Rozpoczął pracę zespół ds dialogu z Izraelem. W Markowej, w Muzeum Polaków Ratujących Żydów w czasie II Wojny Światowej w Markowej premier Mateusz Morawiecki spotkał się z dziennikarzami – w tym korespondentami mediów zagranicznych. Polska dąży do wyjaśniania nieporozumienia w relacji z Izraelem wywołanego przyjętą przez Parlament nowelizacją ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej.
W MSZ zebrała się powołana przez premiera Mateusza Morawieckiego 5-osobowa grupa pod przewodnictwem wiceministra spraw zagranicznych Bartosza Cichockiego. Tworzący ją wiceprezes IPN Mateusz Szpytma, wicedyrektor Muzeum II Wojny Światowej Grzegorz Berendt, Armen Artwich z Kancelarii Premiera oraz publicysta Bronisław Wildstein zajmą się współpracą z analogicznym zespołem z Izraela. Jej celem jest wyjaśnianie wątpliwości w kwestiach dotyczących wspólnej historii obu narodów. Powołanie obu zespołów to efekt niedzielnej rozmowy telefonicznej premierów Polski i Izraela. Doszło do niej po tym, jak wybuchł spór o nowelizację polskiej ustawy o IPN.
Przybliżenie prawdy historycznej o sytuacji Polski pod okupacją niemiecką podczas II wojny światowej oraz o udziale Polaków w ratowaniu Żydów było celem spotkania premiera Mateusza Morawieckiego z dziennikarzami w podkarpackim Muzeum, któremu patronuje rodzina Ulmów. W latach 1942-44 przypłaciła życiem udzielenie schronienia ośmiorgu ukrywającym się Żydom.
Mateusz Morawiecki podkreślił, że przypisywanie ofiarom niemieckich zbrodni – winy za nie, jest niegodziwe i stanowi dla nich obrazę. Przypomniał, że każdego dnia wojny ginęło średnio trzy tysiące polskich obywateli. 10 z nich za pomoc Żydom. Zapewnił, że nie pozwoli na przypisywanie którejkolwiek z ofiar – bez względu na jej przynależność narodową – winy za popełnione zbrodnie. „To nasz Rubikon” – podkreślił.
Premier zwrócił również uwagę, że niemiecki funkcjonariusz odpowiedzialny za zbrodnię w Markowej żył w dostatku wiele lat po wojnie. „To los typowy wielu niemieckich zbrodniarzy” – podkreślił. Dodał także, że Polska w godny sposób dba o wszystkie miejscach żydowskiego męczeństwa, podczas gdy w Austrii czy Niemczech nie jest to takie oczywiste.
Prezes PiS Jarosław Kaczyński powiedział, że w ramach walki o prawdę historyczną nie można popadać w panikę, a raczej należy wypracować mechanizm obrony prawdy. Podkreślał, że prawda nie obroni się sama. Zwracając uwagę na wpisy w internecie szef ugrupowania rządzącego mówił, że jeden nieprawdziwy może zgromadzić kilkaset tysięcy tzw. „polubień”.”Nawet, gdyby tak sądziły miliony ludzi, to jest to kłamstwem” – powiedział prezes PiS.
Jarosław Kaczyński podkreślił, że sformułowanie o „polskich obozach śmierci” jest „kłamstwem skandalicznym i skrajnie niemoralnym”. Dodał, że jest też „niską próbą przerzucenia odpowiedzialności za potworne zbrodnie z silniejszego, bo Niemcy są od nas silniejsi, na słabszych”.
„Chcemy żeby prawda o polskiej historii była przekazywana na cały świat” – mówił marszałek Senatu Stanisław Karczewski po tradycyjnym spotkaniu z korpusem dyplomatycznym akredytowanym w Polsce. W wystąpieniu do dyplomatów marszałek mówił między innymi, że obarczanie naszego kraju współodpowiedzialnością za Holokaust jest antypolonizmem i przypomniał, że to właśnie polski rząd na uchodźstwie pierwszy poinformował o systemowej zagładzie Żydów dokonywanej przez hitlerowców. Podczas spotkania z dziennikarzami Stanisław Karczewski powiedział, że odniesienie się do bieżącej sytuacji było zupełnie naturalne i wynikało z potrzeby wyjaśnienia po co jest ustawa o IPN. Ambasador Izraela w Polsce była nieobecna, ale marszałek przypomniał, że rozmawiał z nią o tym przedwczoraj, także o obecnym kryzysie.
Zaniepokojenie kontrowersją wokół zmiany przepisów wyraziła Międzynarodowa Rada Oświęcimska, skupiająca między innymi byłych więźniów i historyków. W oświadczeniu napisała, że „nowe nieprecyzyjne przepisy budzą uzasadnione obawy o ograniczanie wolności w odkrywaniu prawdy o Holokauście”. Jednocześnie to działające przy przy Premierze RP grono podkreśliło nadzieję na dialog między zainteresowanymi stronami, wyjaśnienie kwestii spornych i .
znalezienie „takich rozwiązań, które oznaczają największy szacunek dla historycznej prawdy i dla pamięci o wszystkich ofiarach”. Rada w dokumencie zaznacza, że od lat wspierała wysiłki i angażowała się w działania służące walce z kłamliwymi sformułowaniami o „polskich obozach”.
Ambasada Izraela w Warszawie twierdzi, że w ostatnich dniach w Polsce odnotowała falę antysemickich ataków. Placówka opublikowała oświadczenie w tej sprawie. Izraelscy dyplomaci twierdzą, że w ostatnich dniach docierały do nich antysemickie wypowiedzi i komentarze, a wiele z nich skierowanych było bezpośrednio do ambasador Anny Azari. Rzecznik izraelskiej ambasady Michał Sobelman powiedział Polskiemu Radiu, że antysemickie treści pojawiły się nie tylko w internecie, ale również w mediach,.m.in. w TVP Info. W oświadczeniu dyplomaci powtórzyli równocześnie, że Izrael zgadza się ze stanowiskiem Polski i nazywa obozy śmierci “niemieckimi nazistowskimi obozami”.
Od tygodnia trwa spór dyplomatyczny między Polską a Izraelem. Powodem jest przegłosowana tydzień temu przez Sejm a dwa dni temu także przez Senat nowelizacja ustawy o IPN. Zakłada ona kary grzywny lub więzienia dla osób, które przypisują Polsce współodpowiedzialność za zbrodnie hitlerowców w czasie II wojny światowej. Ministerstwo sprawiedliwości, które przygotowało projekt nowelizacji tłumaczy, że chodzi o obronę dobrego imienia Polski.
Izraelskie władze protestują, bo uważają, że zapisy ustawy są fałszowaniem historii. Ustawa czeka teraz na podpis prezydenta Andrzeja Dudy.
Nie wiadomo na razie, jaką decyzję w tej sprawie podejmie prezydent.
Informacyjna Agencja Radiowa (IAR)/wcześn./jl/dyd