Poszanowanie prawa międzynarodowego jako warunek utrzymaniu pokoju i bezpieczeństwa wskazał prezydent Andrzej Duda w przemówieniu otwierającym debatę wysokiego szczebla na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ. Do dyskusji o tym, jak poprawić skuteczność Narodów Zjednoczonych w rozwiązywaniu światowych konfliktów zgłosiło się prawie 70 krajów.
Andrzej Duda – gospodarz debaty – mówił, że to zainteresowanie podkreśla wagę podjętego tematu. Maria Luiza Ribeiro Viotti, szefowa gabinetu sekretarza generalnego ONZ Antonio Gutteresa dziękując polskim władzom za zorganizowanie dyskusji, podkreśliła, że prawo międzynarodowe jest filarem organizacji, a Rada Bezpieczeństwa ma wyjątkową rolę do spełnienia w zapewnieniu, że jest ono przestrzegane.
W siedzibie ONZ na nowojorskim Manhattanie Andrzej Duda przekonywał, że przestrzeganie prawa międzynarodowego jest najlepszym narzędziem cywilizowanych narodów do utrzymywania trwałego pokoju, opartego na zaufaniu, wzajemnym poszanowaniu norm i wartości. Zauważył, że jednak, że „pokusa bycia ponad prawem i zastraszania zamiast budowy zaufania wciąż jest obecna na świecie”.
Andrzej Duda zachęcał do inwestowania we wzmacnianie prawa międzynarodowego, które jest filarem globalnego porządku. Jego zdaniem, skutecznym środkiem utrzymywania pokoju na świecie są nakładane przez Radę Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych sankcje. „Cieszymy się z międzynarodowej solidarności w nakładaniu sankcji i wywieraniu presji na kraje, które nie szanują prawa międzynarodowego” – mówił polski prezydent. Zaznaczył równocześnie, że taki nacisk musi iść w parze z dialogiem.
Wyraził przekonanie, że sprawcy zbrodni wojennych oraz ci, którzy łamią międzynarodowe przepisy, muszą być pociągani do odpowiedzialności. Podał przy tym przykład Syrii, choć nie wskazał wprost sprawców zbrodni w tym kraju. Potępił użycie broni chemicznej w tym kraju i opowiedział się ustanowieniem niezależnego, profesjonalnego i bezstronnego mechanizmu, który umożliwi wskazanie odpowiedzialnych za użycie broni chemicznej.
Prezydent zwrócił także uwagę na znaczenie zasady dobrej woli w działaniach na arenie międzynarodowej. „Jeśli zauważymy, jak niektóre kraje działają wbrew duchowi prawa międzynarodowego, nie możemy tolerować tego i udawać, że jest to uzasadnione. Nie możemy akceptować wątpliwego prawnie uzasadnienia takich działań, podjętych w złej wierze” – przekonywał prezydent.
Dodał, że prawo nie może być stosowane jako narzędzie przeciwko sprawiedliwości. Powinno za to wspomagać tych, którzy jej szukają. W tym kontekście wymienił wyjaśnianie katastrofy smoleńskiej oraz reparacje za „historyczne straty”. Wcześniej doradcy prezydenta informowali, że jest to m.in. odniesienie do kwestii ewentualnych odszkodowań Niemiec dla Polski za straty w czasie II wojny światowej.
Polski prezydent zwracał uwagę na znaczenie mediatorów, moralnych autorytetów oraz dyplomacji Watykanu w rozwiązywaniu światowych konfliktach. Poparł wysiłki dyplomatyczne na Półwyspie Koreańskim, proces pokojowy na Bliskim Wschodzie i nieskrępowany dostęp organizacji humanitarnych do ofiar konfliktu w Syrii.
Polski prezydent poparł także plan rozmieszczenia sił pokojowych ONZ na Ukrainie. Jak mówił, taka misja nie powinna być ograniczona do ochrony pracowników OBWE, ale powinna obejmować cały teren konfliktu, włącznie z granicą ukraińsko-rosyjską. Andrzej Duda podkreślił, że zarówno nielegalna okupacja Krymu przez Rosję jak i działania separatystów w Donbasie nie byłyby możliwe bez potężnego wsparcia z zewnątrz. Prezydent mówił, że ta sytuacja jest wyzwaniem bezpieczeństwa całej Europy. Prezydent wspomniał też o zamrożonych konfliktach w Gruzji, Mołdawii oraz Nagornym Karabachu.
W Nowym Jorku polski prezydent zaapelował również o powrót do izraelsko-palestyńskich negocjacji pokojowych. Podkreślił, że tylko powrót do konkretnych dwustronnych negocjacji, opartych na stosownych rezolucjach ONZ i prawie międzynarodowym, może przynieść pokojowe rozwiązanie sporu. „To jedyna droga do współistnienia dwóch państw i do rozwiązania wszystkich spornych kwestii. Dziś, jak nigdy dotąd, potrzebujemy pokoju w Ziemi Świętej dla trzech największych religii monoteistycznych. Jeśli chcemy osiągnąć pokój, to nie poprzez terroryzm i czy przemoc” – mówił Andrzej Duda. Powodem zaostrzenia w ostatnich tygodniach konfliktu izraelsko-palestyńskiego jest przeniesienie ambasady USA do Jerozolimy – miasta, które Palestyńczycy uważają za swoją przyszłą stolicę. W zamieszkach do jakich doszło między Palestyńczykami a izraelskim wojskiem na granicy Strefy Gazy zginęło w ostatnich dniach ponad 60 osób.
Okazją do zorganizowania przez Polskę debaty z udziałem prezydenta Andrzeja Dudy jest przewodnictwo naszego kraju w maju pracom Rady Bezpieczeństwa ONZ.
W dyskusji prócz przedstawicieli około 70 krajów, biorą udział także specjaliści z zakresu prawa międzynarodowego i trybunałów karnych. Debata nie jest wiążąca i nie zakończy się przyjęciem żadnych dokumentów.
Informacyjna Agencja Radiowa (IAR)/zbiorcza/jl/sk
