Podniesienie akcyzy na wyroby tytoniowe i alkohol nie jest zaskoczeniem. Jej wysokość już tak. Zamiast zapowiadanych 3 proc. ma wynieść 10 proc. Budżet miałby zyskać około 1,7 mld zł. We wtorek ustawa trafiła na posiedzenie plenarne Senatu. W dyskusji zgłoszono wnioski o charakterze legislacyjnym. Ustawa została odesłana do komisji.
Podczas wtorkowych obrad senatorowie chcieli złagodzenia uchwalonej przez Sejm w listopadzie podwyżki stawek podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe oraz alkoholowe. Według proponowanej poprawki do ustawy o akcyzie te podwyżki miałyby wynieść 3 proc., tak jak proponowano wcześniej. Podwyżka ma także zostać odłożona, nowela miałaby wejść w życie 1 lutego a nie 1 stycznia 2020 roku.
– W argumentacji rządu w tej sprawie był przedstawiony wyłącznie taki argument, że podniesienie akcyzy ma skutkować ograniczeniem spożycia tych produktów. Z tym że myśmy oczywiście mówili: jeżeli ma być spożywane mniej, to dlaczego przewiduje się, że będzie wzrost wpływu do budżetu państwa rzędu 1,7 mld zł – pytał przewodniczący senackiej komisji budżetu i finansów publicznych Kazimierz Kleina (KO).
Kleina zwrócił uwagę na fakt, że problemem z podwyżką de facto nie dotyczy tych 10 proc. – Problem jest w czym innym: cały czas rozmawia się z ludźmi, z partnerami społecznymi i mówi się im, że podwyżka będzie o 3 proc., a później jest wrzutka, że o 10 proc. i nikt z nikim nie rozmawia. I o to chodzi, w tym jest ten główny problem- wyjaśniał. Proponujemy żeby, i to jest decyzja komisji budżetu, ten wzrost był takim, jaki był uzgodniony, a więc wzrostem o 3 proc. – podsumował Kleina. Zaproponowana przez komisję poprawka przewiduje także wydłużenie vacatio legis ustawy, wobec uchwalonego przez Sejm terminu wejścia w życie zmian na 1 stycznia 2020 r. Jednocześnie akcyza ma dotyczyć nowej kategorii wyrobów tytoniowych, zdefiniowanych przez Ministerstwo Finansów jako wyroby nowatorskie. Do tej kategorii możemy zaliczyć na przykład podgrzewacze tytoniu.
Proponowana zmiana stawki podatku akcyzowego na wyroby nowatorskie ma wzrosnąć z proponowanych 141 zł 29 gr na kilogram (i 31,41 proc. średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży tytoniu do palenia) na 155 zł 79 groszy za kilogram (i 32,05 proc. średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży tytoniu do palenia). Zdaniem ekspertów to dość zjawiskowa sytuacja, ponieważ akcyza na podgrzewacze tytoniu jeszcze nie weszła w życie, a już wzrosła.
Producenci wyrobów tytoniowych i alkoholowych obawiają się, że wzrost podatku o 10 proc. i związane z tym podwyżki cen znów zwiększą popyt na nielegalne papierosy i ich obroty spadną. Wiceminister finansów Leszek Skiba pytany o wzrost szarej strefy stwierdził, że przy każdej podwyżce podatków szara strefa jest wyzwaniem, jednak w tym przypadku podwyżka, bez względu na to czy wyniesie 3 czy 10 proc. nie spotka się z istotnym zwiększeniem szarej strefy- mówił. Ponadto Skiba stwierdził, że zmiana nie uderzy w przedsiębiorczość. – Podwyżka akcyzy nie uderzy w przedsiębiorstwa, a jeśli już, to skłoni je do poszukiwania rynków zbytu za granicą, do eksportu swoich towarów- mówił.
Ministerstwo Finansów szacuje, że podwyższenie akcyzy związane z wyrobami tytoniowymi może oznaczać, że paczka papierosów (20 szt.) podrożeje przeciętnie o ok. 1,02 zł, a paczka tytoniu do palenia (50 g) będzie droższa o 1,69 zł. Cena cygar może wzrosnąć ok. 0,40 zł za sztukę, a kilograma suszu tytoniowego o ok. 22,93 zł. – Tu zajmę się skutkami podwyżek i obniżek akcyzy w Polsce: podwyżki akcyzy na alkohol np. w latach 1999-2001 spowodowały spadek wpływów budżetowych. Także zwiększenie akcyzy na wyroby tytoniowe spowodowało spadek wpływów do budżetu państwa.
Wyjaśnienie okazało się dość łatwe: Polacy bynajmniej nie zrezygnowali z używek. Wzrósł natomiast obrót w tzw. szarej sferze. Wzrósł przemyt papierosów i wódki oraz produkcja bimbru. Obniżenie akcyzy w 2002 r. dało wzrost wpływów podatkowych i skurczenie się „szarej strefy”. Czemu tego doświadczenia decydenci nie biorą pod uwagę?- skomentował niedawno na swoim blogu Jerzy Kropiwnicki, członek Rady Polityki Pieniężnej. Ostatni raz akcyza na papierosy i alkohol wzrosła w 2013 r. Wówczas ustalono stawki akcyzy na: 15 proc. dla alkoholu i 5 proc. dla papierosów i tytoniu.
aip