Zmiana czasu niekiedy wpływa na nasze godziny pracy. Gdy zmieniamy czas na zimowy, śpimy o godzinę dłużej. Nie dotyczy to pracowników transportu czy ochrony. Zobacz, co warto wiedzieć o zmianie czasu 2019 i co z osobami, które będą w pracy podczas przestawiania zegarków.
Zmiana czasu już wkrótce może odejść do lamusa. Prace nad likwidacją zmiany czasu we wspólnocie mogą doprowadzić do tego, że przestaniemy przestawiać zegarki również w naszym kraju. W 2018 r. Komisja Europejska zaproponowała, aby zrezygnować z podziału na czas letni i zimowy. W związku z tym wiele osób zastanawia się, czy w 2019 r. zegarki znów zaczną pracować inaczej. Na razie nic się nie zmieniło, a w nocy z soboty na niedzielę (z 26 na 27 października) po raz kolejny przesuniemy wskazówki o godzinę, zmieniając czas z letniego na zimowy.
Likwidacja zmiany czasu
W marcu 2019 r. Parlament Europejski zdecydował, że do 2021 r. powinniśmy zrezygnować ze zmiany czasu. Wcześniej, we wrześniu 2018 r., ukazała się dyrektywa Komisji Europejskiej w sprawie zmiany czasu. KE optowała za wprowadzeniem zmian od 2019 r., ale europosłowie postanowili wydłużyć okres adaptacyjny do 2021 roku. Ostateczna decyzja w kwestii tego, jaki czas wybrać, należy do rządów poszczególnych państw członkowskich. Szczegóły dotyczące zmiany czasu staną się przedmiotem negocjacji między Parlamentem Europejskim a członkami wspólnoty. Polska prawdopodobnie będzie chciała pozostać przy czasie letnim środkowoeuropejskim.
W Europie obowiązuje kilka stref czasowych. U nas wprowadzono czas środkowoeuropejski (CET, od ang. Central European Time). Żyjemy w najbardziej popularnej strefie czasowej w Unii Europejskiej. Dwa razy do roku: w ostatnią niedzielę marca oraz w ostatnią niedzielę października synchronizujemy nasze zegarki z mieszkańcami takich państw, jak: Norwegia, Szwecja, Niemcy, Francja czy Hiszpania. Obecnie zmiany czasu nie ma w kilku państwach leżących na terenie Europy. Są to:
-
- Armenia
-
- Białoruś
-
- Gruzja
-
- Islandia
-
- Rosja
-
- Turcja
Zmiana czasu w Polsce
Zmiana czasu w naszym kraju pierwszy raz miała miejsce w 1919 roku. Od tamtej pory obowiązuje z przerwami do dzisiaj. Ostatnie regulacje związane ze zmianą czasu były wprowadzone na początku lat 80., ale manipulowaliśmy wskazówkami również w latach 1946-49, 1957-64 i od 1977 roku. Do 1995 przestawialiśmy zegarki w ostatnią niedzielę września, teraz jednak zmieniamy czas z letniego na zimowy pod koniec października, w ostatnią niedzielę miesiąca.
W większości zegarków zmiana czasu następuje automatycznie. W pozostałych przypadkach trzeba cofnąć czas o godzinę, z godz. 3.00 na 2.00 w nocy. Czas zmienia się ręcznie w takich urządzeniach elektronicznych, jak piekarniki i mikrofalówki. Kolejna zmiana czasu czeka nas z 28 na 29 marca 2020 roku.
Zmiana czasu w Unii Europejskiej
Zmianę czasu zapoczątkowały Niemcy. Po raz pierwszy doszło do niej w 2016 roku. Parlament Europejski opowiedział się za porzuceniem dwóch stref czasowych, ale każde państwo zdecyduje we własnym zakresie, przy którym czasie chce pozostać. Zgodnie z wolą Brukseli członkowie UE będą mieli pełną swobodę decydowania o systemie czasowym obowiązującym w ich granicach, a KE zamierza pełnić funkcję pomocniczą. W 2018 r. miały miejsce największe w historii Komisji Europejskiej konsultacje publiczne na temat zmiany czasu.
Aż 84% respondentów spośród 4,6 mln badanych obywateli Europy opowiedziało się za rezygnacją ze zmiany czasu. Wielu z nich wskazywało na to, że przestawianie zegarków jest niezdrowe. Podobne badania zrealizowano również w Polsce na zlecenie Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii. Z danych CBOS z marca 2019 r. wynika, że 78,3% Polaków chciałoby likwidacji zmiany czasu.
Zmiana czasu w transporcie
Zmiana czasu zawsze komplikuje życie podróżnym i pracownikom, którzy pełnią swoje obowiązki w nocy, np. osobom zatrudnionym w branży transportowej i ochroniarskiej. Przykładowo, zmiana czasu z letniego na zimowy na kolei skutkuje wydłużonymi kursami pociągów. PKP PLK wprowadza na tę okazję specjalny rozkład jazdy. Nocne połączenia zostają wydłużone, a o godz. 3.00 pociągi mają godzinny postój. Inaczej jest w trakcie zmiany czasu z zimowego na letni. Według rozkładu pociągi mają wówczas godzinne opóźnienie, chociaż ich rzeczywisty czas przejazdu pozostaje bez zmian.
Wynagrodzenie za pracę podczas zmiany czasu z letniego na zimowy
Zmiana czasu z letniego na zimowy sprawia, że osoby pracujące w porze nocnej mają do przepracowania dodatkową godzinę. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za faktycznie przepracowaną liczbę godzin, a każda godzina nadliczbowa powinna zostać wynagrodzona. Etatowcy, którzy podczas zmiany czasu z letniego na zimowy są w pracy dłużej niż przewiduje ich wymiar czasu pracy, mają prawo do dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Przysługuje on za każdą godzinę, która nie jest ujęta w harmonogramie pracy. Nadgodzinę można również odebrać innego dnia. Jeżeli pracownik zostanie wezwany do pracy w dniu wolnym i ma pięciodniowy tydzień pracy, przysługuje mu w zamian inny dzień wolny. Powinien go wykorzystać do końca okresu rozliczeniowego.
Wynagrodzenie za pracę podczas zmiany czasu z zimowego na letni
W marcu, gdy niektórzy pracownicy będą pracować o godzinę krócej, pracodawcy powinni zrekompensować im straty poniesione przez zmianę czasu z zimowego na letni. Nawet, jeżeli osoba na etacie przepracuje siedem godzin zamiast ośmiu, będzie miała prawo do wynagrodzenia za osiem godzin pracy. Pracodawca powinien wówczas dać zapłatę za taką liczbę godzin, jaką pracownik miałby do przepracowania w zwykły dzień.
Kiedy nastąpi ostatnia zmiana czasu?
W tych państwach członkowskich, które postanowią pozostać przy czasie letnim, ostatnia zmiana czasu powinna mieć miejsce w marcu 2021 roku. Te państwa, które wybiorą czas zimowy, czeka dodatkowa zmiana czasu w październiku 2021 roku. Jednak ostateczny kształt przepisów likwidujących zmianę czasu nie jest jeszcze znany. Do końca kwietnia 2020 r. członkowie wspólnoty europejskiej powinni poinformować KE, jaka decyzja zapadła w ich przypadku. Wówczas mija ostateczny termin wyboru czasu obowiązującego w danym kraju. Zostaną także przeprowadzone kolejne konsultacje, które pomogą rozstrzygnąć kwestię zmiany czasu w transporcie.
aip