Prokurator generalny Zbigniew Ziobro skierował do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu z 15 stycznia 2004 roku, którym sąd wskutek pomyłki pisarskiej pozbawił powodów prawa do zamieszkania.
Sprawa, którą rozpoznawał sąd dotyczyła sporu między dwójką starszych rolników a rodziną, która w zamian za opiekę nad nimi uzyskała prawo do gospodarstwa rolnego. Na podstawie umowy dożywocia z 1999 roku rolnicy mogli mieszkać w domu znajdującym się na posesji i użytkować staw rybny. Rodzina zobowiązała się także do zapewnienia im opieki w czasie choroby oraz pochówku. Po zawarciu umowy pomiędzy stronami zaczęło dochodzić do nieporozumień dotyczących obowiązków. Rolnicy w 2002 roku skierowali sprawę do sądu, zarzucając rodzinie, że od początku dążyła do zawarcia umowy zapewniającej jej własność gospodarstwa bez świadczenia wzajemnego. Domagali się rozwiązania umowy, względnie zamiany dożywocia na rentę w wysokości 1,5 tysiąca złotych miesięcznie płatną na rzecz każdego z powodów.
Sąd I instancji nie uwzględnił pozwu rolników, w związku z czym ich pełnomocnik wniósł apelację. Sąd Apelacyjny w Gdańsku uchylił zaskarżony wyrok w zakresie żądania zapłaty renty wskazując, że sprawę powinien jeszcze raz rozpatrzyć sąd I instancji. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd Okręgowy w Elblągu wyrokiem z 15 stycznia 2004 roku. zasądził na rzecz rolników renty w wysokości 650 i 750 złotych miesięcznie. Z wyroku wynikało, że renty miały być wypłacane tytułem zmiany świadczeń dożywotnich, w tym obowiązku dostarczenia mieszkania. Z pisemnego uzasadniania wyroku wynikało jednak, że prawo do zamieszkiwania na terenie nieruchomości na dotychczasowych zasadach, będące najbardziej wartościowym prawem przysługującym dożywotnikom nie zostało zmienione.
Od wyroku sądu apelację wywiodła część pozwanych członków rodziny, a rolnicy poprzez pełnomocników zwrócili się o wyjaśnienie, które ze świadczeń nie zostało zamienione na rentę. Sąd Okręgowy w Elblągu rozstrzygnął wątpliwości rolników po ich myśli, orzekając, że zamianą na rentę nie objęto zapewnienia dożywotnikom zamieszkania oraz prawa do użytkowania stawu. Na postanowienie to skuteczne zażalenie złożył pełnomocnik członków rodziny – Sąd Apelacyjny postanowieniem z 14 czerwca 2005 roku oddalił bowiem wniosek rolników o dokonanie wykładni wyroku uznając, że treść sentencji wyroku jest jednoznaczna i wskazuje, że zamianą na rentę objęto także obowiązek dostarczenia mieszkania.
Kilkanaście dni później rozpoznana została apelacja rodziny od wyroku z 2004 roku. Sąd stwierdził, że zamianie na rentę objęto również prawo dożywotników za zamieszkiwania na terenie nieruchomości. Sąd orzekł w ten sposób w pełni świadomy, że z uzasadnienia sądu I instancji wynika, że w sentencji wyroku przy zapisie o zamieszkiwaniu znalazła się omyłka pisarska. Pomimo dalszych prób sądowych rolnikom nie udało się uchylić nieprawidłowego orzeczenia, a tym samym zostali oni pozbawieni prawa do zamieszkiwania na terenie nieruchomości.
Zbigniew Ziobro stwierdził, że oczywisty błąd wyroku spowodował, że rolnicy zostali formalnie pozbawieni prawa do zamieszkiwania na terenie zajmowanej przez nich posesji. Prokurator generalny podkreślił, że choć rolnicy i rodzina pozostawali w sporze prawnym, to również dla pełnomocnika rodziny było jasne, że na rentę zmieniono uprawnienie, które nie było objęte roszczeniem rolników. Pełnomocnik wskazał tę okoliczność w apelacji z 18 lutego 2004 roku. Prokurator Generalny zwrócił uwagę, że Sąd Okręgowy w Elblągu w odpowiedzi na pismo rolników zauważył swoją pomyłkę i usiłował naprawić błąd, co zostało jednak uniemożliwione przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku, który uznał, że zakwestionowanie rozstrzygnięcia w zakresie praw do zamieszkania mogło nastąpić wyłącznie w wyniku rozpoznania apelacji wniesionej przez rolników. Stanowisko to ten sam sąd powtórzył rozpoznając apelację członków rodziny. Sąd Apelacyjny orzekł, że skoro rolnicy reprezentowani przez pełnomocnika nie zaskarżyli orzeczenia, to znaczy, że pogodzili się z jego kształtem i nie ma podstaw do zmiany tego wyroku bądź jego uchylenia.
Zbigniew Ziobro przytoczył orzecznictwo Sądu Najwyższego, z którego wynika, że naruszenie prawa jest rażące wtedy, gdy w jego następstwie powstają skutki niemożliwe do aprobaty w świetle wymagań praworządności. Taka sytuacja wystąpiła jego zdaniem w tej sprawie. Stosowanie przez sądy prawa w jego literalnym brzmieniu doprowadziło w konsekwencji do pozbawienia powodów prawa do zamieszkiwania, bez żadnego ekwiwalentu, przy czym stało się to wbrew zgodnym oświadczeniom składanym w tym zakresie przez obie strony postępowania. Takie działanie sądu naruszyło prawo do własności gwarantowane Konstytucji. Prokurator Generalny wniósł o uchylenie w całości wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 czerwca 2005 roku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu z 15 stycznia 2004 roku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.
IAR/Informacyjna Agencja Radiowa/komunikat PK/d vey/w kj