W Warszawie odbędzie się dziś (30.01) premierowy pokaz filmu dokumentalnego „Paszporty Paragwaju” w reżyserii Roberta Kaczmarka. Film, wyprodukowany przez IPN, jest pierwszym poświęconym działalności Grupy Berneńskiej. Zrzeszała ona polskich dyplomatów i żydowskich działaczy ratujących Żydów przed Zagładą przy pomocy paszportów latynoamerykańskich.
W czasie II wojny światowej polscy dyplomaci w Szwajcarii, kierowani przez Posła RP w Bernie Aleksandra Ładosia, nielegalnie organizowali paszporty latynoamerykańskie a przy pomocy żydowskich działaczy rozprowadzano je wśród Żydów w okupowanej Europie. W ten sposób pomagano tysiącom osób.
„Dotarliśmy do osób, które uratowano w taki sposób, a także do dyplomatów, dzięki którym udało się odtworzyć tę historię” – tłumaczył w rozmowie z portalem PolskieRadio24.pl reżyser Robert Kaczmarek.
Tytułowe paszporty Paragwaju były fałszowane przez polskiego konsula Konstantego Rokickiego. Dzięki nim Żydzi mogli uniknąć obozów koncentracyjnych, w najgorszym razie trafiając do obozów internowania. Szacuje się, że wojnę przeżyło – według ostrożnych szacunków – kilkuset posiadaczy paszportów.
Ambasada RP w Bernie i Instytut Pileckiego pracują nad weryfikacją listy ocalonych. Do tej pory potwierdzono prawie 450 nazwisk posiadaczy fałszywych paszportów, którzy przeżyli II wojnę światową. Jednak nie jest to ostateczny bilans.
Do grupy działającej przy polskim poselstwie w Bernie należeli: Aleksander Ładoś – od kwietnia 1940 r. poseł pełnomocny, jego współpracownik Konstanty Rokicki – konsul w Bernie; Stefan Jan Ryniewicz – sekretarz i kierownik Wydziału Konsularnego w Bernie; Juliusz Kühl – sekretarz poselstwa.
Ze strony organizacji żydowskich ogromną rolę odegrali: Adolf H. Silberschein – działacz syjonistyczny, poseł na Sejm RP oraz Chaim Eiss – rabin, działacz Agudat Israel.
W ramach dzisiejszej premiery „Paszportów Paragwaju” o 12:30 w kinie Muranów odbędzie się konferencja prasowa m. in. z udziałem wiceszefa IPN Mateusza Szpytmy i twórcy filmu – Roberta Kaczmarka. Następnie odbędzie się pokaz prasowy.
Wieczorem – o 18:00 – zaplanowano publiczną premierę. Po niej przewidziano dyskusję, w której udział weźmie m. in. ambasador RP w Szwajcarii Jakub Kumoch.
Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/Karol Darmoros/kano