– Chcemy pokazać II Rzeczpospolitą – świat, który w wyniku agresji dwóch totalitaryzmów został zmieciony z powierzchni ziemi – powiedział na konferencji prasowej Tomasz Stefanek, historyk. Od 4 sierpnia internauci mogą za pomocą portalu „Zapisy terroru” wyszukać swoich przodków, czy nazwę ulicy, by poznać dramatyczne historie z czasu okupacji.
W czwartek została uruchomiona baza internetowa „Zapisy terroru”. Zostały w nim opublikowane świadectwa z Warszawy i okolic. Autorom projektu zależy, by udostępniać zeznania świadków pamiętających okupację niemiecką z czasów II wojny światowej.
Kluczowym projektem Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami, (którego pomysłodawcami są dr hab. Magdalena Gawin, dr Wojciech Kozłowski, historyki Tomasz Stefanek i dr hab. Katarzyna Zalasińska) jest internetowa baza zapisyterroru.pl. Gromadzone są w niej zeznania świadków składane przed Główną Komisją Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce.
Podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a zarazem inicjatorka Ośrodka, dr hab. Magdalena Gawin podkreśliła, że jednym z głównych zadań instytucji jest upowszechnianie wiedzy o polskiej historii za granicą.
– Dzięki tłumaczeniom na język angielski zeznania trafią wkrótce do obiegu międzynarodowego. Dotrą do większości uniwersytetów i katedr zajmujących się XX-wieczną historią – powiedziała wiceminister. Chodzi także o przełamanie bariery anonimowości, aby o okupacji w Polsce mówić głosem konkretnych ludzi – ofiar totalitaryzmu.
Ośrodek podejmuje ponadto starania o włączenie zeznań do programu UNESCO „Pamięć świata”.
– W 72. rocznicę ludobójstwa na Woli publikujemy pierwsze 500 świadectw z Warszawy – powiedziała p. o. dyrektora Ośrodka Anna Gutkowska. – Na tym jednak nie kończymy. Zależy nam na udostępnieniu zeznań z całej Polski. W przyszłości uzupełnimy repozytorium o świadectwa zbrodni komunistycznych – dodała.
Mechanizmy działania bazy objaśniał Tomasz Stefanek:
– Każdy może wpisać w wyszukiwarkę nazwiska przodków lub nazwę ulicy, aby poznać historie z czasu okupacji.
Podkreślił również, że materiał uzyskany z archiwum „krzyczy, aby go usłyszeć”.
Wicedyrektor ds. Programowych dr Wojciech Kozłowski mówił, że to najwyższy czas, aby oddać głos ludności cywilnej.
– Chcemy pokazać osobiste historie, ożywić pamięć rodzinną i lokalną oraz zainteresować świadectwami ludzi kultury, aby w oparciu o nie powstawały filmy, sztuki i powieści. Już niedługo uzupełnimy zeznania o prywatne zdjęcia i listy – wyjaśnił.
Ekspert w zakresie prawnej ochrony dziedzictwa kulturowego Katarzyna Zalasińska podsumowała spotkanie zaznaczając, że uruchomiona baza pozwoli odbiorcom na całym świecie poznać prawdę o zbrodniach, jakich dokonano wówczas na mieszkańcach, zwłaszcza tych z dużych miast.
Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego jest instytucją kultury powołaną do życia w kwietniu 2016 roku przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego głównym celem jest popularyzacja polskiego doświadczenia konfrontacji z dwoma totalitaryzmami w kraju i za granicą.
Eliza Stępień AIP, Fot. Archiwa