Porsche opłakuje śmierć Hansa Mezgera. Legendarny inżynier zmarł 10 czerwca 2020 roku, w wieku 90 lat. Porsche zawdzięcza mu nie tylko chłodzony powietrzem, 6-cylindrowy silnik typu bokser montowany w Porsche 911, ale także całościową konstrukcję modelu 917 i jego 12-cylindrowej jednostki napędowej oraz stworzenie motoru Formuły 1 TAG Turbo.
Hans Mezger urodził się 18 listopada 1929 roku w Ottmarsheim – małej wiosce niedaleko Ludwigsburga na obrzeżach Stuttgartu. Był najmłodszym z pięciorga rodzeństwa, a jego rodzice prowadzili wiejską gospodę. Dla rodziny Mezgerów istotną rolę odgrywały kultura i sztuka. Młodego Hansa od dziecka fascynowały też samoloty i latanie – od czasu do czasu chłopak wyruszał wraz z grupą entuzjastów szybownictwa z sąsiedztwa na wycieczkę do Kirchheim unter Teck. Beztroski okres dzieciństwa i dorastania oraz naukę w gimnazjum naznaczyły Trzecia Rzesza oraz druga wojna światowa. 18 kwietnia 1945 roku, zaledwie trzy tygodnie przed końcem wojny, tylko łut szczęścia i sfałszowane zaświadczenie lekarskie od niemieckiego dowódcy sprawiły, że 15-letni Hans Mezger uniknął zwerbowania.
Ostatecznie do szóstej klasy kontynuował naukę w gimnazjum w Besigheim, a później – w liceum w Ludwigsburgu. „W 1946 roku przeżyłem swój pierwszy wyścig samochodowy. To było w Hockenheim, gdzie w szranki stanęły stare, przedwojenne wozy – w tym Hans Stuck, którego sfotografowałem moim starym aparatem” – tak Hans Mezger opisał swoje pierwsze wrażenia ze świata sportów motorowych wkrótce po drugiej wojnie. Hans Mezger postanowił studiować inżynierię mechaniczną na ówczesnej Politechnice (obecnie Uniwersytet w Stuttgarcie). W tamtych czasach uniwersytety były jednak bardzo oblegane, ponieważ powracających z wojny młodych mężczyzn traktowano w preferencyjny sposób. Hans Mezger wykorzystał uniwersytecki wymóg 12-miesięcznego stażu, by zdobyć praktyczne doświadczenie, m.in. w obróbce skrawaniem, spawaniu czy budowie modeli. Kilka tygodni przepracował też w odlewni żeliwa szarego i aluminium. „W tym czasie jeździłem na skuterze – NSU Lambretcie.
Pomijając DKW mojego brata, z silnikiem o pojemności 250 cm3, był to mój pierwszy i ostatni zmotoryzowany jednoślad. Jeździłem na Lambretcie do 1960 roku, gdy kupiłem swój pierwszy samochód – stare, dość sfatygowane 356. Z dwukołowymi pojazdami silnikowymi ponownie zetknąłem się dopiero po latach, gdy pod koniec lat 70. konieczne stało się opracowanie nowych silników motocyklowych dla Harleya-Davidsona”. Hans Mezger dołączył do Porsche 1 października 1956 roku, zaczynając w dziale obliczeń. Po ukończeniu studiów w 1956 roku, w czasach niemieckiego cudu gospodarczego, na rynku pracy nastąpiła prawdziwa powódź ofert. „Było ich 28. Ale wśród nich nie było Porsche. A ja chciałem dołączyć do Porsche, bo inspirował mnie samochód sportowy Typ 356. Złożyłem wniosek, umówiłem się na rozmowę, a firma zaproponowała mi pracę w zakresie rozwoju silników Diesla. Do tej chwil nie wiedziałem nawet, że Porsche ma coś takiego. Ale wyobrażałem sobie, że będę pracować nad samochodami sportowymi. (Ludzie z firmy) okazali zrozumienie i tak zacząłem w dziale obliczeń” – powiedział Hans Mezger o swoich początkach u producenta samochodów sportowych z Zuffenhausen. Nieco później, w 1958 roku, inżynier wziął ślub ze swoją żoną Helgą, z którą przeprowadzili się do pierwszego wspólnego mieszkania w Ludwigsburgu. Niedługo później małżeństwo doczekało się dwójki dzieci, Danieli i Olivera.
W kolejnych latach Hans Mezger zdobył swoje pierwsze doświadczenia z czterosuwowym silnikiem Typ 547, opracował wzór na obliczanie profili krzywek i współtworzył pierwszy projekt Formuły 1 Porsche (rok 1960). Był też zaangażowany w rozwój 1,5-litrowej ośmiocylindrowej jednostki Typ 753 oraz odpowiadającego jej podwozia 804. „Za sprawą projektu Formuły 1 wiele się nauczyłem na temat konstrukcji komór spalania. Bezpośrednio przyczyniło się to również do konstrukcji sześciocylindrowego boksera w późniejszym 901/911. Moim wzorem do naśladowania stał się Ferry Porsche – ze swoim wizjonerskim przywództwem w firmie, ludzkimi wartościami, godnością i wielkim poświęceniem. Z całego serca podzielałem jego podejście do wyścigów, polegające na zbudowaniu najlepszego samochodu sportowego na otwarte drogi; to było imponujące i kształtowało mnie i moją pracę przez cały okres, jaki spędziłem w firmie” – tak Mezger wspominał swoje wczesne lata w Porsche.
Na początku lat 60. inżynier zaprojektował słynny na całym świecie „silnik Mezgera” dla 901 i 911. W 1965 roku awansował na szefa działu konstruowania samochodów wyścigowych, zainicjowanego przez Ferdinanda Piëcha. Ten dział był dla Porsche kluczem do nowego poziomu jakości i dynamizmu w sporcie motorowym. To był ekscytujący, fascynujący czas. „Czasami pracowaliśmy nawet przez całą dobę – jak w 1965 roku, gdy w ciągu zaledwie 24 dni stworzyliśmy samochód wyścigowy Ollon-Villars Bergspyder, a niedługo później model 910”. Ze swoją konstrukcją na bazie ramy rurowej, nadwoziem z włókna szklanego i designem uwzględniającym nową technikę opon Formuły 1 stał się on wzorem dla wszystkich samochodów wyścigowych budowanych w kolejnych latach.
Na tej koncepcji Porsche polegało również w przypadku 917 z 1968 roku. To właśnie ten model odniósł dla Porsche pierwsze zwycięstwo w generalnej klasyfikacji wyścigu Le Mans. Ferdinand Piëch po raz kolejny polegał tu na kompetencjach Hansa Mezgera, który odpowiadał za ogólną konstrukcję pojazdu oraz jego 12-cylindrowego silnika. Model 917 zdominował Le Mans i Mistrzostwa Świata Samochodów Sportowych w sezonach 1970 i 1971. W latach 1972 i 1973, i to od samego początku, modele 917/10 i 917/30 wykazywały się dobrą responsywnością nawet na krętych odcinkach serii CanAm – co zawdzięczają opracowanej przez Porsche nowatorskiej technice turbodoładowania. Po raz pierwszy turbodoładowanie legitymowało się reakcją, która pozwoliła z powodzeniem wykorzystać je w samochodach wyścigowych i seryjnych, na wszystkich torach oraz drogach publicznych. Technika ta uczyniła Porsche pionierem w tej dziedzinie, a Mezger i jego zespół wprowadzili ją do seryjnej produkcji w 1974 roku, w 911 Turbo. Zwycięskich osiągnięć było zresztą więcej: w 24-godzinnym wyścigu Le Mans, w Mistrzostwach Świata Samochodów Sportowych oraz w amerykańskiej serii Indy.
Ale być może najwybitniejszy projekt wystartował w 1981 roku, gdy Ron Dennis i jego zespół wyścigowy McLaren wyruszyli na poszukiwania mocarnego silnika turbo dla Formuły 1. W końcu wybór padł na Porsche. Podjęto decyzję o zaprojektowaniu i zbudowaniu zupełnie nowej jednostki; firma miała też zapewnić wsparcie na miejscu, podczas wyścigów. I znów kreatywnym twórcą 1,5-litrowego silnika V6 o kącie rozwidlenia 80 stopni, który później będzie generować nawet ponad 1000 KM, był Hans Mezger. W 1984 roku, za kierownicą bolidu z tym motorem, Niki Lauda został mistrzem świata, a w latach 1985-1986 jego sukces kontynuował Alain Prost. W sumie TAG Turbo „wygrał” 25 wyścigów i zdobył dwa Mistrzostwa Świata Konstruktorów (1984 i 1985 rok). „To był ogromny sukces, a także najważniejszy kontrakt rozwojowy Porsche od zewnętrznej firmy”.
Zaangażowanie w Porsche spowodowało, że Hans Mezger przez całą swoją karierę odrzucał oferty innych producentów i niezmiennie pozostawał właścicielem 911 Carrera 3.0 w białym kolorze Grand Prix – pożądanego klasyka Porsche ze „swoim” silnikiem. Jego lojalność i więź z Porsche nigdy nie osłabły. Hans Mezger chętnie dyskutował z dziennikarzami, technikami oraz zainteresowanymi fanami. Obchody jego 90. urodzin odbyły się w Porsche Museum, z udziałem rodziny, bliskich i byłych towarzyszy. Inżynier towarzyszył Porsche podczas wydarzeń, targów i uroczystości do samego końca.
Mariusz Michalak aip