Z zachowanych dokumentów wynika, że w marcu 1968 roku Prymas Tysiąclecia potępił antysemityzm i stanął w obronie studentów. Za taką postawę dziękował mu były Naczelny Rabin Polski Zew Wawa Morejno w 1968 i 1971 roku- mówi rzecznik prasowy Episkopatu Polski ksiądz Paweł Rytel-Andrianik.
Zdaniem kardynała Stefana Wyszyńskiego sytuacja w marcu 1968 roku była wynikiem walk w partii, wyjaśnia rzecznik Episkopatu Polski.
W nieznanych powszechnie osobistych notatkach pod datą 18 marca Prymas Tysiąclecia zapisał : „Raczej wszystko trzeba brać na rachunek rozgrywek wewnętrznych w PZPR. Jest to bodaj etap wstępny dla tego periodu przemian. Zdaje się, że władze polityczne w obecnej chwili chcą ograniczyć się do rozprawy z „syjonizmem” i „podżegaczami”. Chcą wymanewrować młodzież akademicką, robotników i Kościół. Bodaj najłatwiej byłoby uspokoić młodzież, gdyby zwolniono aresztowanych z więzień i poskromiono oszczerstwa prasy. Obecna sytuacja wygląda inaczej od strony społecznej niż dawniej. Dotychczas jedynym „oponentem” było niezadowolnictwo. Bo tylko Episkopat mówi rządowi i partii prawdę. Wszyscy inni ich oszczędzali. Później przyszło „33”. Później literaci. A obecnie młodzież. Może władze partyjne zrozumieją, że trzeba wczuć się w to, co myśli społeczeństwo, i to nie przez własne kanały informacyjne, bo to jest biurokracja „pałacowa”. Trzeba uwierzyć społeczeństwu. Ważną rzeczą dla władców jest prawda i odwaga obywateli. Gdy tych cnót zabraknie, rząd pozostaje w otoce błędu. Obywatele muszą odważnie mówić prawdę i to zarówno dla własnego, jak i władzy publicznej dobra” (Archiwum Sekretariatu Prymasa Polski, maszynopis).
8 marca 1968 roku po południu kardynał Stefan Wyszyński otrzymał wiadomość o zamieszkach na terenie Uniwersytetu Warszawskiego i przyległych ulicach. Ich powodem było zwołanie przez studentów wiecu w związku ze zdjęciem przez władze komunistyczne wystawianych w Teatrze Narodowym „Dziadów”. Wiec zorganizowano także w obronie dwóch studentów relegowanych z uczelni. Na teren UW wtargnęły oddziały Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej, funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa i Milicji, którzy bardzo dotkliwie pobili uciekających studentów.
Schronieniem były świątynie: pobliski kościół Świętego Krzyża przy Krakowskim Przedmieściu, kościół akademicki św. Anny i kościół kapucynów na ul. Miodowej.
Postawa Kościoła katolickiego była jednoznaczna- dodaje ksiądz Paweł Rytel-Andrianik.
Chodziło o ochronę ,młodzieży, potępienie antysemityzmu, uniemożliwienie wmanewrowania Kościoła i młodzieży w rozgrywki wewnątrzpartyjne w ramach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej .
Wkrótce zamieszki ogarnęły większość miast akademickich w Polsce. Niepokoje studenckie były pretekstem do wszczęcia rozgrywek wewnątrz partii komunistycznej i do usunięcia od władzy Władysława Gomułki, ówczesnego I sekretarza KC PZPR. Prymas Tysiąclecia stanął wówczas w obronie młodzieży- podkreśla ksiądz Paweł Rytel- Andrianik.
Podczas spotkania księży dziekanów, które miało miejsce 13 marca 1968 roku, w drugim dniu obrad, powiedział m.in.: „Napięta sytuacja stolicy wymaga od nas specjalnej dojrzałości społecznej. (…) Młodzieży naszej okażemy jak najwięcej zrozumienia. Nie będziemy jej potępiali, ale jednocześnie po bratersku, życzliwie, będziemy ją zachęcali do roztropności, pokoju i umiaru (…) „ (Archiwum Sekretariatu Prymasa Polski, maszynopis).
Natomiast w wygłoszonym w kwietniu kazaniu, w parafii świętego Augustyna potępił antysemityzm.
8 marca na dziedzińcu Uniwersytetu Warszawskiego odbył się wiec protestacyjny w związku ze zdjęciem przez władze komunistyczne wystawianych w Teatrze Narodowym „Dziadów” w inscenizacji Kazimierza Dejmka oraz relegowaniem z uczelni Adama Michnika i Henryka Szlajfera. Protest studentów zbiegł się w czasie z akcją grupy komunistów, która zabiegała, aby z partii pozbyć się osób pochodzenia żydowskiego.
W nieznanych powszechnie osobistych notatkach pod datą 18 marca Prymas Tysiąclecia zapisał : „Raczej wszystko trzeba brać na rachunek rozgrywek wewnętrznych w PZPR. Jest to bodaj etap wstępny dla tego periodu przemian. Zdaje się, że władze polityczne w obecnej chwili chcą ograniczyć się do rozprawy z „syjonizmem” i „podżegaczami”. Chcą wymanewrować młodzież akademicką, robotników i Kościół. Bodaj najłatwiej byłoby uspokoić młodzież, gdyby zwolniono aresztowanych z więzień i poskromiono oszczerstwa prasy. Obecna sytuacja wygląda inaczej od strony społecznej niż dawniej. Dotychczas jedynym „oponentem” było niezadowolnictwo. Bo tylko Episkopat mówi rządowi i partii prawdę. Wszyscy inni ich oszczędzali. Później przyszło „33”. Później literaci. A obecnie młodzież. Może władze partyjne zrozumieją, że trzeba wczuć się w to, co myśli społeczeństwo, i to nie przez własne kanały informacyjne, bo to jest biurokracja „pałacowa”. Trzeba uwierzyć społeczeństwu. Ważną rzeczą dla władców jest prawda i odwaga obywateli. Gdy tych cnót zabraknie, rząd pozostaje w otoce błędu. Obywatele muszą odważnie mówić prawdę i to zarówno dla własnego, jak i władzy publicznej dobra” (Archiwum Sekretariatu Prymasa Polski, maszynopis).
8 marca 1968 roku po południu kardynał Stefan Wyszyński otrzymał wiadomość o zamieszkach na terenie Uniwersytetu Warszawskiego i przyległych ulicach. Ich powodem było zwołanie przez studentów wiecu w związku ze zdjęciem przez władze komunistyczne wystawianych w Teatrze Narodowym „Dziadów”. Wiec zorganizowano także w obronie dwóch studentów relegowanych z uczelni. Na teren UW wtargnęły oddziały Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej, funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa i Milicji, którzy bardzo dotkliwie pobili uciekających studentów.
Schronieniem były świątynie: pobliski kościół Świętego Krzyża przy Krakowskim Przedmieściu, kościół akademicki św. Anny i kościół kapucynów na ul. Miodowej.
Postawa Kościoła katolickiego była jednoznaczna- dodaje ksiądz Paweł Rytel-Andrianik.
Chodziło o ochronę ,młodzieży, potępienie antysemityzmu, uniemożliwienie wmanewrowania Kościoła i młodzieży w rozgrywki wewnątrzpartyjne w ramach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej .
Wkrótce zamieszki ogarnęły większość miast akademickich w Polsce. Niepokoje studenckie były pretekstem do wszczęcia rozgrywek wewnątrz partii komunistycznej i do usunięcia od władzy Władysława Gomułki, ówczesnego I sekretarza KC PZPR. Prymas Tysiąclecia stanął wówczas w obronie młodzieży- podkreśla ksiądz Paweł Rytel- Andrianik.
Podczas spotkania księży dziekanów, które miało miejsce 13 marca 1968 roku, w drugim dniu obrad, powiedział m.in.: „Napięta sytuacja stolicy wymaga od nas specjalnej dojrzałości społecznej. (…) Młodzieży naszej okażemy jak najwięcej zrozumienia. Nie będziemy jej potępiali, ale jednocześnie po bratersku, życzliwie, będziemy ją zachęcali do roztropności, pokoju i umiaru (…) „ (Archiwum Sekretariatu Prymasa Polski, maszynopis).
Natomiast w wygłoszonym w kwietniu kazaniu, w parafii świętego Augustyna potępił antysemityzm.
8 marca na dziedzińcu Uniwersytetu Warszawskiego odbył się wiec protestacyjny w związku ze zdjęciem przez władze komunistyczne wystawianych w Teatrze Narodowym „Dziadów” w inscenizacji Kazimierza Dejmka oraz relegowaniem z uczelni Adama Michnika i Henryka Szlajfera. Protest studentów zbiegł się w czasie z akcją grupy komunistów, która zabiegała, aby z partii pozbyć się osób pochodzenia żydowskiego.
IAR/ BPKEP Grzegorz Maciak/kj