Polska naruszyła unijne prawo w kwestii jakości powietrza – brzmi wyrok europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Polsce grożą ogromne kary finansowe. Rząd chce ich uniknąć, dlatego zapowiedział program termomodernizacji budynków mieszkalnych.
Jak wynika z raportu WHO, 32 na 50 najbardziej zanieczyszczonych miast Unii Europejskiej jest z Polski. Najgorzej jest na Śląsku i w Małopolsce. Problem nie dotyczy tylko dużych aglomeracji, takich jak krakowska, ale również mniejszych miejscowości. W okresie jesienno-zimowym nie ma tygodnia, by normy jakości powietrza nie zostały przekroczone w różnych częściach kraju. Według różnych szacunków z powodu zanieczyszczonego powietrza umiera rocznie ponad 40 tys. Polaków.
O problemie mówią zarówno społecznicy, lekarze jak i politycy. Temat poruszył nawet w swoim expose premier Mateusz Morawiecki. – Walka o czyste powietrze jest jednym z priorytetów rządu – mówił. Teraz przyszedł czas na konkrety.
– Ruszamy z programem termomodernizacji, który ma na celu zmniejszenie zanieczyszczeń, a jednocześnie zwiększenie możliwości ocieplania domów przez wszystkich naszych obywateli, zwłaszcza tam, gdzie powietrze nie jest czyste – zapowiedział w czwartek szef rządu. – Dzisiaj zaczynamy walkę o czyste paliwo, o lepsze piece, ale zwłaszcza o nasze cieplejsze domy poprzez szeroko zakrojony ogólnopolski program ocieplania budynków, po to, aby w domach było cieplej, a wokół nas było czyste powietrze – wyjaśniał. Premier przywołał przykład z którego wynika, że do ogrzania domu jednorodzinnego potrzeba w sezonie średnio czterech-pięciu ton węgla, a po jego ociepleniu o połowę mniej.
Rządowy program będzie miał swój pilotaż w 22 gminach, m.in. w małopolskiej Skawinie. Od czerwca do września ma tam zostać ocieplonych 20 domów jednorodzinnych, a w ciągu najbliższych trzech lat ok. 1000 z 6 tys. na terenie gminy. Projekt ma być w 70 proc. finansowany ze środków rządowych, a 30 proc. z budżetu samorządu. Cały pilotaż obejmie ok. 15-16 tys. domów, które zamieszkuje 770 tys. osób. Program będzie kosztował około 750 mln zł.
Z zapowiedzi wiceministra przedsiębiorczości i technologii Piotra Woźnego wynika, że cały program ma zakończyć się za dziewięć lat, czyli, jak zaznaczył Woźny, na koniec trzeciej kadencji PiS. – Tak, aby z końcem 2027 roku móc powiedzieć, że udało się nam przywrócić wszystkim Polakom możliwość oddychania pełną piersią i czystym powietrzem – podsumował wiceminister.
Program nieprzypadkowo został ogłoszony właśnie w czwartek. Tego samego dnia Trybunał Sprawiedliwości UE stwierdził, że Polska w latach 2007-2015 nie spełniała unijnych norm dotyczących stężenia w powietrzu pyłów PM10. Negatywny dla Polski wyrok Trybunału Sprawiedliwości nie oznacza, że nałożone zostaną na nią kary. Jeśli jednak jakość powietrza nie ulegnie poprawie, to w ciągu dwóch-czterech lat Komisja Europejska może złożyć wniosek o ukaranie Polski. Kara ta może wynosić od kilku do kilkuset tysięcy euro dziennie, łącznie może to być nawet cztery miliardy złotych.
Ministerstwo Środowiska zapewnia, że takie działania są podejmowane i przypomina o trwającym programie „Czyste powietrze” (m.in. obniżenie stawek za pobór energii elektrycznej) czy wyznaczonych w ubiegłym roku normach jakości dla pieców. W najbliższych tygodniach zostaną opublikowane długo oczekiwane normy dla paliw spalanych w piecach.
Jakub Oworuszko AIP