Prokuratorzy, którzy zajmują się badaniem przyczyn katastrofy smoleńskiej, przedstawili stan śledztwa. Wyjaśniali też konieczność ekshumacji ciał ofiar.
Prokurator Marek Kuczyński poinformował, że zostaną ekshumowane ciała 83 ofiar katastrofy smoleńskiej, te, które nie zostały spopielone. Do końca roku ma zostać przeprowadzonych dziesięć ekshumacji, a pozostałe – do końca przyszłego roku. Prokuratorzy zastrzegli, że nie będą informować o terminach poszczególnych ekshumacji. Niemniej potwierdzili, że pierwsze rozpoczną się w przyszłym tygodniu na Wawelu, gdzie jest pochowana para prezydencka.
Zastępca Prokuratura Generalnego prokurator Marek Pasionek uzasadniając decyzję o ekshumacjach, wyjaśniał, że jeśli po katastrofie nie przeprowadzono sekcji zwłok ofiar, to zgodnie z prawem prokuratura musi dokonać ekshumacji i zbadać ciała. Prokuratorzy muszą sięgnąć po wszystkie środki dowodowe. Mogą ich dostarczyć badania ciał ofiar z wykorzystaniem najnowszych osiągnięć medycyny sądowej. Prokurator podkreślił, że szczątki ofiar katastrofy smoleńskiej są „praktycznie jedynym” dowodem przy braku dostępu polskich śledczych do wraku. Ekshumacje ciał ofiar mają pomóc w ustaleniu mechanizmu ich śmierci, potwierdzić tożsamość i być może odpowiedzieć na inne pytania prokuratury. Jak podkreślali prokuratorzy, bardzo istotne będą badania genetyczne, aby rodziny ofiar miały całkowitą pewność, że wszystkie ciała i fragmenty ciał są zidentyfikowane i w grobach znajdują się faktycznie ich bliscy. W badaniach wezmą udział między innymi wybitni specjaliści z zagranicy, którzy przeprowadzą badania ciał metodą tomografii komputerowej. Prokurator Pasionek dodał, że poszukiwanie śladów materiałów wybuchowych jest dopiero czwartym zadaniem, postawionym przed biegłymi. Najważniejszym będzie ustalenie przyczyn zgonów ofiar
Prokurator Pasionek oświadczył, że prokuratura nie preferuje żadnej hipotezy, dotyczącej przyczyn katastrofy. Chce przebadać wszystkie dostępne dowody i na ich podstawie ustalić przyczyny i przebieg tragedii. „Dopiero wówczas, kiedy zostaną wykluczone jedne, a potwierdzone inne hipotezy, będzie można oddać sprawę w ręce specjalistów” – dodał prokurator Pasionek. Jak zaznaczył, w finalnym etapie postępowania zostanie powołany zespół z zakresu wypadków lotniczych, w którym zasiądą również zagraniczni eksperci.
Marek Pasionek przyznał, że wielu renomowanych naukowców nie chce współpracować z prokuraturą. Przyczyną jest, jego zdaniem, mieszanie sprawy katastrofy smoleńskiej z polityką. Prokurator Pasionek dodał, że strona polska zwróciła się do Rosji o przesłuchanie lekarzy, którzy przeprowadzili autopsję ciał ofiar katastrofy. Strona rosyjska jednak odmówiła.
Prokurator Pasionek zaapelował do dziennikarzy o rzetelność w sprawie przekazywania faktów, dotyczących śledztwa smoleńskiego. Jak tłumaczył, prokuratura wykonuje swoją pracę, której przeszkadzają spory polityczne .Prokurator powiedział, że postępowanie w sprawie katastrofy od początku przeplata się z polityką, co znajduje odbicie w mediach, i zamiast dobiegać końca, budzi coraz więcej kontrowersji. „Prokuratorzy będą jednak rzetelnie prowadzić śledztwo’ – zapewnił Marek Pasionek.
Prokurator Marek Kuczyński mówił, że ekshumacje są konieczne, bo Polska nie otrzymała dokumentacji fotograficznej sekcji zwłok, przeprowadzonych po katastrofie w Rosji, a ich przebieg budzi wiele wątpliwości. Po przeprowadzeniu badań ciał dziewięciu ofiar katastrofy, ekshumowanych w ubiegłych latach, polscy specjaliści stwierdzili błędy w 90 procentach rosyjskiej dokumentacji. W przypadku 41 osób brakowało opisu stanu po przebytych zabiegach medycznych, u 48 błędnie rozpoznano obrażenia lub źle je opisano, a u 35 zaniechano wykonania niektórych czynności sekcyjnych. Rosyjska dokumentacja nie może być więc podstawą do ustaleń polskiej prokuratury. „W tej sytuacji trzeba- jak powiedział prokurator Kuczyński- dokonać ekshumacji ciał i przeprowadzić sekcje”. Prokuratura zwróci się następnie do biegłych o o opinię co do wniosków sądowo-medycznych z sekcji ciał ofiar. Może ona mieć wpływ na ustalenie przyczyn i okoliczności katastrofy smoleńskiej.
Prokurator Kuczyński poinformował, że przed ekshumacjami prokuratorzy będą się spotykać z rodzinami ofiar. Takie spotkania już się rozpoczęły. Ekshumacje mają się zacząć 14 listopada od ekshumacji ciał prezydenta Lecha Kaczyńskiego i jego małżonki.
Prokurator Marek Kuczyński nie wykluczył, że w grobach ofiar katastrofy są fragmenty ciał innych osób. Wynika to z istniejącej dokumentacji. Prokurator zaapelował do dziennikarzy o wstrzemięźliwość w tej sprawie. Dodał, że przedstawiciele prokuratury będą o tym rozmawiać z rodzinami ofiar.
Polska prokuratura skierowała do strony rosyjskiej 30 wniosków o pomoc prawną odnośnie badania przyczyn katastrofy. Jak poinformował prokurator Krzysztof Schwartz z zespołu prokuratorów wyjaśniających przyczyny zdarzenia, Polska współpracuje ze stroną rosyjską na podstawie Europejskiej Konwencji o Pomocy prawnej w Sprawach Karnych. Krzysztof Schwartz przyznał, że stan realizacji wniosków polskiej prokuratury przez Rosjan jest „bardzo różny”. „Pomijając brak zwrotu wraku samolotu, nie przekazano nam rejestratorów wraz z oryginalnymi nośnikami magnetycznymi, nie przekazano dokumentacji dotyczącej urządzeń technicznych, zabezpieczeń lotów zainstalowanych na lotnisku w dniu zdarzenia, nie uzupełniono dokumentacji zdjęciowej i filmowej dotyczącej oględzin miejsca zdarzenia” – powiedział prokurator. Dotyczy to miejsca katastrofy, wraku i jego elementów. Strona polska planuje dokonanie inwentaryzacji wraku tupolewa: „Ma to polegać na fotografowaniu elementów wraku, trwałym opisie i oznakowaniu przez specjalne urządzenia i oprogramowanie” – powiedział prokurator Schwartz. Odpowiedni wniosek będzie do Rosjan skierowany. Krzysztof Schwartz dodał, że strona Polska zwracała się o wydanie wraku tupolewa trzykrotnie, ostatni raz – 22 czerwca bieżącego roku.
Prokurator Schwartz powiedział, że zespół prokuratorów prowadzi dodatkowo sześć śledztw po analizie 130 postępowań, które wcześniej były umorzone lub zakończyły się odmową wszczęcia postępowania. Część postępowań dotyczy fukcjonariuszy publicznych: nadużycia zaufania w stosunkach z zagranicą i niedopełnienia obowiązków poprzez niewnioskowanie o dopuszczenie przedstawicieli Polski w czynnościach śledczych prowadzonych w Rosji. Prokuratura bada też, dlaczego nie przeprowadzono w Polsce sekcji ciał ofiar katastrofy. Jedno z postępowań dotyczy niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu w związku z przygotowaniem wizyty prezydenta w Smoleńsku. Kolejne śledztwo dotyczy działań na terenie Federacji Rosyjskiej: utrudniania postępowania przez nieustalone osoby poprzez niszczenie wraku prezydenckiego Tu-154. Jak powiedział prokurator Schwartz, kolejne podjęte postępowania są objęte klauzulami tajności, ponieważ dotyczą działania służb specjalnych i zostały wszczęte na wniosek tych służb po audycie wewnętrznym. Prokuratura prowadzi także sprawę na wniosek podkomisji do spraw zbadania katastrofy smoleńskiej, która zawiadomiła prokuraturę o możliwości sfałszowania odczytów z polskiego rejestratora lotu ATM. Będzie ono rozpatrywane w głównym śledztwie dotyczącym katastrofy. Analizowana jest też sprawa poświadczenia nieprawdy przez rosyjskich biegłych poprzez wskazanie zmian pourazowych, których faktycznie nie było u zmarłych w katastrofie.
Śledztwo w sprawie zostało przedłużone do końca przyszłego roku. W tym czasie prokuratorzy wystąpią też po raz czwarty do Rosji o zwrot wraku Tu 154 M.
tk/IAR, Fot. Archiwum