia wojenne stosowali starożytni Egipcjanie i Sumeryjczycy, a następnie starożytni Grecy. Praktykę nakładania reparacji na przegranych, nakładając ciężkie warunki pokoju po wojnach punickich z Kartaginą, ustanowili starożytni Rzymianie, którzy traktowali to zarówno jako sposób ustanowienia podległości ze strony przegranych, jak i zabezpieczania pokoju. Reparacje stosowano także w kolejnych wiekach, z tym, że cały czas były one ustalane jednostronnie, przez zwycięską stronę w wojnie.

 

„Natomiast w prawie międzynarodowym praktyka reparacji sformalizowana została w ciągu ostatnich nieco ponad stu lat, gdy większy akcent położono na multilateralizm. Zarówno Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej i jego następca, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości stwierdziły, że jeśli państwa popełniają bezprawne czyny, powinny naprawić ich konsekwencje, tak jak to możliwe, zatem mają obowiązek płacenia reparacji” – mówi Luke Moffett.

 

Dodaje on, że praktyka reparacji nie ogranicza się do państw, bo też w społecznościach, które nie były zorganizowane jako państwa, jak plemiona, które kończąc konflikt i nie chcąc, by był on kontynuowany, uzgadniały jakąś formę kompensacji.

 

„Więc nie jest to tylko prawo międzynarodowe – reparacje według mnie są sposobem na to, by ci, którzy doznali cierpień i ci, którzy je spowodowali, zakończyli wrogość i mogli pójść dalej” – podkreśla.

 

Z Londynu Bartłomiej Niedziński (PAP)

 

Westerplatte – symbol polskiego oporu we wrześniu ’39

Salwami artyleryjskimi z morza oraz lądu i bombardowaniem z powietrza 1 września 1939 r. o świcie zaatakowana została załoga Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Jej bohaterska walka – do 7 września – stała się symbolem polskiego oporu przeciwko niemieckiej agresji i ważnym składnikiem narodowej tradycji.

Na mocy kończącego I wojnę światową Traktatu Wersalskiego Gdańsk stał się Wolnym Miastem pod kontrolą Ligi Narodów. Wobec ograniczonego dostępu do portu gdańskiego Polsce przyznano prawo utworzenia składnicy przeznaczonej do przeładunku materiałów wojskowych.

 

Rada Ligi Narodów jako miejsce składnicy wyznaczyła półwysep Westerplatte, znajdujący się u wejścia do portu w Gdańsku. Od 1926 r. stacjonował tam polski oddział wartowniczy w sile około 90 żołnierzy. W latach 30., wraz z rozbudową portu w Gdyni, znaczenie Westerplatte dla transportu broni i amunicji malało, rosła natomiast jego rola polityczna.

 

Dojście do władzy w Niemczech w 1933 r. Adolfa Hitlera i wzrost aktywności nazistów na terenie Gdańska wymagały stałego podkreślania polskiej obecności u ujścia Wisły. Wobec zaostrzającej się sytuacji międzynarodowej i narastającego zagrożenia ze strony Niemiec, na Westerplatte prowadzono rozbudowę systemu obronnego. Wybudowano pięć wartowni oraz nowoczesny budynek koszar. Potajemnie powiększano załogę i sprowadzano dla niej dodatkowe uzbrojenie. Placówka miała odeprzeć ewentualny atak Niemców i stawiać opór przez sześć godzin – do momentu nadejścia odsieczy.

 

1 września 1939 roku załoga Westerplatte liczyła nieco ponad 200 osób. Byli to specjalnie dobierani ze względu na warunki psychofizyczne żołnierze. Dysponowali oni 160 karabinami, 40 karabinami maszynowymi, czterema moździerzami kal. 81 mm, dwoma działkami przeciwpancernymi kal. 37 mm i jedną armatą kal. 75 mm. Niemcy rzucili do walki około 4000 żołnierzy, 65 dział (w tym zwłaszcza potężną artylerię pokładową pancernika „Schleswig – Holstein”), ponad 100 karabinów maszynowych i blisko 50 samolotów.

 

Pierwszy strzał z broni ręcznej przy murze okalającym polską składnicę padł o 4.17. Postawiona w stan gotowości załoga nie dała się zaskoczyć. Gdy o 4.45 (wedle dziennika pokładowego o 4.48) artyleria szkolnego pancernika “Schleswig-Holstein” oddała pierwsze salwy, podkomendni mjr. Henryka Sucharskiego byli w istotnej części na stanowiskach.

 

Od pierwszych chwil obrońcy Westerplatte znajdujący się w wysuniętych placówkach, umocnionych wartowniach i w koszarach musieli nieustannie odpierać szturmy. Niemcy prowadzili huraganowy ostrzał artyleryjski. 2 września załoga przeżyła morderczy nalot bombowców nurkujących „Ju-87” (stukasów). Ze względu na ciągłe zaangażowanie w walkę pogłębiało się wyczerpanie obrońców. Każdego dnia przybywało ofiar – ogółem poległo 15 żołnierzy, a rany odniosło około 30. Stan rannych pogarszał się, brakowało odpowiedniego wyposażenia medycznego.

 

Komendant Westerplatte, major Henryk Sucharski, jako jedyny z załogi wiedział, że odsiecz, na którą czekano, nie nadejdzie. Został o tym poinformowany 31 sierpnia przez podpułkownika Wincentego Sobocińskiego z Komisariatu RP w Gdańsku. Jednocześnie ppłk Sobociński wyznaczył zadanie utrzymania placówki nie przez sześć, ale przez 12 godzin.

 

W ciągu kolejnych dni obrony między majorem Sucharskim a jego zastępcą, kapitanem Franciszkiem Dąbrowskim, zarysowała się różnica zdań co do sensu kontynuowania walki. Sucharski czuł się odpowiedzialny za życie podkomendnych i był świadom beznadziejności położenia. Już 2 września miał skłaniać się do poddania Westerplatte. Prawdopodobnie przeszedł załamanie nerwowe. W tej sytuacji faktyczne dowództwo objął kapitan Dąbrowski. Ufał on w rychłą pomoc z zewnątrz, zwłaszcza od chwili przystąpienia do wojny Wielkiej Brytanii i Francji 3 września. Uważał, że żołnierze powinni walczyć tak długo, jak tylko się da.

 

Rankiem 7 września major Sucharski zadecydował o zaprzestaniu walki. Przyjmujący kapitulację dowódca sił niemieckich gen. Friedrich Georg Eberhardt, w dowód uznania dla męstwa obrońców, przyznał Sucharskiemu prawo noszenia w niewoli oficerskiej szabli.

 

Heroiczny wizerunek walczących budowały w społecznej świadomości komunikaty nadawane przez Polskie Radio we wrześniu 1939 r.: „Westerplatte broni się nadal. Naczelny Wódz pozdrawia bohaterską załogę”.

 

Legenda zmagań na Westerplatte została utrwalona m.in. przez wiersz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (1939), książkę Melchiora Wańkowicza (1959), film w reżyserii Stanisława Różewicza (1967) oraz pomnik odsłonięty na miejscu walk w roku 1966.

 

https://dzieje.pl/

 

(arch.)

 

Kalendarium II wojny światowej

1 września 1939 r. niemiecki atak na Polskę rozpoczął najbardziej niszczycielską i krwawą wojnę w dziejach ludzkości. Jej wybuch był efektem odbudowy mocarstwowej pozycji Rzeszy, prowadzonej przez rządzącego Niemcami od 1933 r. Adolfa Hitlera.

1939:

 

1 września

 

Napaść Niemiec na Polskę (ataki na Wieluń i Westerplatte), dokonana bez wypowiedzenia wojny.

 

3 września

 

Francja i Wielka Brytania (oraz Australia, Nowa Zelandia i Indie) wypowiedziały wojnę III Rzeszy. Konflikt z Polską przekształcił się w wojnę światową.

 

6 września

 

Wojska francuskie rozpoczęły ograniczoną ofensywę na przedpolu Linii Zygfryda. Działania zostały zakończone sześć dni później.

 

9 września

 

Armie „Poznań” i „Pomorze” dowodzone przez gen. Tadeusza Kutrzebę rozpoczęły ofensywę, która przeszła do historii jako bitwa nad Bzurą. Była to jedyna do 1941 r. większa operacja zaczepna przeprowadzona przez wojska alianckie.

 

12 września

 

Uczestnicy francusko-brytyjskiej konferencji polityczno-wojskowej w Abbeville podjęli decyzję o wstrzymaniu alianckich działań zaczepnych na froncie zachodnim. Władze RP nie zostały o tym poinformowane.

 

17 września

 

Napaść Związku Sowieckiego na Polskę.

 

28 września

 

Podpisany został akt kapitulacji Warszawy. W Moskwie ministrowie spraw zagranicznych Niemiec J. von Ribbentrop i ZSRS W. Mołotow podpisali niemiecko-sowiecki układ „o granicy i przyjaźni”.

 

30 września

 

Urząd prezydenta RP objął Władysław Raczkiewicz. Nowym premierem został mianowany gen. Władysław Sikorski.

 

2 października

 

Kapitulacja Rejonu Umocnionego „Hel” – zakończenie walk na Wybrzeżu. W rejonie Kocka początek ostatniej bitwy kampanii polskiej.

 

5 października

 

W Warszawie Hitler odebrał defiladę oddziałów Wehrmachtu.

 

W nocy z 5 na 6 października zakończyły się walki pod Kockiem.

 

22 listopada

 

Rząd RP przeniósł się z Paryża do Angers.

 

30 listopada

 

Agresja Związku Sowieckiego na Finlandię.

 

1940

 

5 marca

 

Na wniosek szefa NKWD Ławrientija Berii Biuro Polityczne KC WKP(b) podjęło uchwałę o rozstrzelaniu polskich jeńców wojennych przebywających w sowieckich obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz polskich więźniów przetrzymywanych przez NKWD na obszarze przedwojennych wschodnich województw Rzeczypospolitej. W wyniku tej decyzji zgładzono ok. 22 tys. obywateli polskich.

 

12 marca

 

Podpisanie traktatu pokojowego kończącego wojnę sowiecko-fińską.

 

28 marca

 

Ogłoszono tzw. deklarację londyńską, w której Wielka Brytania i Francja zobowiązały się do niezawierania separatystycznego pokoju.

 

8 kwietnia

 

U wybrzeży Norwegii okręt podwodny ORP „Orzeł” zatopił niemiecki transportowiec „Rio de Janeiro” szykujący się do ataku na Norwegię.

 

9 kwietnia

 

Niemcy zaatakowały Danię i Norwegię.

 

10 maja

 

Niemcy zaatakowały Holandię, Belgię i Luksemburg. Początek ofensywy wojsk niemieckich we Francji. W Wielkiej Brytanii powołano rząd jedności narodowej z Winstonem Churchillem na czele.

 

15 maja

 

Kapitulacja wojsk holenderskich.

 

19 maja

 

Naczelnym dowódcą francuskich sił zbrojnych w miejsce gen. Maurice’a Gamelina został gen. Maxime Weygand. Niemcy zajęli Amiens.

 

21 maja

 

Wojska niemieckie dotarły do kanału La Manche.

 

26 maja–4 czerwca

 

Ewakuacja wojsk brytyjskich w rejonie Dunkierki.

 

28 maja

 

Kapitulacja wojsk belgijskich.

 

10 czerwca

 

Włochy wypowiedziały wojnę Francji i Wielkiej Brytanii.

 

14 czerwca Wojska niemieckie wkroczyły do Paryża.

 

15 czerwca

 

Armia Czerwona wkroczyła do Wilna i Kowna.

 

16 czerwca

 

Premierem rządu francuskiego został marszałek Philippe Pétain. Armia Czerwona wkroczyła do Tallina i Rygi.

 

17 czerwca

 

Marszałek Philippe Pétain zwrócił się do Niemiec o zawieszenie broni.

 

18 czerwca

 

Gen. Charles de Gaulle wygłosił na antenie radia BBC przemówienie do narodu francuskiego, w którym wezwał do dalszej walki.

 

22 czerwca

 

Kapitulacja Francji wobec Niemiec.

 

24 czerwca

 

Kapitulacja Francji wobec Włoch.

 

27 czerwca

 

Wojska sowieckie zajęły należącą do Rumunii Besarabię i północną Bukowinę.

 

3 lipca

 

Litwa została wcielona do ZSRS. Łotwa i Estonia anektowano w sierpniu 1940 r.

 

1 sierpnia

 

Rozkaz Adolfa Hitlera dotyczący zwiększenia ataków lotniczych i morskich na Wielką Brytanię.

 

8 sierpnia

 

Początek zmasowanych niemieckich ataków lotniczych na Anglię. Bitwa o Anglię trwała do 31 października 1940 r.

 

16 września

 

Wojska włoskie zdobyły Sidi Barrani w Egipcie.

 

27 września

 

Niemcy, Włochy i Japonia podpisały pakt trójstronny. Zgodnie z jego postanowieniami Japonia uznawała prawo Niemiec i Włoch do ustanowienia nowego ładu w Europie. Z kolei Niemcy i Włochy uznawały prawo Japonii do ustanowienia nowego ładu w Azji.

 

28 października

 

Atak wojsk włoskich na Grecję.

 

9 grudnia

 

Początek brytyjskiej kontrofensywy w Egipcie, zakończonej w lutym 1941 r. zdobyciem Cyrenajki.

 

17 grudnia

 

Adolf Hitler podpisał plan wojny ze Związkiem Sowieckim, oznaczony kryptonimem Barbarossa.

 

1941:

 

11 lutego

 

Lądowanie pierwszych oddziałów niemieckich w Afryce Północnej.

 

11 marca

 

Prezydent Franklin D. Roosevelt podpisał ustawę Lend-Lease.

 

28 marca

 

Ofensywa wojsk niemieckich w Afryce Północnej.

 

6 kwietnia

 

Atak wojsk niemieckich na Jugosławię i Grecję.

 

10 kwietnia

 

Proklamowanie niepodległego państwa chorwackiego.

 

13 kwietnia

 

Sowiecko-japoński pakt o nieagresji.

 

27 kwietnia

 

Wojska niemieckie wkroczyły do Aten.

 

10 maja

 

Ucieczka Rudolfa Hessa, zastępcy Adolfa Hitlera, do Wielkiej Brytanii.

 

18 maja

 

Kapitulacja wojsk włoskich w Etiopii.

 

20 maja

 

Początek niemieckiego desantu na Kretę.

 

22 czerwca

 

Początek niemieckiej agresji na Związek Sowiecki.

 

12 lipca

 

Podpisanie sowiecko-brytyjskiego układu wojskowego.

 

30 lipca

 

W Londynie gen. Władysław Sikorski podpisał z ambasadorem ZSRS Iwanem Majskim polsko-sowiecki układ o wspólnej walce przeciwko III Rzeszy.

 

12 sierpnia

 

Winston Churchill i Franklin D. Roosevelt podpisali na pokładzie brytyjskiego pancernika „Prince of Wales” tzw. Kartę Atlantycką.

 

14/15 sierpnia

 

Pierwszy masowy nalot brytyjskich bombowców na Niemcy.

 

9 września

 

Początek niemieckiej blokady Leningradu.

 

30 września

 

Początek niemieckiej ofensywy na Moskwę.

 

16 października

 

Rząd ZSRS i korpus dyplomatyczny przeniosły się z Moskwy do Kujbyszewa.

 

19 października

 

W Moskwie ogłoszono stan oblężenia.

 

27 listopada

 

W rezultacie brytyjskiej ofensywy przerwane zostało oblężenie Tobruku.

 

28 listopada

 

Kapitulacja ostatnich oddziałów włoskich w Afryce Wschodniej.

 

4 grudnia

 

Gen. Władysław Sikorski i Józef Stalin podpisali w Moskwie polsko-sowiecką deklarację o walce z Niemcami.

 

6 grudnia

 

Początek kontrofensywy Armii Czerwonej w rejonie Moskwy. Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Węgrom, Rumunii i Finlandii.

 

7 grudnia

 

Japoński atak na amerykańską bazę morską Pearl Harbour.

 

8 grudnia

 

Japonia wypowiedziała wojnę Stanom Zjednoczonym, Wielkiej Brytanii, Australii i Kanadzie.

 

11 grudnia

 

Niemcy i Włochy wypowiedziały Stanom Zjednoczonym wojnę.

 

1942:

 

1 stycznia

 

W Waszyngtonie 26 państw podpisało Deklarację Narodów Zjednoczonych (wśród nich Polska).

 

9 stycznia

 

Początek ofensywy Armii Czerwonej, która do końca lutego odrzuciła wojska niemieckie ok. 400 km na zachód od Moskwy.

 

20 stycznia

 

Na konferencji w Wannsee pod Berlinem Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA) przedstawił plan „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, którego konsekwencją było rozpoczęcie masowej eksterminacji Żydów w całej Europie okupowanej przez Niemców.

 

21 stycznia

 

Początek kontrofensywy wojsk niemieckich w Afryce Północnej.

 

15 lutego

 

Wojska japońskie zdobyły Singapur.

 

19 lutego

 

Japończycy zbombardowali australijskie miasto Darwin; zginęło 250 osób.

 

7 marca

 

Wojska japońskie zdobyły Rangun w Birmie.

 

16 marca

 

Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Lublinie, wysyłając transporty Żydów do obozu śmierci w Bełżcu. Wydarzenia te zapoczątkowały Akcję Reinhardt – systematyczną zagładę Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa.

 

10 kwietnia

 

Kapitulacja oddziałów amerykańskich na półwyspie Bataan (Filipiny).

 

4–8 maja

 

Bitwa na Morzu Koralowym.

 

6 maja

 

Wojska japońskie zajęły całe Filipiny.

 

26 maja

 

Początek ofensywy wojsk niemieckich i włoskich w Afryce Północnej.

 

3–7 czerwca

 

Bitwa o Midway.

 

21 czerwca

 

Wojska niemieckie zajęły Tobruk.

 

25 czerwca

 

Wojska niemieckie przekroczyły granice Egiptu.

 

28 czerwca

 

Rozpoczęcie niemieckiej ofensywy w południowo-wschodniej Rosji.

 

4 lipca

 

Wojska niemieckie zdobyły Sewastopol.

 

16 lipca

 

Rozpoczęła się obława Vel d’Hiv, największe masowe aresztowanie francuskich Żydów, zorganizowane przez niemieckie władze okupacyjne i kolaboracyjne.

 

19 sierpnia

 

Początek walk o Stalingrad.

 

31 sierpnia

 

Ruszyła niemiecka ofensywa na Aleksandrię (załamała się 2 września).

 

23 października

 

Początek zwycięskiej ofensywy wojsk brytyjskich w Afryce Północnej (El Alamein).

 

7/8 listopada

 

Lądowanie wojsk alianckich w Maroku i Algierii.

 

11 listopada

 

Wojska niemieckie wkroczyły do nie okupowanej części Francji.

 

13 listopada

 

Wojska brytyjskie zajęły Tobruk.

 

19 listopada

 

Armia Czerwona rozpoczęła kontrofensywę na południu Rosji.

 

1943:

 

14–25 stycznia

 

Spotkanie Winstona Churchilla i Franklina D. Roosevelta w Casablance. Wśród omawianych spraw m.in. decyzja o nasileniu bombardowań na Niemcy oraz kwestia przeniesienia działań wojennych na teren Europy.

 

18 stycznia

 

Przerwanie blokady Leningradu.

 

23 stycznia

 

Wojska niemieckie i włoskie opuściły Trypolis.

 

2 lutego

 

Kapitulacja wojsk niemieckich pod Stalingradem. Do niewoli sowieckiej wziętych zostało ponad 90 tys. żołnierzy niemieckich, feldmarszałek Friedrich von Paulus oraz 20 generałów.

 

18 lutego

 

Minister propagandy Joseph Goebbels w przemówieniu wygłoszonym w berlińskim Pałacu Sportu ogłosił rozpoczęcie wojny totalnej.

 

28 lutego

 

Norweskie siły specjalne zniszczyły wytwórnię ciężkiej wody w Telemarku, opóźniając tym samym niemieckie prace nad bombą atomową.

 

13 kwietnia

 

Władze niemieckie na konferencji prasowej w Berlinie ujawniły odkrycie masowych grobów polskich oficerów zamordowanych przez NKWD w Katyniu. Dwa dni później władze ZSRS zaprzeczyły niemieckim twierdzeniom. Wydarzenia te zostały wykorzystane przez Kreml do zerwania stosunków z rządem RP, który domagał się wyjaśnienia okoliczności zbrodni.

 

19 kwietnia

 

Początek Powstania w Getcie Warszawskim.

 

12–13 maja

 

Kapitulacja wojsk niemieckich i włoskich w Afryce Północnej.

 

12-25 maja

 

Rozmowy Winstona Churchilla i Franklina D. Roosevelta w Waszyngtonie: decyzja o lądowaniu wojsk alianckich na południu Włoch, przełożenie inwazji we Francji na 1944 r.

 

5 lipca

 

Początek nieudanej niemieckiej ofensywy pod Kurskiem – największa bitwa pancerna II wojny światowej.

 

10 lipca

 

Lądowanie wojsk alianckich na Sycylii.

 

12 lipca

 

Kapitulacja Syrakuz. Początek kontrofensywy Armii Czerwonej w rejonie Orła.

 

24–30 lipca

 

Masowe naloty alianckie na Hamburg.

 

25 lipca

 

We Włoszech Benito Mussolini został odsunięty od władzy przez Wielką Radę Faszystowską i aresztowany.

 

3 sierpnia

 

Ofensywa Armii Czerwonej w rejonie Biełgorodu.

 

14–24 sierpnia

 

Rozmowy Winstona Churchilla i Franklina D. Roosevelta w Quebec m.in. na temat inwazji we Francji (Operacja „Overlord”).

 

23 sierpnia

 

Armia Czerwona zajęła Charków.

 

3 września

 

Lądowanie wojsk brytyjskich w Kalabrii.

 

8 września

 

Ogłoszenie zawieszenia broni z Włochami.

 

12 września

 

Niemieccy spadochroniarze uwolnili więzionego w Gran Sasso Benito Mussoliniego.

 

13/14 września

 

Oddziały Wolnych Francuzów wylądowały na Korsyce, którą zajęły 5 października.

 

19/20 września

 

Wojska alianckie zdobyły Sardynię.

 

26 września

 

Armia Czerwona odzyskała Smoleńsk.

 

13 października

 

Włoski rząd Pietra Badoglia wypowiedział wojnę Niemcom.

 

23 października

 

Ofensywa Armii Czerwonej nad Dnieprem.

 

25 października

 

Armia Czerwona zdobyła Dniepropietrowsk.

 

3 listopada

 

Wojska sowieckie odzyskały Kijów.

 

22–26 listopada

 

Konferencja w Kairze z udziałem Winstona Churchilla, Franklina D. Roosevelta oraz Czang Kaj-szeka.

 

28 listopada–1 grudnia

 

Konferencja Wielkiej Trójki w Teheranie: Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt i Józef Stalin.

 

1944:

 

3 stycznia

 

Armia Czerwona przekroczyła granicę polsko-sowiecką z 1939 r. w okolicach miasta Sarny.

 

17 lutego

 

Likwidacja kotła pod Białą Cerkwią i Korsuniem – straty niemieckie: ok. 55 tys.

 

20–25 lutego

 

Masowe naloty amerykańskie na Niemcy, tzw. Big Week.

 

4 marca

 

Początek ofensywy wojsk sowieckich na Ukrainie.

 

5 marca

 

Rozpoczęcie operacji alianckiej w Birmie.

 

19 marca

 

Początek niemieckiej okupacji Węgier.

 

24 marca

 

Wielka ucieczka z niemieckiego obozu dla lotników w Żaganiu.

 

12 maja

 

Armia Czerwona w wyniku ofensywy rozpoczętej 5 maja zajęła Krym. Wojska alianckie przełamały we Włoszech tzw. Linię Gustawa.

 

18 maja

 

Oddziały 2. Korpusu Polskiego zdobyły ruiny klasztoru benedyktynów na Monte Cassino.

 

4 czerwca

 

Do Rzymu wkroczyły oddziały amerykańskie.

 

6 czerwca

 

Siły zbrojne alianckich państw zachodnich rozpoczęły największą w czasie II wojny światowej operację desantową – lądowanie w Normandii. Była ona częścią operacji „Overlord” otwierającej drugi front w Europie.

 

23–24 czerwca

 

Armia Czerwona rozpoczęła operację białoruską.

 

20 lipca

 

Nieudany zamach na Adolfa Hitlera w jego kwaterze polowej w Prusach Wschodnich w Wilczym Szańcu.

 

1 sierpnia

 

Wybuch Powstania Warszawskiego.

 

15 sierpnia

 

Lądowanie wojsk alianckich w południowej Francji.

 

15–22 sierpnia

 

1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka stoczyła bitwę pod Falaise.

 

24 sierpnia

 

Wyzwolenie Paryża przez wojska amerykańskie, siły Wolnej Francji i francuski ruch oporu.

 

25 sierpnia

 

Rumunia wypowiada wojnę Niemcom.

 

26 sierpnia

 

Bułgaria ogłosiła wystąpienie z wojny i neutralność.

 

29 sierpnia

 

Wybuch powstania na Słowacji.

 

4 września

 

Wojska alianckie zajęły Antwerpię.

 

5 września

 

Związek Sowiecki wypowiedział wojnę Bułgarii.

 

8 września

 

Bułgaria wypowiedziała wojnę Niemcom.

 

9 września

 

Zakończenie stanu wojny Związku Sowieckiego z Bułgarią. Niemcy wystrzeliły na Londyn pierwsze rakiety V2.

 

11 września

 

Wojska amerykańskie przekroczyły granicę Niemiec.

 

11–16 września

 

Konferencja w Quebec z udziałem Winstona Churchilla i Franklina D. Roosevelta: m.in. omówienie kwestii okupacji Niemiec.

 

17–26 września

 

Operacja powietrzno-desantowa sił alianckich w Holandii (Operacja „Market Garden”).

 

19 września

 

Podpisanie zawieszenia broni między Związkiem Sowieckim a Finlandią.

 

30 września

 

Ze stanowiska Naczelnego Wodza został odwołany gen. Kazimierz Sosnkowski. Na jego miejsce nominowano przebywającego w Warszawie gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora”.

 

13 października

 

Wojska brytyjskie i greckie wkroczyły do Aten.

 

15 października

 

Regent Węgier Miklós Horthy ogłosił zawieszenie broni z aliantami.

 

16 października

 

W wyniku puczu wspieranego przez Niemcy władzę na Węgrzech przejął Ferenc Szálasi, przywódca strzałokrzyżowców węgierskich faszystów.

 

20 października

 

Armia Czerwona wspólnie z oddziałami jugosłowiańskimi wkroczyła do Belgradu.

 

22–25 października

 

Flota amerykańska odniosła zwycięstwo nad flotą japońską w rejonie Filipin.

 

28 października

 

Bułgaria podpisała zawieszenie broni z aliantami.

 

29/30 listopada

 

Pierwszy wielki nalot amerykańskich bombowców na Tokio.

 

16 grudnia

 

Początek niemieckiej ofensywy w Ardenach.

 

1945:

 

12 stycznia

 

Rozpoczęła się zimowa ofensywa Armii Czerwonej.

 

23 stycznia

 

Wojska alianckie przekroczyły Ren.

 

24 stycznia

 

Armia Czerwona doszła do Odry.

 

4–11 lutego

 

Konferencja „Wielkiej Trójki” w Jałcie: Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt, Józef Stalin.

 

13 lutego

 

Wojska sowieckie zajęły Budapeszt.

 

13–14 lutego

 

Naloty alianckie na Drezno.

 

3 marca

 

Finlandia wypowiedziała wojnę Niemcom.

 

9/10 marca

 

Nalot amerykańskich bombowców na Tokio. Według niektórych szacunków w ataku zginęło ok. 100 tys. mieszkańców miasta.

 

1 kwietnia

 

Inwazja wojsk amerykańskich na Okinawę.

 

5 kwietnia

 

Związek Sowiecki wypowiedział pakt o nieagresji z Japonią.

 

13 kwietnia

 

Armia Czerwona zajęła Wiedeń.

 

16 kwietnia

 

Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę na Berlin.

 

19/20 kwietnia

 

Wojska amerykańskie zajęły Lipsk.

 

21 kwietnia

 

Oddziały 2. Korpusu Polskiego wyzwoliły Bolonię.

 

25 kwietnia

 

W Torgau nad Łabą doszło do spotkania Armii Czerwonej z wojskami amerykańskimi i brytyjskimi.

 

26 kwietnia

 

Wojska 2. Frontu Białoruskiego zdobyły Szczecin. W San Francisco rozpoczęły się obrady konferencji założycielskiej Narodów Zjednoczonych.

 

28 kwietnia

 

Włoscy partyzanci rozstrzelali Benito Mussoliniego.

 

30 kwietnia

 

W Berlinie samobójstwo popełnił Adolf Hitler.

 

2 maja

 

Dowódca obrony Berlina gen. Helmuth Weidling wydał rozkaz zaprzestania walki. SS-Obergrupenfuehrer Karl Wolff podpisał akt kapitulacji wojsk niemieckich we Włoszech.

 

4 maja

 

Admirał Hans-Georg von Friedeburg podpisał akt kapitulacji wojsk niemieckich w Holandii, Danii, Norwegii i północnych Niemczech.

 

5 maja

 

Wybuch powstania w Pradze. Oddziały Brygady Świętokrzyskiej NSZ wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny dla kobiet w Holiszowie (Czechy), uwalniając ok. 700 więźniarek. Do niewoli wzięto ok. 200 esesmanów.

 

6 maja

 

1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka zajęła Wilhelmshaven. Armia Czerwona po długim oblężeniu zdobyła Festung Breslau.

 

7 maja

 

W kwaterze głównej gen. Dwighta D. Eisenhowera w Reims gen. Alfred Gustaw Jodl, w obecności przedstawicieli czterech mocarstw alianckich, podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec.

 

8 maja

 

Na żądanie Stalina kapitulacja Niemiec została powtórzona. W Karlhorst, na przedmieściach Berlina, marszałek Georgij Żukow, któremu towarzyszyli brytyjski marszałek lotnictwa Arthur Tedder, amerykański generał Karl Spaatz oraz generał francuski Jean de Lattre de Tassigny, o godz. 22.30 przyjął bezwarunkową kapitulację niemieckich sił zbrojnych od feldmarszałka Wilhelma Keitla. W Moskwie, ze względu na dwugodzinną różnicę czasu, był już 9 maja.

 

10 maja

 

Armia Czerwona zdobyła Pragę.

 

14 maja, 16/17 maja

 

Ciężkie naloty amerykańskich bombowców na Nagoję.

 

23/24 maja

 

W wyniku nalotu amerykańskich bombowców na Tokio zniszczona została znaczna część miasta.

 

5 czerwca

 

Podpisanie Deklaracji Berlińskiej.

 

22 czerwca

 

W Moskwie odbyła się parada zwycięstwa. Zakończenie walk na Okinawie.

 

26 czerwca

 

Przedstawiciele 50 państw podpisali w San Francisco Kartę Narodów Zjednoczonych.

 

17 lipca–2 sierpnia

 

Konferencja „Wielkiej Trójki” w Poczdamie: Winston Churchill (później zastąpił go Clement Attlee), Harry Truman i Józef Stalin.

 

2 sierpnia

 

Największy nalot II wojny światowej: 800 superfortec B-29 zbombardowało cztery największe miasta Japonii.

 

6 sierpnia

 

Amerykanie zrzucili bombę atomową na Hiroszimę.

 

8 sierpnia

 

Związek Sowiecki wypowiedział wojnę Japonii. Armia Czerwona wkroczyła do Mandżurii i Korei.

 

9 sierpnia

 

Amerykanie zrzucili bombę atomową na Nagasaki.

 

10 sierpnia

 

Rząd japoński zwrócił się do aliantów z propozycją kapitulacji.

 

15 sierpnia

 

Cesarz Japonii Hirohito wygłosił przemówienie radiowe, w którym zaapelował do narodu o zaprzestanie walki.

 

2 września

 

Bezwarunkowa kapitulacja Japonii. Skapitulowały ostatnie garnizony japońskie.(PAP)

 

https://dzieje.pl/

 

Autor: Michał Szukała

 

szuk/ skp/

Podobne

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Ostatnio dodane

👇 P O L E C A M Y 👇

Koniecznie zobacz nowy Polonijny Portal Społecznościowy "Polish Network v2,0"