Zaprzysiężony w niedzielę wieczorem 13. premier w historii Izraela, Naftali Benet, jest byłym komandosem, milionerem i ortodoksyjnym żydem. Sam siebie uważa za bardziej prawicowego, ale też bardziej nowoczesnego od rządzącego przez ostatnie 12 lat Benjamina Netanjahu.
Dzięki przeniesieniu w maju swojego poparcia z Netanjahu na lidera opozycji Jaira Lapida, czym zapewnił sobie stanowisko premiera, Benet trafił na pierwsze strony gazet nie tylko w Izraelu, ale także w międzynarodowych mediach.
Jednak sprawowanie władzy przy szerokiej koalicji ośmiu partii nie będzie łatwe. Według komentatorów to najdziwniejszy, najbardziej różnorodny i jednocześnie problematyczny rząd w izraelskiej historii, ponieważ kapitaliści zasiadają obok socjalistów, konserwatyści przy liberałach, świeccy Izraelczycy przy religijnych i – po raz pierwszy w historii Izraela – muzułmanie z żydami.
„Zdolność Beneta do stworzenia wokół siebie aury autorytetu i przywództwa, z jednej strony, a jednocześnie utrzymywanie kruchej równowagi między jego bardzo odmiennymi partnerami, zadecyduje o perspektywach jego i koalicji w nadchodzących miesiącach” – ocenia dziennikarz Ben Kaspit w portalu Al-Monitor.
Urodzony w 1972 r. w Hajfie Benet jest synem amerykańskich imigrantów. Po uzyskaniu dyplomu z prawa na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie przeniósł się do Stanów Zjednoczonych i założył startup Cyota, oferujący oprogramowanie do zwalczania oszustw m.in. w bankowości internetowej, który została sprzedany w 2005 r. za 145 mln dolarów. Następnie szefował firmie technologicznej Soluto, którą kupiono cztery lata później za 130 mln dolarów.
Po powrocie do Izraela został szefem sztabu ówczesnego przywódcy opozycji i szefa partii Likud, Benjamina Netanjahu. Łączyły ich polityczne poglądy, związki z USA (Netanjahu spędził znaczną część życia w Stanach) oraz służba wojskowa, którą obaj odbyli w elitarnej jednostce sił specjalnych Sajjeret Matkal.
Po opuszczeniu Likudu Benet dołączył do religijno-syjonistycznej partii Żydowski Dom (Habajit Hajehudi) i w 2013 r. dostał się po raz pierwszy do parlamentu. Następnie pełnił funkcję ministra w każdym rządzie koalicyjnym do 2019 r., kiedy to jego nowo utworzony sojusz Nowej Prawicy nie zdobył żadnych miejsc w Knesecie. Zaledwie 11 miesięcy później Benet wrócił do parlamentu jako szef partii Jamina (hebr. W prawo).
Często opisywany jako nacjonalista lub nawet skrajny nacjonalista sam o sobie powiedział, że jest „zawsze trochę bardziej na prawo” od Netanjahu. W wywiadzie dla dziennika „Israel Hajom” we wrześniu 2020 r. określił się jako „iPhone 12, podczas gdy Netanjahu to Nokia”. Benet opowiada się za Izraelem jako żydowskim państwem narodowym, popiera żydowskie roszczenia historyczne i religijne do Zachodniego Brzegu Jordanu, Wschodniej Jerozolimy oraz Wzgórz Golan, czyli terytoriów okupowanych przez Izrael od wojny sześciodniowej w 1967 r.
Od dawna broni także prawa do osiedlania się Żydów na Zachodnim Brzegu (w latach 2010-2012 był przewodniczącym Rady Jesza, politycznej grupy reprezentującej osadników żydowskich). A ponad 600 tys. izraelskich osadników, mieszkających na Zachodnim Brzegu i we Wschodniej Jerozolimie, co niemal przez całą społeczność międzynarodową uważane jest za nielegalne, stanowi jedną z najbardziej spornych kwestii między Izraelem a Palestyńczykami, którzy dążą do usunięcia ich stamtąd i ustanowienia na tym terenie niepodległego państwa.
W przemówieniu w 2013 r. Benet, który dotąd często posługiwał się ostrą retoryką, użył szczególnej metafory, by wyjaśnić, czemu konflikt z Palestyńczykami jest nierozwiązywalny i co oznaczałoby ustanowienie państwa palestyńskiego kosztem „biblijnej Ziemi Izraela”, jak nazywają religijni syjoniści Zachodni Brzeg Jordanu.
„Mam przyjaciela (z wojska), który ma odłamek pocisku w pośladku i powiedziano mu, że może mieć operację, ale będzie niepełnosprawny. Postanowił więc ciągnąć to i z tym żyć. Są sytuacje, w których dążenie do perfekcji może wyrządzić więcej szkody niż pożytku” – powiedział wówczas jako minister gospodarki i handlu.
Wydaje się jednak, że Benet jest także politycznym pragmatykiem. Przed marcowymi wyborami, by zapewnić sobie głosy konserwatywnych wyborców, podpisał zobowiązanie o nieprzystąpieniu do rządu szefa centrowego Jesz Atid, Jaira Lapida, a współpracę z islamistyczną partią Raam nazwał „legitymizacją Bractwa Muzułmańskiego” i „czymś kompletnie szalonym”. Obecnie obie partie znajdują się w kierowanym przez niego rządzie, a Lapid we wrześniu 2023 r. ma zgodnie z umową koalicyjną zastąpić Beneta na stanowisku premiera.
W ostatnich tygodniach Benet znalazł się pod silną presją ze strony konserwatywnych wyborców, by nie dołączać do przeciwników Netanjahu. Niektórzy z nich protestowali przed jego domem, a on sam otrzymał nawet groźby śmierci, w wyniku czego wzmocniono jego ochronę.
„Wybrałem to, co najlepsze dla Izraela” – wyjaśnił swoją decyzję Benet.
Pierwszy noszący jarmułkę szef rządu Izraela identyfikuje się jako nowoczesny ortodoks, to znaczy łączy przestrzeganie żydowskiego prawa z akceptacją nowoczesności. Jego praktyka religijna jest nie aż tak surowa, jak w przypadku innych ortodoksyjnych polityków. Nowy premier – na przykład – podaje rękę kobietom, a jego żona Gilat, która pochodzi ze świeckiej rodziny, nie zakrywa włosów.
Joanna Baczała (PAP)
Izrael/ Nowy rząd zatwierdzony dzięki chorej posłance, która głosowała na leżąco
Posłanka Partii Pracy, Emili Moati, przybyła karetką do izraelskiego parlamentu w niedzielę wieczorem na głosowanie nad wotum zaufania dla nowego rządu i oddała głos leżąc na podłodze izby. Dzięki temu 60 głosami za i przy 59 przeciw Kneset odsunął od władzy rządzącego od 12 lat Benjamina Netanjahu.
36. rząd w historii Izraela został zatwierdzony większością zaledwie jednego głosu. Jako że każda nieobecność mogła zadecydować o losach nowego gabinetu, na posiedzeniu Knesetu pojawili się wszyscy posłowie, nawet ci z poważnymi problemami zdrowotnymi.
Moati w zeszłym tygodniu przeszła zabieg punkcji lędźwiowej i z powodu wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego musi przebywać w pozycji leżącej. Jej biuro poselskie udostępniło mediom fotografię, na której leży ona na podłodze sali Knesetu, podpierając rękami głowę.
Nowo spiker (przewodniczący) Knesetu Miki Lewi zdecydował się nie wygłaszać przygotowanego przemówienia, by przyspieszyć kluczowe głosowanie i pozwolić Moati opuścić zgromadzenie.
„To nie jest taka oczywista rzecz i nie jest to sprawa trywialna” – powiedział Lewi, gdy został wybrany. „Moati przyjechała karetką na głosowanie i chcemy ją ewakuować z powrotem, rezygnuję z przemówienia i dziękuję za zaufanie” – dodał.
Kneset zatwierdził rząd szefa niewielkiej nacjonalistycznej partii Jamina, Naftalego Beneta, na stanowisku premiera. We wrześniu 2023 roku ma go zastąpić lider centrowego ugrupowania Jesz Atid, Jair Lapid, do tego czasu pełniący funkcję ministra spraw zagranicznych. Do koalicji weszło osiem partii – prawicowych, centrowych i lewicowych, w tym po raz pierwszy w historii Izraela ugrupowanie reprezentujące mniejszość arabską, stanowiącą ponad 20 proc. ludności Izraela.
Joanna Baczała (PAP)
Charles Michel i Joe Biden pogratulowali nowemu premierowi Izraela
Przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel pogratulował w niedzielę nowemu premierowi Izraela Naftali Benetowi, którego rząd został 60 głosami za i przy 59 przeciw zatwierdzony przez 120-osobowy Kneset. Gratulacja złożył także prezydent USA Joe Biden.
„Gratulacje dla premiera @naftalibennett i wicepremiera i MAE @yairlapid za stworzenie nowego rządu izraelskiego” – napisał Michel na Twitterze.
„Z niecierpliwością czekamy na wzmocnienie partnerstwa UE-Izrael na rzecz wspólnego dobrobytu oraz trwałego pokoju i stabilności w regionie” – dodał.
Gratulacje izraelskiemu premierowi złożył także przebywający w Europie prezydent USA Joe Biden. „W imieniu narodu amerykańskiego gratuluję premierowi Naftali Benetowi, wicepremierowi i ministrowi spraw zagranicznych Jairowi Lapidowi oraz wszystkim członkom nowego rządu izraelskiego” – napisał Biden w oświadczeniu.
Dodał, że „nie może się doczekać współpracy w celu wzmocnienia wszystkich aspektów długiej i bliskiej relacji między naszymi dwoma krajami”. „Izrael nie ma lepszego przyjaciela niż Stany Zjednoczone. Więź między naszymi narodami jest dowodem na nasze wspólne wartości i dziesięciolecia bliskiej współpracy” – oświadczył Biden.
„Stany Zjednoczone pozostają zagorzałym zwolennikiem bezpieczeństwa Izraela. Moja administracja jest w pełni zaangażowana we współpracę z nowym rządem izraelskim w celu zwiększenia bezpieczeństwa, stabilności i pokoju Izraelczyków, Palestyńczyków i narodów w całym regionie” – podsumował amerykański prezydent.
„Dziękuję Panie Prezydencie!” – odpowiedział Benet na Twitterze. „Nie mogę się doczekać naszej współpracy w celu wzmocnienia więzi między naszymi dwoma krajami”.
Biały Dom zakomunikował, że obaj przywódcy rozmawiali przez telefon. „Zgodzili się, że będą ściśle konsultować we wszystkich sprawach związanych z bezpieczeństwem regionalnym, w tym w sprawach Iranu” – oświadczyła amerykańska administracja dodając, że Biden „podkreślił swoje dziesięciolecia niezachwianego poparcia dla relacji USA-Izrael i niezachwianego zaangażowania w bezpieczeństwo Izraela.”
Zatwierdzenie przez Kneset nowego rządu oznacza odsunięcie od władzy w Izraelu Benjamina Netanjahu, który był premierem przez 12 lat. Benet ma być szefem rządu do września 20123 roku, a następnie ma zostać zastąpiony przez Jaira Lapida, wywodzący się z centrowego ugrupowania Jesz Atid (hebr. Jest Przyszłość).
Do koalicji weszło osiem partii – prawicowych, centrowych i lewicowych, w tym po raz pierwszy w historii Izraela ugrupowanie reprezentujące mniejszość arabską, stanowiącą ponad 20 proc. ludności Izraela. Większość z nich nie jest ze sobą związana ideologicznie, a wszystkie łączy to, że odmówiły przyłączenia się do gabinetu kierowanego przez Netanjahu. (PAP)
zm/