Stacje telewizyjne TVN i Polsat zostaną umieszczone w wykazie firm strategicznych, które podlegają ochronie np. przed agresywnym i niebezpiecznym, z punktu widzenia interesów państwa, przejęciem – zapowiedział w środę premier Donald Tusk. Rozporządzenie Rady Ministrów w tej sprawie ma zostać przyjęte w przyszłym tygodniu.
„Ochrona polskich mediów przed rosyjskim wrogim przejęciem wydaje się być oczywistą potrzebą chwili. To zrozumiałe dla każdego patrioty. Dlaczego więc politycy PiS wpadli w taką furię po ogłoszeniu tej decyzji? Zgadujcie” – napisał w środę wieczorem na portalu X Tusk.
Podczas konferencji prasowej premier mówił, że „decyzja o uzupełnieniu listy oznacza, że bez zgody polskiego rządu nie będzie można przejąć, kupić firm, które są na tej strategicznej liście; firm, które podlegają ochronie”. Tłumaczył, że TVN i Polsat nie będą pierwszymi prywatnymi firmami objętymi taką ochroną i nie jest to precedens – w innych krajach Europy też są tego typu rozwiązania.
Do zapowiedzi Tuska nawiązał wicepremier, minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski. „Nie będzie w Polsce żadnej tolerancji dla siania dezinformacji.(…) TVN i Polsat już w przyszłym tygodniu będą umieszczone w wykazie firm strategicznych, a kolejne zabezpieczenia dotyczące cyberprzestrzeni i dezinformacji już niebawem” – napisał na portalu X.
Według szefa MSWiA Tomasza Siemoniaka „największe stacje telewizyjne są w obecnych czasach tak samo strategiczne dla Polski, jak sektor energetyczny i paliwowy”. „Demokracja i praworządność muszą się bronić” – napisał na X.
„Na szczegóły operacyjne” zapowiedzianego przez szefa rządu rozporządzenia czeka marszałek Sejmu Szymon Hołownia i to od nich – zaznaczył – zależeć będzie jego opinia w tej sprawie. Podkreślił, że państwo nie powinno przejmować wolnych mediów, jednak w przypadku, gdy „przeciwnik polskiego państwa chce je zdestabilizować przez dezinformację, przez propagandę, przez sączenie trucizny w polski obieg informacji, to państwo ma prawo na to zareagować”. Jak mówił, z uwagi m.in. na przyszłoroczne wybory prezydenckie należy „ze zdwojoną uwagą” przyglądać się „wszelkim próbom ingerencji naszych przeciwników – głównie ze Wschodu – w proces demokratyczny w Polsce”.
Sprawę skomentował na portalu X ambasador USA w Polsce Mark Brzezinski. „Pluralizm mediów jest fundamentem demokracji. Wiem, jak bardzo Polacy cenią sobie dostęp do wolnych i różnorodnych mediów” – napisał. „W obliczu globalnych wyzwań związanych z obcą, szkodliwą ingerencją ważne jest, aby rządy podejmowały działania na rzecz ochrony swojej strategicznej infrastruktury przed potencjalnymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa narodowego” – podkreślił.
Zapowiedź premiera skrytykowali politycy PiS. „Ruch Tuska ws. TVN-u (Polsat to listek figowy) nie ma nic wspólnego z ochroną polskich interesów. TVN ani nie jest państwowy, ani polski… Jedyne kryterium jest takie, iż jest to strategiczna tuba propagandowa partyjnego przekazu Tuska. Cel jest jeden: konserwowanie antypolskiej propagandy” – napisał na X rzecznik PiS Rafał Bochenek.
Zdaniem posła PiS, b. szefa MAP Jacka Sasina „szef rządu prywatyzował strategiczny majątek Skarbu Państwa, w tym bank Pekao SA, Ciech SA, Polskie Młyny oraz Zakłady Cukrowe”. „Przez lata intensywnie wyprzedawał zasoby – od ciężkiego przemysłu po sektor spożywczy. Dziś, z pobudek propagandowych, siłowo ingeruje w prywatną własność mediów, takich jak TVN czy Polsat. Carat Tuski” – czytamy we wpisie zmieszonym przez Sasina w mediach społecznościowych.
Rozmówcy PAP nawiązywali do pojawiających się w mediach informacji o tym, że TVN może przejąć grupa PPF lub węgierska telewizja TV2. Medioznawca dr Krzysztof Grzegorzewski z Uniwersytetu Łódzkiego mówił, iż jego zdaniem „wygląda na to, że polski rząd zamierza chronić grupę TVN przed przejęciem przez węgierską telewizję TV2, która jest powiązana z Viktorem Orbanem. Sprzedanie TVN Węgrom umożliwiłoby przejęcie tej telewizji przez ludzi związanych z PiS” – ocenił w rozmowie z PAP.
Rzecznik międzynarodowej grupy inwestycyjnej PPF Leosz Rousek w przesłanym PAP e-mailu napisał z kolei, że prezes grupy Jirzi Szmejce niedawno w rozmowie z agencją Reutera zaprzeczył, aby PPF była zainteresowana kupnem TVN. W rozmowie opublikowanej 8 listopada Szmejce powiedział: „Jak dotąd nie podjęliśmy żadnych kroków, aby przyjrzeć się temu aktywowi, ponieważ mamy obecnie inne priorytety”.
Jak powiedział PAP prof. nauk prawnych SGH Nowak-Far wpisanie stacji TVN i Polsat na listę firm strategicznych może być uznane za ograniczenie unijnej swobody przedsiębiorczości, co umożliwia właścicielom a także potencjalnym nabywcom tych spółek złożenie skarg sądowych. Natomiast w przypadku innej jurysdykcji niż unijna, np. amerykańskiej, podstawą skargi może być naruszenie umowy o ochronie inwestycji.
Pytany o podstawy prawne wpisania do wykazu firm strategicznych spółki z zagranicznym kapitałem, adwokat prof. Michał Romanowski wyjaśnił, że premier Donald Tusk zapewne tę decyzję opiera na ustawie o kontroli inwestycji zagranicznych z 2015 r. „Jeżeli jest to uzasadnione porządkiem publicznym lub wymaga tego bezpieczeństwo publiczne, ustawa odwołuje się do artykułu 4 ust. 2 traktatu o ustanowieniu Unii Europejskiej, który w takich przypadkach daje państwom członkowskim prawa w zakresie ograniczania swobody działalności gospodarczej” – wyjaśnił PAP prawnik. Dopytywany, czy gdyby doszło do zatrzymania tej transakcji, to Amerykanie mogą się domagać od polskiego rządu odszkodowań, prof. Romanowski podkreślił, że ta ustawa broni się z punktu widzenia Unii Europejskiej.
Wykaz podmiotów podlegających ochronie prowadzony jest na postawie ustawy o kontroli niektórych inwestycji. W wykazie zamieszczane mogą być firmy np. działające na rynku energetyki, ale też zajmujące się telekomunikacją. Przypisane do nich są organy kontroli, np. resorty. Organy te mogą w drodze sprzeciwu zablokować transakcje skutkujące np. przejęciem tych firm. Zgłaszając taki sprzeciw, organ kontroli może mieć na celu m.in. ochronę niepodległości, praw obywatelskich i bezpieczeństwa Polski, a także dbałość o wypełnianie obowiązków wynikających z członkostwa Polski w NATO. (PAP)
zzp/ ptg/ aszw/ mow/