Mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków wpisał śródmiejska ulicę Stare Nalewki do rejestru zabytków.
Konserwator wyjaśnił, że wpis dotyczy ulicy stanowiącej relikt historycznej ulicy Nalewki, wraz z nawierzchnią jezdni, chodnikami i zachowanymi elementami infrastruktury komunikacyjnej.
Oficjalnie nazwa Nalewki została nadana przez Komisję Brukową w 1770 r. Ulica wiodła wówczas od Magazynu Karowego do placu na Muranowie, jej bieg został uregulowany prawdopodobnie w latach 70.-80. XVIII w. Na skład społeczny mieszkańców ulicy miał wpływ dekret ministra policji z października 1812 r., nakazujący przenieść się zamieszkującym Warszawę Żydom w rejon Franciszkańskiej i Nalewek.
Ulica Nalewki stopniowo stała się jedną z najważniejszych ulic handlowych Warszawy i jedną z głównych ulic tzw. dzielnicy północnej (dzielnicy żydowskiej zwanej także dzielnicą muranowską, nalewkowską, lub Nalewkami). W XIX w. przekształciła się w główną ulicę dzielnicy żydowskiej, a w XX w. pełniła rolę tranzytową pomiędzy powstającymi nowymi dzielnicami miasta (Żoliborzem, Marymontem i Bielanami a centrum Miasta).
W 1881 r. w ciągu ulicy poprowadzono linię tramwajową, podczas kładzenia torów tramwajów konnych wybrukowano brakujące fragmenty ulicy, być może nawierzchnię przełożono w 1908 r. podczas przebudowy i rozbudowy torowisk na trakcję tramwajów elektrycznych.
W 1940 r. północny bieg ulicy znalazł się na terenie getta warszawskiego. Ulica została zniszczona w 1943 r. przez władze okupacyjne w ramach akcji likwidacji getta żydowskiego na całym odcinku na północ od bramy wjazdowej, zlokalizowanej w poprzek ul. Nalewki w rejonie ul. Świętojerskiej, aż do pl. Muranowskiego.
W rejonie Arsenału w 1943 r. Szare Szeregi przeprowadziły spektakularną akcję odbicia więźniów polskich z rąk gestapo. W czasie Powstania Warszawskiego zabudowania tzw. Pasażu Simonsa pełniły funkcję powstańczej reduty.
„Zachowany odcinek ul. Nalewki wiąże się z ważnymi wydarzeniami z dziejów Warszawy, istotnymi nie tylko dla miasta, ale również dla budowania tożsamości narodowej” – podkreślił konserwator.
Jak przykład podał wybuch powstania listopadowego, akcję odbicia więźniów polskich z rąk gestapo przeprowadzona w 1943 r., wybuch powstania w getcie w 1943 r., oraz wykorzystanie Pasażu Simonsa jako powstańczej reduty w sierpniu 1944 r.
Dodał, że ulica Stare Nalewki jest świadkiem historycznego przebiegu dawnej ul. Nalewki i stanowi świadectwo przekształceń urbanistycznych i przestrzennych dawnej dzielnicy żydowskiej.
„Pomimo iż lokalnie odcinek południowy ul. Nalewki kształtował się odmiennie niż jej dalszy, północny bieg, stanowiła ona nierozerwalną część tego ciągu komunikacyjnego ukazując jej wielowiekową i wielokulturową historię i tradycję” – zaznaczył.(PAP)
mas/ dki/