Akta, które są badane, składają się z teczki tajnego współpracownika o pseudonimie „Bolek”. Sprawa zaczęła się od przekazania dokumentów przez wdowę po Czesławie Kiszczaku. Po otwarciu pakietu sprawdzono jego zawartość. Paczka zawierała w sobie dwie teczki.
Łukasz Kamiński, prezes Instytutu Pamięci Narodowej, w czwartek na konferencji prasowej podał informacje o wstępnych oględzinach dokumentów z okresu PRL. Dotyczą one głównie współpracy byłego prezydenta Lecha Wałęsy ze Służbą Bezpieczeństwa.
Na paczce widniał napis „Do Dyrektora Archiwum Akt Nowych w Warszawie do rąk własnych”. W kopercie znajduje się odręcznie napisany list z kwietnia 1996 r., w którym gen. Kiszczak informuje o przekazaniu do Archiwum Akt Nowych dokumentów dotyczących współpracy Lecha Wałęsy ze Służbą Bezpieczeństwa. List jest odręcznie podpisany przez Kiszczaka. Mimo tego, że został zaadresowany nie wysłano go.
W teczce znajduje się także niej odręcznie napisane zobowiązanie do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa podpisane: Lech Wałęsa „Bolek”. Wśród dokumentów znajdujących się w tej teczce są również, m.in. odręczne podpisane pseudonimem „Bolek” pokwitowania odbioru pieniędzy. Według nich Wałęsa miał otrzymywać wynagrodzenie za pisanie donosów.
Dokumenty znajdujące się w obu teczkach obejmują okres lat 1970–1976. W opinii eksperta-archiwisty dokumenty są autentyczne.
Łukasz Kamiński dodał, że na razie trwają czynności prokuratorskie. Po ich zakończeniu IPN ma poinformować opinię publiczną o tym, co ustalono w związku z przeszukaniem teczek.
Można je poddać ekspertyzie grafologicznej i ustalić, czy są tam podpisy Wałęsy. Jednak, zdaniem historyka, nawet to nie zakończy dyskusji o współpracy Wałęsy z SB. Część Polaków już dawno uznała go bowiem za agenta, a część uważa Wałęsę za bohatera walczącego z komunizmem. Zdaniem doktora Majchrzaka, Lech Wałęsa, który jest skomplikowaną postacią, będzie miał miejsce w historii, podobne do miejsca zajmowanego przez Józefa Piłsudskiego. Historyk dodał jednak, że ma pretensje do Wałęsy, iz nie przyznał się do kontaktów z SB, gdy został prezydentem. Doktor Majchrzak dodał, że bardziej niż materiały o „Bolku” interesowałyby go informacje o kontaktach Wałęsy z MSW w latach 1980-81.
Także Andrzej Anusz uznał, że debata się nie zakończy. Wyraził jednak nadzieję, że rozpocznie się pogłębiona dyskusja o życiu Wałęsy i jego walce z komunizmem, która miała różne fazy. Pojawi się też pytanie, dlaczego Wałęsa nie rozliczył się w latach 90-tych ze współpracy z SB. Zdaniem Anusza, przyszła debata lustracyjna wyglądałaby wtedy inaczej. Historyk powiedział, że inni dawni funkcjonarusze komunistycznych służb mogą teraz niszczyć posiadane materiały. Jednak z drugiej strony ich bliscy mogą ujawić jakieś dokumenty. Anusz podkreślił, że polskie społeczeństwo czeka wielka debata o okresie PRL-u i transformacji ustrojowej.
Doktor Lech Kowalski, autor książki „Jaruzelski. Generał ze skazą”, wyraził opinię, że trzeba też przeszukać dom generała. Dziwię się, że pion prokuratorski IPN już takich działań nie podjął – powiedział historyk dodając, że działania IPN w sprawie tak zwanego archiwum Kiszczaka to amatorszczyzna. Instytut ujawnił bowiem, w jaki sposób dowiedział się o dokumentach i teraz nikt się nie przyzna, iż ma materiały tego rodzaju. Zdaniem doktora Kowalskiego, należy ogłosić okres abolicji, w którym będzie można bezkarnie ujawnić tajne dokumenty.
Grzegorz Majchrzak pozytywnie ocenił ten pomysł, zauważył jednak, że prokuratorzy nie mogą przeprowadzić rewizji, jeśli nie mają poszlak wskazujących, ie ktoś ma tajne dokumenty. Pomysł abolicji poparł też Andrzej Anusz. Dodał, że IPN musi zachować maksymalną staranność przy procedurach i pokazać wiarygodność przejmowania i udostępniania archiwów.
Damian Witek AIP/(IAR)Siekaj/pbp